هویت دینی: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۲۳ ژوئیهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۰۷:۰۸

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.

این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

هویت دینی در قرآن |هویت دینی در حدیث | هویت دینی در کلام اسلامی | هویت دینی در معارف اسلامی |

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل هویت دینی(پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

هویّت مذهبی" یا "هویّت دینی" (Religious Identity)، یکی از مهم‏ترین ابعاد هویّت است که نقش تعیین کننده‌‏ای در هویّت‌یابی افراد ایفا می‌‏کند و تقویت این بُعد از هویّت می‌‏تواند موجبات قوام سایر ابعاد هویّت شود و چالش در این حوزه می‏‌تواند زمینه‌‏ساز بحران در سایر ابعاد هویّت گردد. این ادعا مخصوصاً در جوامعی که دین، رکن اساسی آن جامعه را تشکیل می‌‏دهد موضوعیت بیش‌تری دارد.
پژوهش‌‏های صورت گرفته در حوزه هویّت، به طور گسترده از نقش مذهب در شکل‏‌دهی به هویّت افراد و گروه‌‏ها غفلت ورزیده‌‏اند. این در حالی است که با تأمّل در رابطه دین و هویّت درمی‌‏یابیم که میان این دو نسبت وثیقی برقرار است. مذهب اساساً منابع شناختی، ایدئولوژیکی، جامعه شناختی و معنوی را برای هویّت به ‏دست می‏‌دهد.^[۱]
پیروزی انقلاب و استقرار حکومت اسلامی در کشور ایران، موجب احیای هویت اسلامی در جهان اسلام، به‌ویژه در کشور ایران شده است. مولّفه‌های هویت اسلامی در اندیشه آیت الله خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران، عبارت از اعتقادات، ارزش‌های اسلامی، اعیاد اسلامی و مراسم و مناسک اسلامی است و مولّفه‌های هویت ایرانی نیز شامل زبان فارسی، سرزمین، تاریخ، عید نوروز، پوشش و معماری ایرانی است. از دیدگاه ایشان، این مولّفه‌ها در کنار هم و آمیخته و هم‌ساز با هم قرار دارند و هر دو بخش، در ایجاد انسجام در بین اقوام، اقتدار ملی و تشکیل تمدّن نوین اسلامی، تأثیرگذارند.^[۲]
هویّت دینی متضمّن سطحی از هویّت اجتماعی است که متناظر با "مای جمعی"، یا همان اجتماع دینی می‌باشد و نشان‏ دهنده احساس تعلّق و تعهّد به دین و جامعه دینی است. هویّت دینی در واقع همان آثار و عوارض ناشی از حمل دین بر فرد دین‌دار است. به تعبیر دیگر، با پذیرش دین به عنوان اصل اعتقادی و احساس تعهّد و تعلّق به آن، در زندگی و وجوه مختلف حیات فرد مؤمن، تغییرات و نتایج مهمّی حاصل می‏‌شود که همان هویّت دینی است.^[۳] پس هویّت دینی، همان داشتن اهتمام دینی است، به نحوی که نگرش، گرایش و کنش‏های فرد را متأثر سازد.^[۴]
مذهب از گذشته تاکنون عامل به وجود آورنده هویّت مشخص برای معتقدان خود و تمایز میان آنها و کسانی بوده که اعتقادی به آن نداشته‏‌اند. یعنی هویّت انسان‏‌ها با مذهب و دین آنها شناخته می‏‌شد. یهودی، مسیحی و مسلمان بودن، هویّت فرهنگی انسان‏‌های مختلف را به نمایش می‏‌گذاشت. به این ترتیب دین و مذهب کارکردهای اجتماعی مختلفی از قبیل اجتماعی کردن اعضای جامعه، کاهش کشمکش، تحکیم ارزش‌‏های مشترک، یکپارچه‌‏سازی جامعه و حفظ ثبات اجتماعی، تنظیم منابع و تقویت نظارت اجتماعی را برعهده داشته‏‌اند.^[۵].
براساس همین ویژگی و ارزش‌ها، امت اسلام به عنوان یک هویّت مستقل،‌ دارای صفاتی است که او را از نظر فرهنگی از دیگر امت‌ها از جمله یهودی و مسیحی و بودایی و هندو جدا می‌کند و در شبکه‌ای فراجغرافیایی به آنان هویّت متمایز و نقشی ممتاز در روابط و تعاملات جهان می‌بخشد.

منابع

اراکی، محسن، نگاهی به رسالت و امامت

جستارهای وابسته

پانویس

با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:

↑ [Furrow, J.L., King, P.E. & White, K. (2004) "Religion and Positive Youth Development: Identity, Meaning, and Prosocial Concerns". Applied Developmental Science, No. 8, P 17–26]
↑ مرشدی زاد، علی و احمدلو، کاووس، مؤلفه‌های هویت اسلامی و ایرانی در اندیشه آیت اله خامنه‌ای، نشریه مطالعات ملی: ۱۳۹۶، دوره ۱۸، شماره ۲ (۷۰)، ص۶۳: [۱]
↑ محمد جواد چیت‏ساز قمی، گسست نسلی در ایران: افسانه یا واقعیت، تهران، انتشارات جهاد دانشگاهی، ۱۳۸۳، ص۲۱-۴۳.
↑ علی رضا شجاعی‏‌زند، مدلی برای سنجش دینداری در ایران، جامعه‏‌شناسی ایران، ۱۳۸۴، دوره ۶، ش ۱، ص۳۶.
↑ ابوالفضل اشرفی، بی‏‌هویتی اجتماعی و گرایش به غرب. بررسی عوامل اجتماعی فرهنگی مؤثر بر گرایش نوجوانان به الگوهای فرهنگ غربی (رپ و هوی متال) در تهران، پایانامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، ۱۳۷۷، ص۹.

[1] [Furrow, J.L., King, P.E. & White, K. (2004) "Religion and Positive Youth Development: Identity, Meaning, and Prosocial Concerns". Applied Developmental Science, No. 8, P 17–26]

[2] مرشدی زاد، علی و احمدلو، کاووس، مؤلفه‌های هویت اسلامی و ایرانی در اندیشه آیت اله خامنه‌ای، نشریه مطالعات ملی: ۱۳۹۶، دوره ۱۸، شماره ۲ (۷۰)، ص۶۳: [۱]

[3] محمد جواد چیت‏ساز قمی، گسست نسلی در ایران: افسانه یا واقعیت، تهران، انتشارات جهاد دانشگاهی، ۱۳۸۳، ص۲۱-۴۳.

[4] علی رضا شجاعی‏‌زند، مدلی برای سنجش دینداری در ایران، جامعه‏‌شناسی ایران، ۱۳۸۴، دوره ۶، ش ۱، ص۳۶.

[5] ابوالفضل اشرفی، بی‏‌هویتی اجتماعی و گرایش به غرب. بررسی عوامل اجتماعی فرهنگی مؤثر بر گرایش نوجوانان به الگوهای فرهنگ غربی (رپ و هوی متال) در تهران، پایانامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، ۱۳۷۷، ص۹.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
+{{ویرایش غیرنهایی}}
+{{امامت}}
+<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
+: <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
+<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
+: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[هویت دینی در قرآن]] |[[هویت دینی در حدیث]] | [[هویت دینی در کلام اسلامی]] | [[هویت دینی در معارف اسلامی]] |</div>
+<div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
+: <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[هویت دینی(پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
+<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
 ==مقدمه==
-[[هویّت مذهبی]]" یا "[[هویّت دینی]]" (Religious Identity)، یکی از مهم‏ترین ابعاد [[هویّت]] است که نقش [[تعیین]] کننده‌‏ای در هویّت‌یابی افراد ایفا می‌‏کند و تقویت این بُعد از [[هویّت]] می‌‏تواند موجبات قوام سایر ابعاد [[هویّت]] شود و چالش در این حوزه می‏‌تواند زمینه‌‏ساز بحران در سایر ابعاد [[هویّت]] گردد. این ادعا مخصوصاً در جوامعی که [[دین]]، رکن اساسی آن [[جامعه]] را تشکیل می‌‏دهد موضوعیت بیش‌تری دارد.
+*[[هویّت مذهبی]]" یا "[[هویّت دینی]]" (Religious Identity)، یکی از مهم‏ترین ابعاد [[هویّت]] است که نقش [[تعیین]] کننده‌‏ای در هویّت‌یابی افراد ایفا می‌‏کند و تقویت این بُعد از [[هویّت]] می‌‏تواند موجبات قوام سایر ابعاد [[هویّت]] شود و چالش در این حوزه می‏‌تواند زمینه‌‏ساز بحران در سایر ابعاد [[هویّت]] گردد. این ادعا مخصوصاً در جوامعی که [[دین]]، رکن اساسی آن [[جامعه]] را تشکیل می‌‏دهد موضوعیت بیش‌تری دارد.
-پژوهش‌‏های صورت گرفته در حوزه [[هویّت]]، به طور گسترده از نقش [[مذهب]] در شکل‏‌دهی به [[هویّت]] افراد و گروه‌‏ها [[غفلت]] ورزیده‌‏اند. این در حالی است که با [[تأمّل]] در رابطه [[دین]] و [[هویّت]] درمی‌‏یابیم که میان این دو نسبت وثیقی برقرار است. [[مذهب]] اساساً منابع شناختی، ایدئولوژیکی، [[جامعه]] شناختی و [[معنوی]] را برای [[هویّت]] به ‏دست می‏‌دهد.<ref>[Furrow, J.L., King, P.E. & White, K. (2004) "Religion and Positive Youth Development: Identity, Meaning, and Prosocial Concerns". Applied Developmental Science, No. 8, P 17–26]</ref>
+*پژوهش‌‏های صورت گرفته در حوزه [[هویّت]]، به طور گسترده از نقش [[مذهب]] در شکل‏‌دهی به [[هویّت]] افراد و گروه‌‏ها [[غفلت]] ورزیده‌‏اند. این در حالی است که با [[تأمّل]] در رابطه [[دین]] و [[هویّت]] درمی‌‏یابیم که میان این دو نسبت وثیقی برقرار است. [[مذهب]] اساساً منابع شناختی، ایدئولوژیکی، [[جامعه]] شناختی و [[معنوی]] را برای [[هویّت]] به ‏دست می‏‌دهد.<ref>[Furrow, J.L., King, P.E. & White, K. (2004) "Religion and Positive Youth Development: Identity, Meaning, and Prosocial Concerns". Applied Developmental Science, No. 8, P 17–26]</ref>
+*[[پیروزی انقلاب]] و استقرار [[حکومت اسلامی]] در [[کشور ایران]]، موجب [[احیای هویت اسلامی]] در [[جهان اسلام]]، به‌ویژه در [[کشور]] [[ایران]] شده است. مولّفه‌های [[هویت اسلامی]] در [[اندیشه]] [[آیت الله]] [[خامنه‌ای]] [[رهبر]] [[جمهوری اسلامی ایران]]، عبارت از [[اعتقادات]]، ارزش‌های [[اسلامی]]، [[اعیاد اسلامی]] و مراسم و [[مناسک]] [[اسلامی]] است و مولّفه‌های [[هویت]] ایرانی نیز شامل [[زبان فارسی]]، سرزمین، [[ تاریخ]]، [[عید]] [[نوروز]]، پوشش و معماری ایرانی است. از دیدگاه ایشان، این مولّفه‌ها در کنار هم و آمیخته و هم‌ساز با هم قرار دارند و هر دو بخش، در ایجاد [[انسجام]] در بین [[اقوام]]، [[اقتدار]] ملی و تشکیل تمدّن نوین [[اسلامی]]، تأثیرگذارند.<ref>[[علیمرشدی زاد|مرشدی زاد، علی]] و [[کاووس احمدلو|احمدلو، کاووس]]، مؤلفه‌های هویت اسلامی و ایرانی در اندیشه آیت اله خامنه‌ای، نشریه مطالعات ملی:  ۱۳۹۶، دوره ۱۸، شماره ۲ (۷۰)، ص۶۳: [https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=281473] </ref>
+*[[هویّت دینی]] متضمّن سطحی از [[هویّت]] [[اجتماعی]] است که متناظر با "مای جمعی"، یا همان [[اجتماع دینی]] می‌باشد و نشان‏ دهنده [[احساس]] تعلّق و [[تعهّد]] به [[دین و جامعه]] [[دینی]] است. [[هویّت دینی]] در واقع همان آثار و عوارض ناشی از حمل [[دین]] بر فرد [[دین‌دار]] است. به تعبیر دیگر، با [[پذیرش]] [[دین]] به عنوان اصل [[اعتقادی]] و [[احساس]] [[تعهّد]] و تعلّق به آن، در [[زندگی]] و وجوه مختلف [[حیات]] فرد [[مؤمن]]، تغییرات و نتایج مهمّی حاصل می‏‌شود که همان [[هویّت دینی]] است.<ref>محمد جواد چیت‏ساز قمی، گسست نسلی در ایران: افسانه یا واقعیت، تهران، انتشارات جهاد دانشگاهی، ۱۳۸۳، ص۲۱-۴۳.</ref> پس [[هویّت دینی]]، همان داشتن اهتمام [[دینی]] است، به نحوی که نگرش، [[گرایش]] و کنش‏های فرد را متأثر سازد.<ref>علی رضا شجاعی‏‌زند، مدلی برای سنجش دینداری در ایران، جامعه‏‌شناسی ایران، ۱۳۸۴، دوره ۶، ش ۱، ص۳۶. </ref>
+*[[مذهب]] از گذشته تاکنون عامل به وجود آورنده [[هویّت]] مشخص برای معتقدان خود و تمایز میان آنها و کسانی بوده که [[اعتقادی]] به آن نداشته‏‌اند. یعنی [[هویّت]] انسان‏‌ها با [[مذهب]] و [[دین]] آنها شناخته می‏‌شد. [[یهودی]]، [[مسیحی]] و [[مسلمان]] بودن، [[هویّت]] [[فرهنگی]] انسان‏‌های مختلف را به نمایش می‏‌گذاشت. به این ترتیب [[دین]] و [[مذهب]] کارکردهای [[اجتماعی]] مختلفی از قبیل [[اجتماعی]] کردن اعضای [[جامعه]]، کاهش [[کشمکش]]، تحکیم ارزش‌‏های مشترک، یکپارچه‌‏سازی [[جامعه]] و [[حفظ]] [[ثبات]] [[اجتماعی]]، تنظیم منابع و تقویت [[نظارت اجتماعی]] را برعهده داشته‏‌اند.<ref>ابوالفضل اشرفی، بی‏‌هویتی اجتماعی و گرایش به غرب. بررسی عوامل اجتماعی فرهنگی مؤثر بر گرایش نوجوانان به الگوهای فرهنگ غربی (رپ و هوی متال) در تهران، پایانامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، ۱۳۷۷، ص۹.</ref>.
+*براساس همین ویژگی و [[ارزش‌ها]]، [[امت اسلام]] به عنوان یک [[هویّت]] مستقل،‌ دارای صفاتی است که او را از نظر [[فرهنگی]] از دیگر [[امت‌ها]] از جمله [[یهودی]] و [[مسیحی]] و [[بودایی]] و [[هندو]] جدا می‌کند و در شبکه‌ای فراجغرافیایی به آنان [[هویّت]] متمایز و نقشی ممتاز در [[روابط]] و تعاملات [[جهان]] می‌بخشد.
-[[پیروزی انقلاب]] و استقرار [[حکومت اسلامی]] در [[کشور ایران]]، موجب [[احیای هویت اسلامی]] در [[جهان اسلام]]، به‌ویژه در [[کشور]] [[ایران]] شده است. مولّفه‌های [[هویت اسلامی]] در [[اندیشه]] [[آیت الله]] [[خامنه‌ای]] [[رهبر]] [[جمهوری اسلامی ایران]]، عبارت از [[اعتقادات]]، ارزش‌های [[اسلامی]]، [[اعیاد اسلامی]] و مراسم و [[مناسک]] [[اسلامی]] است و مولّفه‌های [[هویت]] ایرانی نیز شامل [[زبان فارسی]]، سرزمین، [[ تاریخ]]، [[عید]] [[نوروز]]، پوشش و معماری ایرانی است. از دیدگاه ایشان، این مولّفه‌ها در کنار هم و آمیخته و هم‌ساز با هم قرار دارند و هر دو بخش، در ایجاد [[انسجام]] در بین [[اقوام]]، [[اقتدار]] ملی و تشکیل تمدّن نوین [[اسلامی]]، تأثیرگذارند.<ref>[[علیمرشدی زاد|مرشدی زاد، علی]] و [[کاووس احمدلو|احمدلو، کاووس]]، مؤلفه‌های هویت اسلامی و ایرانی در اندیشه آیت اله خامنه‌ای، نشریه مطالعات ملی:  ۱۳۹۶، دوره ۱۸، شماره ۲ (۷۰)، ص۶۳: [https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=281473] </ref>
+==منابع==
+* [[پرونده:11144.jpg|22px]] [[محسن اراکی|اراکی، محسن]]، [[نگاهی به رسالت و امامت (کتاب)|'''نگاهی به رسالت و امامت''']]
-[[هویّت دینی]] متضمّن سطحی از [[هویّت]] [[اجتماعی]] است که متناظر با "مای جمعی"، یا همان [[اجتماع دینی]] می‌باشد و نشان‏دهنده [[احساس]] تعلّق و [[تعهّد]] به [[دین و جامعه]] [[دینی]] است. [[هویّت دینی]] در واقع همان آثار و عوارض ناشی از حمل [[دین]] بر فرد [[دین‌دار]] است. به تعبیر دیگر، با [[پذیرش]] [[دین]] به عنوان اصل [[اعتقادی]] و [[احساس]] [[تعهّد]] و تعلّق به آن، در [[زندگی]] و وجوه مختلف [[حیات]] فرد [[مؤمن]]، تغییرات و نتایج مهمّی حاصل می‏‌شود که همان [[هویّت دینی]] است.<ref>محمد جواد چیت‏ساز قمی، گسست نسلی در ایران: افسانه یا واقعیت، تهران، انتشارات جهاد دانشگاهی، ۱۳۸۳، ص۲۱-۴۳.</ref> پس [[هویّت دینی]]، همان داشتن اهتمام [[دینی]] است، به نحوی که نگرش، [[گرایش]] و کنش‏های فرد را متأثر سازد.<ref>علی رضا شجاعی‏‌زند، مدلی برای سنجش دینداری در ایران، جامعه‏‌شناسی ایران، ۱۳۸۴، دوره ۶، ش ۱، ص۳۶. </ref>
+==جستارهای وابسته==
+* [[هویت دینی]]
+* [[هویت اجتماعی]]
+* [[هویت‌بخشی]]
-[[مذهب]] از گذشته تاکنون عامل به وجود آورنده [[هویّت]] مشخص برای معتقدان خود و تمایز میان آنها و کسانی بوده که [[اعتقادی]] به آن نداشته‏‌اند. یعنی [[هویّت]] انسان‏‌ها با [[مذهب]] و [[دین]] آنها شناخته می‏‌شد. [[یهودی]]، [[مسیحی]] و [[مسلمان]] بودن، [[هویّت]] [[فرهنگی]] انسان‏‌های مختلف را به نمایش می‏‌گذاشت. به این ترتیب [[دین]] و [[مذهب]] کارکردهای [[اجتماعی]] مختلفی از قبیل [[اجتماعی]] کردن اعضای [[جامعه]]، کاهش [[کشمکش]]، تحکیم ارزش‌‏های مشترک، یکپارچه‌‏سازی [[جامعه]] و [[حفظ]] [[ثبات]] [[اجتماعی]]، تنظیم منابع و تقویت [[نظارت اجتماعی]] را برعهده داشته‏‌اند.<ref>ابوالفضل اشرفی، بی‏‌هویتی اجتماعی و گرایش به غرب. بررسی عوامل اجتماعی فرهنگی مؤثر بر گرایش نوجوانان به الگوهای فرهنگ غربی (رپ و هوی متال) در تهران، پایانامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، 1377، ص9.</ref>
+==پانویس==
+{{یادآوری پانویس}}
+{{پانویس2}}
-براساس همین ویژگی و [[ارزش‌ها]]، [[امت اسلام]] به عنوان یک [[هویّت]] مستقل،‌ دارای صفاتی است که او را از نظر [[فرهنگی]] از دیگر [[امت‌ها]] از جمله [[یهودی]] و [[مسیحی]] و [[بودایی]] و [[هندو]] جدا می‌کند و در شبکه‌ای فراجغرافیایی به آنان [[هویّت]] متمایز و نقشی ممتاز در [[روابط]] و تعاملات [[جهان]] می‌بخشد.
+[[رده:مدخل]]
+[[رده:هویت]]