حج در معارف دعا و زیارات

مقدمه

واژه حج در لغت به معنای قصد و آهنگ زیارت و در اصطلاح، سفر به خانه خدا برای برگزاری مناسک خاص در ایام ذی‌الحجه است^[۱]. امام صادق (ع) فرمود: کسی که بمیرد و حج واجب را به جا نیاورد، در حالی که مانع و حاجب و بیماری یا منعی نداشته است، یهودی یا نصرانی مرده است^[۲].

در تعالیم ائمه، حج از چنان جایگاهی برخوردار است که وجه برجسته دعاهای ماه رمضان متوجه آن است^[۳]. مناسک حج، علاوه بر آنکه سرشار از احکام دقیق است، رمز و رازهای اخلاقی، تربیتی، اجتماعی و... فراوانی دارد^[۴].

حج از نگاه امام سجاد (ع)

امام سجاد (ع)، پیوسته از خداوند بزرگ، توفیق حج و عمره مداوم و مقبول را درخواست کرده و انجام مناسک حج و زیارت پیامبر (ص) را ذخیره مناسبی برای عالم آخرت خوانده است. آن حضرت خود نیز هنگام پوشیدن احرام، گفتن لبیک و انجام دادن مناسک حج، حال و هوای معنوی خاصی داشته است. در صحیفه چنین دعا می‌کند: «ای خداوند! بر من احسان نمای به اعطای نعمت ادای حج و عمره و زیارت قبر پیامبرت ۔ صلوات تو و رحمت تو و برکات تو بر او و آلش باد ـ و زیارت خاندان پیامبرت ـ بر ایشان سلام باد. همواره تا هرگاه که مرا زندگی بخشیده‌ای در این سال و هر سال دیگر، زیارتی که مقبول و مشکور تو افتد و تو را در نظر آید و در نزد تو ذخیره روز بازپسین باشد»^[۵].

امام (ع)، توفیق انجام حج و عمره را از بهترین نعمت‌های خداوند و عامل خشنودی او معرفی کرده است. «بار خدایا، نعمتت را بر من تمام کن، که تو بهترین نعمت دهندگانی. و برای خشنودی خود، باقی عمر مرا در حج و عمره سپری ساز»^[۶].

حج یکی از بزرگ‌ترین عبادت‌های خداوند و در بردارنده احکام دقیق و حاوی راز و رمز معنوی فراوان است. این عبادت می‌تواند موجب خشنودی خداوند شود و ذخیره مناسبی برای عالم آخرت باشد^[۷].^[۸]

منابع

شایسته‌نژاد، علی اکبر، مقاله «حج»، دانشنامه صحیفه سجادیه

پانویس

↑ المفردات فی غریب القرآن.
↑ وسائل الشیعه، ج۸، ص۲۰.
↑ مفاتیح الجنان.
↑ نک: صهبای حج، جوادی آملی؛ حج، محسن قرائتی؛ حج در قرآن، شهید بهشتی و....
↑ نیایش بیست‌و‌سوم.
↑ نیایش چهل‌وهفتم.
↑ الصحیفة السجادیة، امام زین‌العابدین (ع)، ۱۴۱۸، قم، نشر الهادی؛ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، ۱۳۷۵، تهران، انتشارات سروش؛ المفردات فی غریب القرآن، راغب اصفهانی، ۱۴۱۲، بیروت، دارالعلم؛ وسائل الشیعة، محمد بن حسن حر عاملی، ۱۴۰۹، قم، نشر آل البیت؛ قرآن حکیم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی، ۱۳۷۳، قم، دارالقرآن الکریم.
↑ شایسته‌نژاد، علی اکبر، مقاله «حج»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۱۸۱.

[1] المفردات فی غریب القرآن.

[2] وسائل الشیعه، ج۸، ص۲۰.

[3] مفاتیح الجنان.

[4] نک: صهبای حج، جوادی آملی؛ حج، محسن قرائتی؛ حج در قرآن، شهید بهشتی و....

[5] نیایش بیست‌و‌سوم.

[6] نیایش چهل‌وهفتم.

[7] الصحیفة السجادیة، امام زین‌العابدین (ع)، ۱۴۱۸، قم، نشر الهادی؛ صحیفه سجادیه، ترجمه عبدالمحمد آیتی، ۱۳۷۵، تهران، انتشارات سروش؛ المفردات فی غریب القرآن، راغب اصفهانی، ۱۴۱۲، بیروت، دارالعلم؛ وسائل الشیعة، محمد بن حسن حر عاملی، ۱۴۰۹، قم، نشر آل البیت؛ قرآن حکیم، ترجمه ناصر مکارم شیرازی، ۱۳۷۳، قم، دارالقرآن الکریم.

[8] شایسته‌نژاد، علی اکبر، مقاله «حج»، دانشنامه صحیفه سجادیه، ص ۱۸۱.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]