باطل: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۲۵ نوامبر ۲۰۲۰، ساعت ۱۰:۱۷

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.

اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل باطل (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

باطل مخالف حق است، لذا برای آن حقیقت و ثباتی نیست و زایل شدنی است. قرآن کریم می‌فرماید: ﴿ذَلِكَ بِأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْحَقُّ وَأَنَّ مَا يَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ هُوَ الْبَاطِلُ﴾^[۱]؛ این به خاطر آن است که خداوند حق است و بی‌تردید هر کس را غیر از او خوانند باطل است. مقصود این است که تنها خدای متعال حق است و هر معبودی غیر خدا باطل و زایل شدنی است، از این‌رو ممکن نیست که غیر خدا در جایگاه الوهیت قرار گیرد. انسان نیز بر سر دو راهی حق و باطل است. خدای متعال انسان را از طریق عقل و پیامبران و کتاب‌های آسمانی و امامان هدایت به حق فرا می‌خواند و شیطان او را به باطل دعوت می‌کند.

امام سجاد(ع) در صحیفه سجادیه از این که باطل را بر حق ترجیح دهد به خدا پناه می‌برد و می‌فرماید: «اللَّهُمَّ إِنيِّ أَعُوذُ بِكَ مِنْ... وَ إِيثَارِ الْبَاطِلِ‏ عَلَى الْحَقِّ»^[۲]؛ «بار خدایا به تو پناه می‌برم... از انتخاب باطل بر حق». آن حضرت یادآور می‌شود که نفس انسان اگر به خود واگذاشته شود باطل را بر حق برمی‌گزیند، مگر آن‌که خدای تعالی توفیق دهد و رحمت الهی شامل شود و در آن هنگام نفْس‌های ما را به اختیار خودمان مگذار، چون آنها، جز آنچه تو توفیق دهی، باطل و نادرستی را اختیار می‌نمایند و جز آنچه تو رحم فرمایی، به بدی امر می‌نمایند^[۳].

امام سجاد(ع) گمراه شدن انسان به وسیله شیطان را از آن رو می‌داند که شیطان باطل را به صورت حق می‌نمایاند^[۴]. از همین رو حضرت به درگاه خدای متعال چنین دعا می‌کند: «خدایا وقتی شیطان باطل را می‌آراید آن را به ما بشناسان و ما را از گمراهی نگهداری فرما»^[۵]. نیز آن حضرت از خدای متعال درخواست می‌کند که: آن‌گاه که شیطان می‌خواهد بر زبان ما شهادت باطلی را جاری سازد به جای آن حمد و سپاس خودت را قرار ده^[۶].

امام سجاد(ع) قرآن را عامل سکوت و گنگی زبان از فرو افتادن در باطل دانسته است: «خدایا بر محمد و خاندانش درود فرست و قرآن را... برای زبان‌های ما از فرو رفتن در باطل، بدون آن‌که به سبب بیماری باشد، لال کننده... قرار ده»^[۷].^[۸].^[۹]

جستارهای وابسته

منابع

شیرزاد، امیر، مقاله «باطل»، دانشنامه صحیفه سجادیه

پانویس

↑ «این بدان روست که خداوند راستین است و اینکه آنچه به جای او (به پرستش) می‌خوانند نادرست است» سوره حج، آیه ۶۲.
↑ نیایش ۸.
↑ نیایش نهم.
↑ نیایش سی‌وهفتم.
↑ نیایش هفدهم.
↑ نیایش بیستم.
↑ نیایش چهل‌و‌دوم.
↑ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، حسن مصطفوی، دارالکتب العلمیة، بیروت، ۱۴۳۰، چاپ سوم؛ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، سروش، تهران، ۱۳۷۵، چاپ دوم؛ قرآن حکیم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی.
↑ شیرزاد، امیر، مقاله «باطل»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۱۰۸.

[1] «این بدان روست که خداوند راستین است و اینکه آنچه به جای او (به پرستش) می‌خوانند نادرست است» سوره حج، آیه ۶۲.

[2] نیایش ۸.

[3] نیایش نهم.

[4] نیایش سی‌وهفتم.

[5] نیایش هفدهم.

[6] نیایش بیستم.

[7] نیایش چهل‌و‌دوم.

[8] التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، حسن مصطفوی، دارالکتب العلمیة، بیروت، ۱۴۳۰، چاپ سوم؛ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، سروش، تهران، ۱۳۷۵، چاپ دوم؛ قرآن حکیم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی.

[9] شیرزاد، امیر، مقاله «باطل»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۱۰۸.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 {{ویرایش غیرنهایی}}
-{{امامت}}
+{{نبوت}}
 <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
 : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:</div>
 <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
-: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[باطل در قرآن]] | [[باطل در حدیث]] | [[باطل در کلام اسلامی]]| [[باطل در فقه سیاسی]]</div>
+: <div style="background-color: rgb(255, 245, 227); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">[[باطل در قرآن]] | [[باطل در حدیث]] | [[باطل در فقه سیاسی]] | [[باطل در معارف دعا و زیارات]] | [[باطل در معارف و سیره سجادی]] | [[باطل در معارف و سیره رضوی]]</div>
 <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;">
 : <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[باطل (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
@@ خط ۱۰: / خط ۱۰: @@
 ==مقدمه==
-*از جمله آیاتی که در خطاب به [[پیامبر]] نسبت به [[مخالفان]] به صورت‌های مختلف با عنوان باطل مفهومی شناخته شده غیر ارزشی، و جریانی منفی در میان مخاطبان موضع‌گیری می‌کند.
+باطل [[مخالف]] [[حق]] است، لذا برای آن [[حقیقت]] و ثباتی نیست و زایل شدنی است. [[قرآن کریم]] می‌فرماید: {{متن قرآن|ذَلِكَ بِأَنَّ اللَّهَ هُوَ الْحَقُّ وَأَنَّ مَا يَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ هُوَ الْبَاطِلُ}}<ref>«این بدان روست که خداوند راستین است و اینکه آنچه به جای او (به پرستش) می‌خوانند نادرست است» سوره حج، آیه ۶۲.</ref>؛ این به خاطر آن است که [[خداوند]] حق است و بی‌تردید هر کس را غیر از او خوانند باطل است. مقصود این است که تنها [[خدای متعال]] حق است و هر معبودی غیر [[خدا]] باطل و زایل شدنی است، از این‌رو ممکن نیست که غیر خدا در [[جایگاه]] [[الوهیت]] قرار گیرد.
-#{{متن قرآن|وَمَا كُنْتَ تَتْلُو مِنْ قَبْلِهِ مِنْ كِتَابٍ وَلَا تَخُطُّهُ بِيَمِينِكَ إِذًا لَارْتَابَ الْمُبْطِلُونَ}}<ref>«و تو پیش از آن (قرآن) نه کتابی می‌خواندی و نه به دست خویش آن را می‌نوشتی که آنگاه، تباه‌اندیشان، بدگمان می‌شدند» سوره عنکبوت، آیه ۴۸.</ref>
+[[انسان]] نیز بر سر دو راهی [[حق و باطل]] است. خدای متعال انسان را از طریق [[عقل]] و [[پیامبران]] و [[کتاب‌های آسمانی]] و [[امامان]] [[هدایت]] به حق فرا می‌خواند و [[شیطان]] او را به باطل [[دعوت]] می‌کند.
-#{{متن قرآن|إِنَّ هَؤُلَاءِ مُتَبَّرٌ مَا هُمْ فِيهِ وَبَاطِلٌ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ}}<ref>«بی‌گمان آنچه اینان می‌کنند از هم پاشیده است و آنچه می‌کردند باطل است» سوره اعراف، آیه ۱۳۹.</ref>
-#{{متن قرآن|وَقُلْ جَاءَ الْحَقُّ وَزَهَقَ الْبَاطِلُ إِنَّ الْبَاطِلَ كَانَ زَهُوقًا}}<ref>«و بگو حقّ آمد و باطل از میان رفت؛ بی‌گمان باطل از میان رفتنی است» سوره اسراء، آیه ۸۱.</ref>
-#{{متن قرآن|وَمَا نُرْسِلُ الْمُرْسَلِينَ إِلَّا مُبَشِّرِينَ وَمُنْذِرِينَ وَيُجَادِلُ الَّذِينَ كَفَرُوا بِالْبَاطِلِ لِيُدْحِضُوا بِهِ الْحَقَّ وَاتَّخَذُوا آيَاتِي وَمَا أُنْذِرُوا هُزُوًا}}<ref>«و ما فرستادگان را جز نویدبخش و بیم‌دهنده نمی‌فرستیم و کافران به وسیله باطل چالش می‌ورزند تا حق را با آن از میان بردارند؛ و آیات مرا و بیم‌هایی را که یافته‌اند به ریشخند گرفتند» سوره کهف، آیه ۵۶.</ref>
-#{{متن قرآن|قُلْ كَفَى بِاللَّهِ بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ شَهِيدًا يَعْلَمُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَالَّذِينَ آمَنُوا بِالْبَاطِلِ وَكَفَرُوا بِاللَّهِ أُولَئِكَ هُمُ الْخَاسِرُونَ}}<ref>«بگو: خداوند، میان من و شما گواه بس (که) آنچه را در آسمان‌ها و زمین است می‌داند و آنان که به باطل ایمان آورده و به خداوند کفر ورزیده‌اند زیانکارند» سوره عنکبوت، آیه ۵۲.</ref>
-#{{متن قرآن|قُلْ جَاءَ الْحَقُّ وَمَا يُبْدِئُ الْبَاطِلُ وَمَا يُعِيدُ}}<ref>«بگو: حقّ آمد و باطل، نه (آفرینش چیزی را) می‌آغازد و نه باز می‌گرداند» سوره سبأ، آیه ۴۹.</ref>
-#{{متن قرآن|وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلًا مِنْ قَبْلِكَ مِنْهُمْ مَنْ قَصَصْنَا عَلَيْكَ وَمِنْهُمْ مَنْ لَمْ نَقْصُصْ عَلَيْكَ وَمَا كَانَ لِرَسُولٍ أَنْ يَأْتِيَ بِآيَةٍ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ فَإِذَا جَاءَ أَمْرُ اللَّهِ قُضِيَ بِالْحَقِّ وَخَسِرَ هُنَالِكَ الْمُبْطِلُونَ}}<ref>«و به راستی ما پیامبرانی پیش از تو فرستاده‌ایم که (داستان) برخی از آنان را برای تو گفته‌ایم و برخی دیگر را نگفته‌ایم و سزیده هیچ پیامبری نیست که جز با اذن خداوند آیه‌ای آورد و چون فرمان خداوند در رسد به حق، داوری می‌شود و در آنجا تباه‌اندیشان ، زیانکار» سوره غافر، آیه ۷۸.</ref>
-#{{متن قرآن|ذَلِكَ بِأَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا اتَّبَعُوا الْبَاطِلَ وَأَنَّ الَّذِينَ آمَنُوا اتَّبَعُوا الْحَقَّ مِنْ رَبِّهِمْ كَذَلِكَ يَضْرِبُ اللَّهُ لِلنَّاسِ أَمْثَالَهُمْ}}<ref>«این از آن روست که کافران از باطل و مؤمنان از- حق که از سوی پروردگارشان است- پیروی کردند، بدین‌گونه خداوند برای مردم مثل‌هایشان را می‌آورد» سوره محمد، آیه ۳.</ref><ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۲۱۷.</ref>.
-==نکات==
+[[امام سجاد]]{{ع}} در [[صحیفه سجادیه]] از این که باطل را بر حق ترجیح دهد به خدا [[پناه]] می‌برد و می‌فرماید: {{متن حدیث|اللَّهُمَّ إِنيِّ أَعُوذُ بِكَ مِنْ... وَ إِيثَارِ الْبَاطِلِ‏ عَلَى الْحَقِّ}}<ref>نیایش ۸.</ref>؛ «بار خدایا به تو پناه می‌برم... از [[انتخاب]] باطل بر حق».
-*در این [[آیات]] بر این محورها تأکید شده است:
+آن [[حضرت]] یادآور می‌شود که [[نفس انسان]] اگر به خود واگذاشته شود باطل را بر حق برمی‌گزیند، مگر آن‌که [[خدای تعالی]] [[توفیق]] دهد و [[رحمت الهی]] شامل شود و در آن هنگام نفْس‌های ما را به [[اختیار]] خودمان مگذار، چون آنها، جز آنچه تو توفیق دهی، باطل و [[نادرستی]] را اختیار می‌نمایند و جز آنچه تو [[رحم]] فرمایی، به [[بدی]] امر می‌نمایند<ref>نیایش نهم.</ref>.
-#أمی بودن [[پیامبر]] [[پیش از بعثت]] عامل از بین برنده تشکیک [[اهل باطل]] در [[حقانیت]] [[قرآن]]، و [[نبوت]] [[پیامبر]]. {{متن قرآن|وَمَا كُنْتَ تَتْلُو مِنْ قَبْلِهِ مِنْ كِتَابٍ وَلَا تَخُطُّهُ بِيَمِينِكَ إِذًا لَارْتَابَ الْمُبْطِلُونَ}}<ref>«و تو پیش از آن (قرآن) نه کتابی می‌خواندی و نه به دست خویش آن را می‌نوشتی که آنگاه، تباه‌اندیشان، بدگمان می‌شدند» سوره عنکبوت، آیه ۴۸.</ref>
-#[[تکذیب]] کنندگان [[حقانیت]] [[قرآن]] و [[پیامبر]] در زمره [[اهل باطل]] هستند. {{متن قرآن|إِنَّ هَؤُلَاءِ مُتَبَّرٌ مَا هُمْ فِيهِ وَبَاطِلٌ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ}}<ref>«بی‌گمان آنچه اینان می‌کنند از هم پاشیده است و آنچه می‌کردند باطل است» سوره اعراف، آیه ۱۳۹.</ref>
-#[[پیامبر]] مامور به اعلان [[پیروزی]] [[حق]] برباطل و این که [[سنت]] جاریه [[الهی]] و مسیر حرکت درجهت [[نابودی باطل]] است: {{متن قرآن|قُلْ جَاءَ الْحَقُّ وَزَهَقَ الْبَاطِلُ إِنَّ الْبَاطِلَ كَانَ زَهُوقًا}}<ref>«و بگو حقّ آمد و باطل از میان رفت؛ بی‌گمان باطل از میان رفتنی است» سوره اسراء، آیه ۸۱.</ref> {{متن قرآن|قُلْ جَاءَ الْحَقُّ وَمَا يُبْدِئُ الْبَاطِلُ وَمَا يُعِيدُ}}<ref>«بگو: حقّ آمد و باطل، نه (آفرینش چیزی را) می‌آغازد و نه باز می‌گرداند» سوره سبأ، آیه ۴۹.</ref>{{متن قرآن|وَمَا نُرْسِلُ الْمُرْسَلِينَ إِلَّا مُبَشِّرِينَ وَمُنْذِرِينَ وَيُجَادِلُ الَّذِينَ كَفَرُوا بِالْبَاطِلِ لِيُدْحِضُوا بِهِ الْحَقَّ وَاتَّخَذُوا آيَاتِي وَمَا أُنْذِرُوا هُزُوًا}}<ref>«و ما فرستادگان را جز نویدبخش و بیم‌دهنده نمی‌فرستیم و کافران به وسیله باطل چالش می‌ورزند تا حق را با آن از میان بردارند؛ و آیات مرا و بیم‌هایی را که یافته‌اند به ریشخند گرفتند» سوره کهف، آیه ۵۶.</ref>
-#در مقابل [[بشارت]] و [[انذار پیامبران]] پیشین و پیامبراسلام، [[کافران]] باجدال باطل و [[مسخره کردن]] [[آیات الهی]] [[ایستادگی]] می‌کنند: {{متن قرآن|وَمَا نُرْسِلُ الْمُرْسَلِينَ إِلَّا مُبَشِّرِينَ وَمُنْذِرِينَ وَيُجَادِلُ الَّذِينَ كَفَرُوا بِالْبَاطِلِ لِيُدْحِضُوا بِهِ الْحَقَّ وَاتَّخَذُوا آيَاتِي وَمَا أُنْذِرُوا هُزُوًا}}<ref>«و ما فرستادگان را جز نویدبخش و بیم‌دهنده نمی‌فرستیم و کافران به وسیله باطل چالش می‌ورزند تا حق را با آن از میان بردارند؛ و آیات مرا و بیم‌هایی را که یافته‌اند به ریشخند گرفتند» سوره کهف، آیه ۵۶.</ref>.
-#[[پیامبر]] ماموربه اعلان اینکه [[ایمان]] آورندگان به باطل و [[کافران]] به [[خداوند]] از زیان کارانند در [[دنیا]] {{متن قرآن|قُلْ... وَالَّذِينَ آمَنُوا بِالْبَاطِلِ وَكَفَرُوا بِاللَّهِ أُولَئِكَ هُمُ الْخَاسِرُونَ}}<ref>«بگو: خداوند، میان من و شما گواه بس (که) آنچه را در آسمان‌ها و زمین است می‌داند و آنان که به باطل ایمان آورده و به خداوند کفر ورزیده‌اند زیانکارند» سوره عنکبوت، آیه ۵۲.</ref> و [[آخرت]]: {{متن قرآن|وَخَسِرَ هُنَالِكَ الْمُبْطِلُونَ}}<ref>«و به راستی ما پیامبرانی پیش از تو فرستاده‌ایم که (داستان) برخی از آنان را برای تو گفته‌ایم و برخی دیگر را نگفته‌ایم و سزیده هیچ پیامبری نیست که جز با اذن خداوند آیه‌ای آورد و چون فرمان خداوند در رسد به حق، داوری می‌شود و در آنجا تباه‌اندیشان ، زیانکار» سوره غافر، آیه ۷۸.</ref><ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۲۱۷.</ref>.<ref>[[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم]]، ج۱، ص ۲۱۷.</ref>.
-== پرسش‌های وابسته ==
+امام سجاد{{ع}} [[گمراه]] شدن انسان به وسیله شیطان را از آن رو می‌داند که شیطان باطل را به صورت حق می‌نمایاند<ref>نیایش سی‌وهفتم.</ref>. از همین رو حضرت به درگاه خدای متعال چنین [[دعا]] می‌کند: «خدایا وقتی شیطان باطل را می‌آراید آن را به ما بشناسان و ما را از [[گمراهی]] نگهداری فرما»<ref>نیایش هفدهم.</ref>.
+نیز آن حضرت از خدای متعال درخواست می‌کند که: آن‌گاه که [[شیطان]] می‌خواهد بر [[زبان]] ما [[شهادت]] باطلی را جاری سازد به جای آن [[حمد]] و [[سپاس]] خودت را قرار ده<ref>نیایش بیستم.</ref>.
+[[امام سجاد]]{{ع}} [[قرآن]] را عامل [[سکوت]] و گنگی زبان از فرو افتادن در باطل دانسته است: «خدایا بر [[محمد]] و خاندانش [[درود]] فرست و قرآن را... برای زبان‌های ما از فرو رفتن در باطل، بدون آن‌که به سبب [[بیماری]] باشد، لال کننده... قرار ده»<ref>نیایش چهل‌و‌دوم.</ref>.<ref>التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، حسن مصطفوی، دارالکتب العلمیة، بیروت، ۱۴۳۰، چاپ سوم؛ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، سروش، تهران، ۱۳۷۵، چاپ دوم؛ قرآن حکیم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی.</ref>.<ref>[[امیر شیرزاد|شیرزاد، امیر]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|مقاله «باطل»، دانشنامه صحیفه سجادیه]]، ص ۱۰۸.</ref>
 == جستارهای وابسته ==
 ==منابع==
-# [[پرونده:55210091.jpg|22px]] [[محمد جعفر سعیدیان‌فر|سعیدیان‌فر]] و [[سید محمد علی ایازی|ایازی]]، [[فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم ج۱ (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم''']]
+# [[پرونده:1100609.jpg|22px]] [[امیر شیرزاد|شیرزاد، امیر]]، [[دانشنامه صحیفه سجادیه (کتاب)|'''مقاله «باطل»، دانشنامه صحیفه سجادیه''']]
 ==پانویس==
-{{یادآوری پانویس}}
 {{پانویس2}}
 [[رده:باطل]]
 [[رده:مدخل]]