حج در معارف و سیره نبوی

این مدخل زیرشاخهٔ بحث عبادت است. حج از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: حج در قرآن - حج در نهج البلاغه - حج در معارف مهدویت - حج در معارف دعا و زیارات - حج در معارف و سیره نبوی - حج در معارف و سیره فاطمی - حج در معارف و سیره حسینی - حج در معارف و سیره سجادی - حج در معارف و سیره رضوی - پرسش مرتبط ندارد

حج و عمره

از دیگر عبادت‌هایی که در سیره و بیان رسول خدا(ص) جلوه خاصی دارد، انجام مناسک حج و عمره است. پیامبر خدا(ص) حج و عمره را زایل‌کننده فقر و گناهان و مایه توانگری مردم و بهشت را پاداش حج پذیرفته‌شده و عمره کننده را کفاره گناهان دانسته است.

انجام مناسک حج از عباداتی بود که آن حضرت، اشتیاق زیادی به آن از خود نشان میداد، به گونه‌ای که وقتی در مدینه به سر می‌بردند، علاقه‌مند بود که زائران بیت‌ الله الحرام از مکه برایش آب زمزم هدیه بیاورند. نقل شده است، ایشان در زمان انجام حج، به انجام آداب و سنت‌هایی مقیّد بود؛ از امام صادق(ع) روایت شده است: "رسول خدا(ص) در هر شبانه روز ده بار و در هر مرتبه، هفت بار، دور خانه کعبه طواف می‌کرد؛ سه بار اول شب؛ سه بار، آخر شب؛ دو مرتبه، صبح و دو مرتبه، بعد از ظهر و در بین آنها را استراحت می‌کرد". آن حضرت در زمان انجام حج، سوره معارج را زیاد می‌خواند و هر وقت سواره‌ای را می‌دید و یا از تلّی بالا می‌رفت و یا از آن سرازیر می‌شد و در آخر شب و در تعقیب نمازها ‌تلبیه می‌گفت و در هر طواف واجب و مستحبی، حجر الاسود را با از کف دست مسح می‌کرد.

از امام باقر(ع) نیز روایت شده است: "رسول خدا(ص) دو رکن حجر الاسود و رکن یمانی را مسح می‌کرد و پس از مسح، آنها را می‌بوسید و صورت مبارکش را بر آنها می‌نهاد و در مناسک حج این‌گونه می‌گفت: « اللَّهُمَ‌ لَبَّيْكَ‌ لَا شَرِيكَ‌ لَكَ‌ لَبَّيْكَ‌ إِنَّ الْحَمْدَ وَ النِّعْمَةَ لَكَ وَ الْمُلْكَ لَا شَرِيكَ لَك‌».

تعداد حج و عمره‌های رسول خدا(ص) ‌

از تعداد حج‌هایی که پیامبر خدا(ص) پیش از بعثت و بعد آن تا زمان هجرت به جا آوردند، اطلاعی در دست نیست. بسیاری از علمای اهل سنت بر این عقیده‌اند که رسول خاتم(ص) پس از بعثت و پیش از هجرت فقط یک بار و به نقلی دیگر، دوبار حج به جا آورده است؛ ولی آن‌چه را که واقدی ترجیح داده و آن را معروف دانسته، این است که پیامبر(ص) پس از بعثت فقط یک مرتبه حج گذارد و آن هم همان است که مردم به آن حجة الوداع می‌گویند. همه سیره‌نویسان اعم از شیعه و سنی، این مسئله را قبول دارند.

در برخی روایات شیعی تعداد حج‌های رسول خدا(ص)، هفت، ده، یازده و طبق نقلی بیست بار نقل شده است. همچنین طبق برخی روایات، رسول اکرم(ص) سه عمره به جا آورد: عمره حدیبیه، عمره قضا و عمره‌ای که پس از بازگشت از جنگ حنین و طائف در جعرانه احرام بسته بود. در روایات دیگری، تعداد آنها چهار مورد دانسته شده است؛ عمره چهارم، عمره‌ای بود که آن حضرت، همراه با حج خود (حجة الوداع) به جا آورد. همه عمره‌های جداگانه پیامبر(ص) در ماه ذی القعده بود.

منابع

1. حسینی ایمنی، سید علی اکبر، فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم