مرجئه در فقه سیاسی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۲۳ اکتبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۶:۲۱

مقدمه

مرجئه، از "رجاء" به معنای تأخیر و امید به آینده است و در اصطلاح، نام فرقه‌ای از مسلمانان که با افکار التقاطی خود می‌پنداشتند امور مشتبه و یا اموری که نمی‌توان داوری صریحی درباره آنها کرد، بایستی به قیامت واگذار شود تا خداوند راجع به آن تصمیم بگیرد. در فلسفۀ پیدایش این گروه می‌توان گفت جنگ جمل و صفین - از جنگ‌های زمان امام علی (ع) - تأثیر مهمی بر گرایش‌های سیاسی و به دنبال آن مذهبی، از خود بر جای نهاد و در منازعه دو گروه شیعی و عثمانی، عده‌ای از صحابه و تابعین خود را از معرکه، کنار کشیده و اعتقاد داشتند که شناخت دقیق حق و باطل ممکن نیست و باید آن را به خدا واگذار کرد. از جملۀ این افراد "سعد بن ابی وقاص" - صحابی پیامبر (ص) - بود که می‌گفت هر دو گروه مسلمان هستند و او شمشیری در اختیار ندارد تا بتواند مسلم را از کافر بازشناسد^[۱]. این گروه، در جنگ صفین پس از اجبار امام علی (ع) به پذیرش حکمیت، وی را مرتکب گناهی بزرگ دانسته و خواستار توبه آن حضرت شدند. مکتب اعتقادی مرجئه نظیر امیدوار بودن مرتکب کبیره به رحمت الهی در قیامت و جدایی عمل از ایمان، برای امویان - که از ارتکاب معاصی بزرگ پروایی نداشتند - پناهگاهی مطمئن بود. از این‌رو، همواره از آن حمایت می‌کردند^[۲]. مدّعای مبنای اعتقادی گروه مرجئه، برگرفته از آیه یکصد و ششم از سورۀ توبه است و به همین جهت، به "مرجئه" معروف شدند. ابوحنیفه نعمان بن ثابت - امام مذهب حنفیان - از مرجئه بود^[۳]^[۴].

منابع

فروتن، اباصلت، مرادی، علی اصغر، واژه‌نامه فقه سیاسی

پانویس

↑ طبقات الکبری، ج۳، ص۱۴۴؛ انساب الاشراف، ج۲، ص۲۰۷؛ وقعة صفین، ص۵۵۱-۵۵۰. ر. ک: قاعدین.
↑ الملل و النحل، ج۱، ص۱۲۵؛ مروج الذهب، ج۲، ص۳۵۳.
↑ الوصیه، ص۷۸.
↑ فروتن، اباصلت، مرادی، علی اصغر، واژه‌نامه فقه سیاسی، ص ۱۶۵.

[1] طبقات الکبری، ج۳، ص۱۴۴؛ انساب الاشراف، ج۲، ص۲۰۷؛ وقعة صفین، ص۵۵۱-۵۵۰. ر. ک: قاعدین.

[2] الملل و النحل، ج۱، ص۱۲۵؛ مروج الذهب، ج۲، ص۳۵۳.

[3] الوصیه، ص۷۸.

[4] فروتن، اباصلت، مرادی، علی اصغر، واژه‌نامه فقه سیاسی، ص ۱۶۵.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

@@ خط ۷: / خط ۷: @@
 == مقدمه ==
-مرجئه، از "[[رجاء]]" به معنای تأخیر و [[امید به آینده]] است و در اصطلاح، نام فرقه‌ای از [[مسلمانان]] که با [[افکار التقاطی]] خود می‌پنداشتند امور مشتبه و یا اموری که نمی‌توان [[داوری]] صریحی درباره آنها کرد، بایستی به [[قیامت]] واگذار شود تا [[خداوند]] راجع به آن [[تصمیم]] بگیرد. در فلسفۀ پیدایش این گروه می‌توان گفت [[جنگ جمل]] و [[صفین]] - از جنگ‌های زمان [[امام علی]] {{ع}} - تأثیر مهمی بر گرایشات [[سیاسی]] و به دنبال آن مذهبی، از خود بر جای نهاد و در [[منازعه]] دو گروه [[شیعی]] و [[عثمانی]]، عده‌ای از [[صحابه]] و [[تابعین]] خود را از معرکه، کنار کشیده و [[اعتقاد]] داشتند که [[شناخت]] دقیق [[حق و باطل]] ممکن نیست و باید آن را به [[خدا]] واگذار کرد. از جملۀ این افراد "[[سعد بن ابی وقاص]]" - [[صحابی پیامبر]] {{صل}} - بود که می‌گفت هر دو گروه [[مسلمان]] هستند و او شمشیری در [[اختیار]] ندارد تا بتواند [[مسلم]] را از [[کافر]] بازشناسد<ref>طبقات الکبری، ج۳، ص۱۴۴؛ انساب الاشراف، ج۲، ص۲۰۷؛ وقعة صفین، ص۵۵۱-۵۵۰. ر. ک: قاعدین.</ref>.
+مرجئه، از "[[رجاء]]" به معنای تأخیر و [[امید به آینده]] است و در اصطلاح، نام فرقه‌ای از [[مسلمانان]] که با [[افکار التقاطی]] خود می‌پنداشتند امور مشتبه و یا اموری که نمی‌توان [[داوری]] صریحی درباره آنها کرد، بایستی به [[قیامت]] واگذار شود تا [[خداوند]] راجع به آن [[تصمیم]] بگیرد. در فلسفۀ پیدایش این گروه می‌توان گفت [[جنگ جمل]] و [[صفین]] - از جنگ‌های زمان [[امام علی]] {{ع}} - تأثیر مهمی بر گرایش‌های [[سیاسی]] و به دنبال آن مذهبی، از خود بر جای نهاد و در [[منازعه]] دو گروه [[شیعی]] و [[عثمانی]]، عده‌ای از [[صحابه]] و [[تابعین]] خود را از معرکه، کنار کشیده و [[اعتقاد]] داشتند که [[شناخت]] دقیق [[حق و باطل]] ممکن نیست و باید آن را به [[خدا]] واگذار کرد. از جملۀ این افراد "[[سعد بن ابی وقاص]]" - [[صحابی پیامبر]] {{صل}} - بود که می‌گفت هر دو گروه [[مسلمان]] هستند و او شمشیری در [[اختیار]] ندارد تا بتواند [[مسلم]] را از [[کافر]] بازشناسد<ref>طبقات الکبری، ج۳، ص۱۴۴؛ انساب الاشراف، ج۲، ص۲۰۷؛ وقعة صفین، ص۵۵۱-۵۵۰. ر. ک: قاعدین.</ref>.
 این گروه، در [[جنگ صفین]] پس از [[اجبار]] امام علی {{ع}} به [[پذیرش]] [[حکمیت]]، وی را مرتکب گناهی بزرگ دانسته و خواستار [[توبه]] آن [[حضرت]] شدند. [[مکتب]] [[اعتقادی]] مرجئه نظیر [[امیدوار]] بودن [[مرتکب کبیره]] به [[رحمت الهی]] در قیامت و جدایی عمل از [[ایمان]]، برای [[امویان]] - که از [[ارتکاب معاصی]] بزرگ پروایی نداشتند - پناهگاهی مطمئن بود. از این‌رو، همواره از آن [[حمایت]] می‌کردند<ref>الملل و النحل، ج۱، ص۱۲۵؛ مروج الذهب، ج۲، ص۳۵۳.</ref>.
 مدّعای مبنای اعتقادی گروه مرجئه، برگرفته از [[آیه]] یکصد و ششم از [[سورۀ توبه]] است و به همین جهت، به "مرجئه" معروف شدند. [[ابوحنیفه نعمان بن ثابت]] - [[امام]] [[مذهب]] [[حنفیان]] - از مرجئه بود<ref>الوصیه، ص۷۸.</ref><ref>[[اباصلت فروتن|فروتن، اباصلت]]، [[علی اصغر مرادی|مرادی، علی اصغر]]، [[واژه‌نامه فقه سیاسی (کتاب)|واژه‌نامه فقه سیاسی]]، ص ۱۶۵.</ref>.