حج در معارف و سیره رضوی

مقدمه

علی بن موسی الرضا (ع) درباره فلسفه و علل تشریع حج خطاب به فضل بن شاذان می‌فرمایند: "حج به سوی خدا رفتن و در پیشگاه باری تعالی حاضر شدن است"^[۱].

ایشان فلسفه مناسک و اعمالی را که در حج وارد شده نشان از تحولی می‌دانند که حج در روح انسان به جای می‌گذارد و آن ابراز پشیمانی از گذشته و بازگشت به خویشتن است. رجعتی که باعث شروعی نو و هدفمند و جبران‌کننده خسارت‌های گذشته است. حج، از گذشته تاریک و پر گناه خارج شدن و از آنچه در گذشته انجام شده، توبه کردن است و برای آینده کار نیک را از نو آغاز کردن است^[۲].

منابع تاریخی، امام رضا (ع) را پرهیزگاری می‌دانند که مکرر به زیارت خانه خدا و انجام مناسک حج و عمره مبادرت می‌ورزیدند^[۳]. حتی زمانی که مأمون، ایشان را به خراسان فراخواند، دانستند که در این سفر بازگشتی به وطن نیست؛ بنابراین با چشمانی گریان، به همراه فرزندشان امام جواد (ع) و غلامشان موفق، به مکه رفتند تا آخرین حج را به جا بیاورند. حتی زمانی که ایشان در خراسان اقامت داشتند، فردی به عنوان نائب، از طرف ایشان حج به جا می‌آورد^[۴].^[۵]

حج فقرا

در فضلیت زیارت قبر امام علی بن موسی الرضا (ع) آمده است: زیارت قبر امام رضا (ع)، ثواب زیارت خانه خدا و ثواب هزاران حج را دارد^[۶]. بسیارند کسانی که از نظر مالی، استطاعت رفتن به حج را ندارند و در تب و تاب رسیدن به کوی دوست و استشمام شمیم دلنواز حجر الأسود، به سر می‌برند؛ بنابراین به عشق زیارت خانه خدا، پای در حریم کوی مولا گذاشته و دل خود را به آستانه پاک امام غریبان، شمس الشموس، امام علی بن موسی الرضا (ع)، گره می‌زنند و ضریح پاکش را همراه با ملائک الهی طواف می‌کنند و عطر و بوی کعبه و حجر الاسود را به عمق وجود می‌فرستند. از این روست که می‌گویند: زیارت مرقد ملکوتی امام رضا (ع) «حج فقرا» است.

منابع

محمدی، حسین، رضانامه

پانویس

↑ عیون اخبار الرضا (ع)، ج۲، باب ۳۴، نیز با همین مضمون روایتی از حضرت رضا (ع) در عیون اخبار الرضا (ع) ج۲، ص۱۷۴ خطاب به محمد بن سنان وارد شده است.
↑ عیون اخبار الرضا (ع)، ج۲، ص۱۷۴.
↑ عیون اخبار الرضا (ع)، ج۲، ص۴۲۱.
↑ مسند الامام رضا (ع)، ج۱، ص۲۱۵ و ۲۱۶.
↑ محمدی، حسین، رضانامه، ص۲۲۴.
↑ عیون اخبار الرضا (ع)، ج۲، باب ۶۶، ص۶۲۹.

[1] عیون اخبار الرضا (ع)، ج۲، باب ۳۴، نیز با همین مضمون روایتی از حضرت رضا (ع) در عیون اخبار الرضا (ع) ج۲، ص۱۷۴ خطاب به محمد بن سنان وارد شده است.

[2] عیون اخبار الرضا (ع)، ج۲، ص۱۷۴.

[3] عیون اخبار الرضا (ع)، ج۲، ص۴۲۱.

[4] مسند الامام رضا (ع)، ج۱، ص۲۱۵ و ۲۱۶.

[5] محمدی، حسین، رضانامه، ص۲۲۴.

[6] عیون اخبار الرضا (ع)، ج۲، باب ۶۶، ص۶۲۹.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]