توحید عبادی در معارف و سیره علوی

این مدخل زیرشاخهٔ بحث توحید عبادی است. توحید عبادی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: توحید عبادی در کلام اسلامی - توحید عبادی در اخلاق اسلامی - توحید عبادی در معارف و سیره علوی - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

امام علی(ع) در تفسیر فرازهای اذان می‌فرماید: «أَمَّا قَوْلُهُ أَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ... كَأَنَّهُ يَقُولُ اعْلَمْ أَنَّهُ لَا مَعْبُودَ إِلَّا اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ وَ أَنَّ كُلَّ مَعْبُودٍ بَاطِلٌ سِوَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ»؛ اما این سخن مؤذن: «گواهی می‌دهم که خدایی جز الله نیست» گویا او می‌گوید: «به یقین می‌دانم که معبودی جز الله - عزوجل - نیست. و می‌دانم که همه معبودها جز او باطلند».

در سخنی دیگر یکی از اهداف مهم بعثت پیامبر گرامی اسلام(ص) را سوق دادن مردم به عبادت خدای تعالی دانسته، می‌فرماید: «فَإِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى بَعَثَ مُحَمَّداً(ص) بِالْحَقِّ لِيُخْرِجَ عِبَادَهُ مِنْ عِبَادَةِ عِبَادِهِ إِلَى عِبَادَتِهِ»؛ «همانا خدای تعالی محمد(ص) را به حق مبعوث کرد تا بندگانش را از پرستش بندگان به پرستش خود درآورد». عبادت به معنای خضوع و خشوع و افتادگی است. هیچ یک از بندگان و مخلوقات الهی را نسبت به دیگری مولویت و مالکیت نیست تا خضوع و خشوع در مقابل او لازم باشد؛ زیرا پرستش و افتادگی کردن فقط از شئون استحقاقی مولا و مالک حقیقی است. این عبادت و افتادگی ملازم با اطاعت و پیروی هم می‌باشد و به همین جهت است که امام صادق(ع) در تفسیر آیه ﴿وَاتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ آلِهَةً لِيَكُونُوا لَهُمْ عِزًّا * كَلَّا سَيَكْفُرُونَ بِعِبَادَتِهِمْ وَيَكُونُونَ عَلَيْهِمْ ضِدًّا﴾. سپس فرمود: «پرستش و عبادت، سجده و رکوع نیست؛ بلکه پرستش همان اطاعت است. هر که مخلوقی را در نافرمانی و معصیت خدای تعالی اطاعت کند، او را پرستیده است».

منابع

1. سیدان، سید جعفر، مقاله «توحید»، دانشنامه امام علی ج۲