انجیل در کلام اسلامی

اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث انجیل است. "انجیل" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

انجیل در قرآن - انجیل در حدیث - انجیل در نهج البلاغه - انجیل در معارف دعا و زیارات - انجیل در کلام اسلامی - انجیل در عرفان اسلامی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل انجیل (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

چیستی انجیل

• کلمۀ انجیل از ریشۀ عبرانی یا سریانی است و همان کتابی است که بر حضرت عیسی(ع) نازل شده است. البته برخی صاحب نظران این کلمه را یونانی به معنی بشارت می‌‌دانند.

تاریخچه کتاب انجیل

• بعد از عروج حضرت عیسی(ع)، یهودیان نسخه‌های انجیل را از میان بردند و مسیحیان، سال‌های سال بدون کتاب بودند. سرانجام برخی بزرگان دینی آنان تصمیم گرفتند بنابر محفوظات و شنیده‌های خویش، کتابی برای مردم بسازند، به همین دلیل بسیاری از مسیحیان برای نوشتن سخنان و وقایع زندگی حضرت عیسی(ع) دست به قلم شدند و آثاری را ساختند و شمار این اناجیل به ۶۶ کتاب رسید؛ اما در فاصله میان سال ۴۹۲ تا ۴۹۶ میلادی، پاپ ژیلاسیوس همه آنها را جز چهار انجیل را مردود دانست.
• انجیلی که امروزه در دسترس است، در حقیقت چهار کتاب است و میان مجموعه‌ کتاب‌های مقدس‌ قرار گرفته است. کتاب مقدس، مجموعه‌ عهد عتیق‌ (تورات) و عهد جدید است. عهد عتیق را یهودیان و مسیحیان معتبر و مقدس می‌شمارند؛ اما یهودیان اعتقادی به عهد جدید ندارند. در عهد جدید احکام شرعی یافت نمی‌شود و مسیحیان ناچارند در این باره به عهد عتیق رجوع کنند. عهد جدید، شامل ۲۷ کتاب است که شورای کارتاژ در سال ۳۹۷ میلادی، به آنها رسمیت دادند، مسیحیان معتقدند چهل نویسنده در مدتی بیش از ۱۵۰۰ سال، مجموعه کتاب مقدس را نوشته‌اند همچنین معتقدند خداوند این متون را به اشخاصی الهام کرده و آنان به واسطۀ همین الهام، کتاب مقدس را نوشته‌اند. به این ترتیب مسیحیان کتاب مقدس را کتابی آسمانی می‌‌دانند، هر چند نوشتار آن توسط اهل زمین انجام پذیرفت.
• براساس تحقیقات محققان مسلمان، نزدیک‌ترین انجیل به آموزه‌های قرآن، انجیل برنابا است که بر اثر تعصب آباء کلیسا کنار نهاده شد. در این انجیل اشاراتی به پیامبر آخرالزمان و جهانی بودن دین او آمده است. این انجیل را حیدر قلی خان سردار کابلی به فارسی ترجمه کرد. زمان تدوین اناجیل اربعه میان سال‌های ۷۰ تا ۱۱۰ میلادی است.
• هدف مسیحیان برای اناجیل ساخته شده این بود که اناجیل، توسط این چهارتن به نام متی، مرقس، لوقا و یوحنا نوشته شود و از زندگی‌نامه وحرف‌های حضرت مسیح سخن بگوید، ‌در این بین، سه انجیل متی، مرقس و لوقا بسیار به یکدیگر شبیه‌اند و از این رو، آنها را اناجیل همنظر می‌خوانند. بنابر تحقیقات انجام شده، ۹۱ درصد انجیل مرقس در انجیل متی و ۵۳ درصد آن در انجیل لوقا تکرار شده است.
• اناجیل همنظر شرح مختصری از زندگی و تعالیم مسیح را پیش می‌کشند؛ اما انجیل یوحنا مختصری از رویدادهای مهم زندگی مسیح و تعلیمات روحانی و اوامر او را آورده است همچنین این انجیل موضوع الوهیت حضرت مسیح را برجسته‌تر کرده است، اما به مسائلی از جمله میلاد حضرت و عروج آن نپرداخته است، محققین اختلاف در نوشتار انجیل یوحنا را به خاطر تأخر زمانی انجیل یوحنا می‌دانند؛ زیرا نویسنده از اناجیل دیگر آگاهی داشته و نخواسته است آنها را تکرار کند. در این میان، انجیل مرقس پیش از دیگر اناجیل نوشته شده است.
• اما قرآن کریم، هیچ گاه از کلمۀ اناجیل استفاده نکرده است؛ بلکه از انجیل یاد می‌کند و از آیات قرآنی به دست می‌‌آید کتاب آسمانی حضرت مسیح دچار تحریف شده است، شاهد اینکه اناجیل فعلی پس از زمان حضرت عیسی(ع) و حتی پس از حواریون پدید آمده‌اند، این است که نویسندگان اناجیل، برای تألیف کتابشان از آثار شفاهی جماعت نخستین مسیحی که با تخیلات و ذهنیات شخصیشان آمیخته شده استفاده کرده‌اند، به ویژه اندیشه‌های پولس که برخی صاحب نظران او را معمار مسیحیت کنونی می‌دانند.

انجیل در قرآن

• در قرآن کریم دوازده بار کلمۀ انجیل استفاده شده و به برخی از ویژگی‌های این کتاب آسمانی اشاره شده است؛ از جمله اینکه‌ انجیل‌، دارای احکام است و احکام شرعی آن، آسان‌تر از احکام شرعی حضرت موسی (ع) بوده است.
• قرآن کریم، از انجیل به بزرگی یاد می‌‌کند و آن را سراسر نور، هدایت و موعظه می‌‌داند، چراکه فرموده است: ﴿وَلَوْ أَنَّهُمْ أَقَامُوا التَّوْرَاةَ وَالْإِنْجِيلَ وَمَا أُنْزِلَ إِلَيْهِمْ مِنْ رَبِّهِمْ لَأَكَلُوا مِنْ فَوْقِهِمْ وَمِنْ تَحْتِ أَرْجُلِهِمْ مِنْهُمْ أُمَّةٌ مُقْتَصِدَةٌ وَكَثِيرٌ مِنْهُمْ سَاءَ مَا يَعْمَلُونَ﴾.
• تقدس انجیل ادعای بی مبنا نیست چراکه اولا رهبانیتی که راهبان نصارا خودشان را به آن ملتزم کرده‌اند روا نیست و ثانیا بنابر آیات قرآنی، در انجیل از پیامبر مسلمانان، حضرت محمد یاد شده و از نشانه‌های او مانند امی بودن و همچنین نام او، احمد و وصف پیروانش سخن گفته شده است.
• قرآن، گاهی از مسیحیت با تعبیر اهل انجیل یاد کرده است. البته مسیحیان هرگز نمی‌گویند عیسی(ع) کتابی به نام انجیل آورد است؛ آنان اعتقاد دارند؛ آوردن وحی توسط عیسی(ع) به گونه‌ای که مسلمانان در مورد قرآن و پیامبر اسلام معتقدند، در مسیحیت جایی ندارد. با این همه انجیل را مقدس و کاتبان آن را مورد عنایت خداوند می‌‌دانند.

مسیحیان، عیسی(ع) را تجسم وحی الهی می‌دانند و به عقیدۀ آنان عیسی(ع) حامل پیام از طرف خداوند نیست؛ بلکه عین پیام خداوند است. به همین دلیل مسیحیان انجیلی را که عیسی(ع) آن را نوشته و یا به شاگردانش املاء کرده را قبول ندارند چراکه عیسی(ع) را حامل پیام خداوند که در قالب کتاب انجیل تدوین شده نمی‌دانند؛ البته آنان معتقدند خداوند کتاب مقدس را به وسیله الهامات روح القدس پدید آورده و برای این منظور مؤلفانی از بشر را برای نوشتن آنها قرار داده و در نوشتن به گونه‌ای آنان را یاری کرده است که فقط چیزهایی را که او موافقش بوده، نوشته‌ شود.

• آیاتی که کلمۀ انجیل در آنها استفاده شده به چند بخش تقسیم می‌‌شود:

1. آیاتی که جنبه تربیتی دارد مانند:
   1. ﴿قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ لَسْتُمْ عَلَى شَيْءٍ حَتَّى تُقِيمُوا التَّوْرَاةَ وَالْإِنْجِيلَ وَمَا أُنْزِلَ إِلَيْكُمْ مِنْ رَبِّكُمْ وَلَيَزِيدَنَّ كَثِيرًا مِنْهُمْ مَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ طُغْيَانًا وَكُفْرًا فَلَا تَأْسَ عَلَى الْقَوْمِ الْكَافِرِينَ﴾.
   2. ﴿وَلَوْ أَنَّهُمْ أَقَامُوا التَّوْرَاةَ وَالْإِنْجِيلَ وَمَا أُنْزِلَ إِلَيْهِمْ مِنْ رَبِّهِمْ لَأَكَلُوا مِنْ فَوْقِهِمْ وَمِنْ تَحْتِ أَرْجُلِهِمْ مِنْهُمْ أُمَّةٌ مُقْتَصِدَةٌ وَكَثِيرٌ مِنْهُمْ سَاءَ مَا يَعْمَلُونَ﴾. از آیه استفاده می‌شود در قضاوت دیگران باید رعایت عدل انصاف را به کاربرد. بنابراین این نوع نگاه قرآن به این کتب چیزی غیر از نگاه تربیتی قرآن به این کتب نیست.
   3. ﴿نَزَّلَ عَلَيْكَ الْكِتَابَ بِالْحَقِّ مُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيْهِ وَأَنْزَلَ التَّوْرَاةَ وَالْإِنْجِيلَ﴾. در این آیه خداوند صدق و راستی تورات و انجیل را هم ردیف قرآن می‌‌داند.
2. آیاتی که درباره شخصیت پیامبر (ص) در انجیل سخن گفته شده است:
   1. ﴿مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَالَّذِينَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْكُفَّارِ رُحَمَاءُ بَيْنَهُمْ تَرَاهُمْ رُكَّعًا سُجَّدًا يَبْتَغُونَ فَضْلًا مِنَ اللَّهِ وَرِضْوَانًا سِيمَاهُمْ فِي وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ ذَلِكَ مَثَلُهُمْ فِي التَّوْرَاةِ وَمَثَلُهُمْ فِي الْإِنْجِيلِ﴾.
   2. ﴿الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِيَّ الْأُمِّيَّ الَّذِي يَجِدُونَهُ مَكْتُوبًا عِنْدَهُمْ فِي التَّوْرَاةِ وَالْإِنْجِيلِ﴾.
   3. ﴿يَا أَهْلَ الْكِتَابِ قَدْ جَاءَكُمْ رَسُولُنَا يُبَيِّنُ لَكُمْ كَثِيرًا مِمَّا كُنْتُمْ تُخْفُونَ مِنَ الْكِتَابِ وَيَعْفُو عَنْ كَثِيرٍ﴾. نکات مهم در این آیات:
      1. تشبیه اصحاب پیامبر (ص) در انجیل، به پیدایش و قوت گرفتن زراعت و مراحل گوناگون رشد آن: ﴿وَمَثَلُهُمْ فِي الْإِنْجِيلِ كَزَرْعٍ أَخْرَجَ شَطْأَهُ فَآزَرَهُ فَاسْتَغْلَظَ فَاسْتَوَى عَلَى سُوقِهِ يُعْجِبُ الزُّرَّاعَ لِيَغِيظَ بِهِمُ الْكُفَّارَ﴾.
      2. ظهور آثار سجده و عبادت در سیمای اصحاب پیامبر (ص) از ویژگی‌های بیان شده در انجیل است: ﴿سِيمَاهُمْ فِي وُجُوهِهِمْ مِنْ أَثَرِ السُّجُودِ﴾ ﴿وَمَثَلُهُمْ فِي الْإِنْجِيلِ﴾
      3. رسالت پیامبر اسلام و وظیفه امر به معروف و نهی از منکر ثبت شده در انجیل: ﴿الَّذِينَ يَتَّبِعُونَ الرَّسُولَ النَّبِيَّ الْأُمِّيَّ الَّذِي يَجِدُونَهُ مَكْتُوبًا عِنْدَهُمْ فِي التَّوْرَاةِ وَالْإِنْجِيلِ يَأْمُرُهُمْ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَاهُمْ عَنِ الْمُنْكَرِ﴾..
3. وعدهای مشترک انجیل و قرآن: ﴿إِنَّ اللَّهَ اشْتَرَى مِنَ الْمُؤْمِنِينَ أَنْفُسَهُمْ وَأَمْوَالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَيَقْتُلُونَ وَيُقْتَلُونَ وَعْدًا عَلَيْهِ حَقًّا فِي التَّوْرَاةِ وَالْإِنْجِيلِ وَالْقُرْآنِ﴾.

تحریف شدن انجیل

• در انجیل کنونی تحریف‌هایی صورت گرفته است که برخی از آنها عبارتند از:

1. به صلیب کشیده شدن حضرت عیسی(ع): در حالی که قرآن چنین رویدادی را نمی‌پذیرد و تصریح دارد خداوند، حضرت عیسی(ع) را به سوی خود برده است: ﴿وَقَوْلِهِمْ إِنَّا قَتَلْنَا الْمَسِيحَ عِيسَى ابْنَ مَرْيَمَ رَسُولَ اللَّهِ وَمَا قَتَلُوهُ وَمَا صَلَبُوهُ وَلَكِنْ شُبِّهَ لَهُمْ وَإِنَّ الَّذِينَ اخْتَلَفُوا فِيهِ لَفِي شَكٍّ مِنْهُ مَا لَهُمْ بِهِ مِنْ عِلْمٍ إِلَّا اتِّبَاعَ الظَّنِّ وَمَا قَتَلُوهُ يَقِينًا بَلْ رَفَعَهُ اللَّهُ إِلَيْهِ وَكَانَ اللَّهُ عَزِيزًا حَكِيمًا﴾.
2. صاحب کتاب نبودن حضرت عیسی(ع): بنابر باور مسیحیان که برگرفته از اناجیل است حضرت عیسی(ع) کتابی به نام انجیل نداشته است؛ اما قرآن بیان می‌‌کند خداوند، انجیل را بر عیسی(ع)، نازل کرده است: ﴿قَالَ إِنِّي عَبْدُ اللَّهِ آتَانِيَ الْكِتَابَ وَجَعَلَنِي نَبِيًّا﴾.
3. تثلیث: یعنی الوهیت حضرت مسیح و روح القدس خواندن آن در کنار خداوند. قرآن کریم از این اعتقاد به عنوان اعتقاد نصارا یاد کرده و آن را مورد مذمت قرار داده است: ﴿يَا أَهْلَ الْكِتَابِ لَا تَغْلُوا فِي دِينِكُمْ وَلَا تَقُولُوا عَلَى اللَّهِ إِلَّا الْحَقَّ إِنَّمَا الْمَسِيحُ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ رَسُولُ اللَّهِ وَكَلِمَتُهُ أَلْقَاهَا إِلَى مَرْيَمَ وَرُوحٌ مِنْهُ فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ وَلَا تَقُولُوا ثَلَاثَةٌ﴾؛ ﴿لَقَدْ كَفَرَ الَّذِينَ قَالُوا إِنَّ اللَّهَ ثَالِثُ ثَلَاثَةٍ وَمَا مِنْ إِلَهٍ إِلَّا إِلَهٌ وَاحِدٌ وَإِنْ لَمْ يَنْتَهُوا عَمَّا يَقُولُونَ لَيَمَسَّنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ﴾.

انجیل و مهدویت

• انجیل، میراث انبیاست و دست به دست بین پیامبران سپرده شده و بعد از پیامبر اسلام(ص) به اوصیای ایشان رسیده و اکنون نیز اصل آن کتاب مقدس، عاری از هر گونه تحریف، نزد حضرت مهدی(ع) قرار دارد. ایشان بعد از ظهور آن کتاب را به همراه سایر کتب آسمانی از غاری در انطاکیه خارج می‌‌کند و در میان هر ملتی با احکام کتاب خودشان قضاوت می‌‌کند. انجیل، پس از عروج حضرت عیسی(ع) به آسمان، دچار دگرگونی‌های فراوان شد، به طوری که هم‌اکنون ما شاهد تناقضات بسیاری در بخش‌های مختلف انجیل هستیم. کتاب انجیل کنونی دارای چندین بخش است که هر بخشی را یکی از حواریون جمع‌آوری کرده است و همان بخش به نام خودش مشهور شد. در همین کتاب انجیل که دچار تحریف‌های بسیار شده، شاهد آیاتی هستیم که به آمدن منجی آخرالزمان بشارت می‌دهد. در این کتاب آمده است: پس از حضرت عیسی(ع) فتنه‌هایی چون جنگ و قحطی و مریضی و زلزله و... پدیدار می‌‌شود و در افلاک دگرگونی ایجاد خواهد شد. در آن زمان است که باید برای ظهور حضرت دعا کنید چراکه هیچ کس غیر خداوند از این امر(ظهور) مطلع نیست، در آن زمان همۀ مردم به سوی او خواهند رفت و او در زمانی نامشخص که اصلاً گمان نمی‌کنید، سوار بر ابرهای آسمان، با شکوه و جلال زائدالوصفی می‌آید و به داوری در میان خلق می‌پردازد، در این هنگام مردگان رجعت خواهند کرد. گروهی نیک‌سرشت و گروهی بدطینت، هر کدام برای دیدن جزای کار خود، در صحنه حاضر می‌‌شوند و او در میان تمام امت‌ها با عصای آهنین (شمشیر) به حکم‌رانی می‌نشیند و این درحالی است که امید تمام ملت‌های جهان به گسترش عدالت او خواهد بود.

منابع

• پژوهشکده علوم اسلامی امام صادق (ع)، فرهنگ شیعه

1. سعیدیان‌فر و ایازی، فرهنگ‌نامه پیامبر در قرآن کریم

• محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی
• حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان