ویژگی علم اهل بیت: تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
خط ۷۲: خط ۷۲:


==هفتم: [[معدن دانش]]==
==هفتم: [[معدن دانش]]==
*[[پیامبر خدا]]{{صل}}: ما، [[اهل بیت]] رحمت و درخت [[نبوت]] و جایگاه [[رسالت]] و محلّ آمد و شدِ [[فرشتگان]] و کان دانش هستیم.<ref>«رسول اللّه{{صل}}: إنّا أهلَ البَیتِ، أهلُ بَیتِ الرَّحمَةِ، وشَجَرَةُ النُّبُوَّةِ، ومَوضِعُ الرِّسالَةِ، ومُختَلَفُ المَلائِکَةِ، وَمعدِنُ العِلمِ». بصائر الدرجات: ص ۵۶ ح ۱ عن الضحّاک بن مزاحم و ص ۵۸ ح ۸ عن علیّ بن جعفر عن الإمام الکاظم عن أبیه{{عم}} عنه{{صل}}نحوه، الکافی: ج ۱ ص ۲۲۱ ح ۲ عن إسماعیل بن أبی زیاد عن الإمام الصادق عن أبیه عن الإمام علیّ{{عم}} نحوه، بحار الأنوار: ج ۲۶ ص ۲۴۵ ح ۸؛ الدرّ المنثور: ج ۶ ص ۶۰۶ عن الضحّاک بن مزاحم نحوه.</ref>
*[[پیامبر خاتم|پیامبر خدا]]{{صل}}: ما، [[اهل بیت]] رحمت و درخت [[نبوت]] و جایگاه [[رسالت]] و محلّ آمد و شدِ [[فرشتگان]] و کان دانش هستیم<ref>{{عربی|اندازه=120%|" قَالَ رَسُولُ اللَّهِ {{صل}}‏ إِنَّا أَهْلَ‏ الْبَيْتِ‏ أَهْلُ‏ بَيْتِ‏ الرَّحْمَةِ وَ شَجَرَةُ النُّبُوَّةِ وَ مَوْضِعُ‏ الرِّسَالَةِ وَ مُخْتَلَفُ‏ الْمَلَائِكَةِ وَ مَعْدِنُ‏ الْعِلْمِ‏‏ ‏‏‏‏"}}؛ بصائر الدرجات: ص ۵۶ ح ۱ عن الضحّاک بن مزاحم و ص ۵۸ ح ۸ عن علیّ بن جعفر عن الإمام الکاظم عن أبیه{{عم}} عنه{{صل}}نحوه، الکافی: ج ۱ ص ۲۲۱ ح ۲ عن إسماعیل بن أبی زیاد عن الإمام الصادق عن أبیه عن الإمام علیّ{{عم}} نحوه، بحار الأنوار: ج ۲۶ ص ۲۴۵ ح ۸؛ الدرّ المنثور: ج ۶ ص ۶۰۶ عن الضحّاک بن مزاحم نحوه.</ref>
 
*به نقل از [[حمید بن عبد اللّه بن یزید مدنی]]: "نزد [[پیامبر]]{{صل}} درباره یکی از داوری‌های [[امام علی|علی بن ابی طالب]]{{ع}} سخن به میان آمد. [[پیامبر]]{{صل}} به شگفت آمد و فرمود: ستایش، خدایی را که حکمت را در میان ما [[اهل بیت]] نهاد"<ref>{{عربی|اندازه=120%|" عَبْدِ اللَّهِ بْنِ يَزِيدَ الْمَدَنِيِ‏ أَنَّهُ ذَكَرَ عِنْدَ النَّبِيِّ {{صل}} قَضَاءً قَضَى‏ بِهِ‏ عَلِيُ‏ بْنُ‏ أَبِي‏ طَالِبٍ‏ {{ع}} فَأَعْجَبَ النَّبِيَّ ص فَقَالَ الْحَمْدُ اللَّهِ الَّذِي جَعَلَ فِينَا الْحِكْمَةَ أَهْلَ الْبَيْتِ‏‏ ‏‏‏‏"}}؛ العمدة: ص ۲۵۴ ح ۳۹۲، الصراط المستقیم: ج ۲ ص ۱۰ نحوه، بحار الأنوار: ج ۱۰۱ ص ۴۱۲ ح ۱۹؛ فضائل الصحابة لابن حنبل: ج ۲ ص ۶۵۴ ح ۱۱۱۳، تفسیر ابن أبی حاتم: ج ۲ ص ۵۳۳ ح ۲۸۳۰ کلاهما نحوه، ذخائر العقبی: ص ۱۵۴.</ref>
*العمدة ـ به نقل از حمید بن عبد اللّه بن یزید مدنی ـ : نزد پیامبر{{صل}} درباره یکی از داوری‌های [[امام علی|علی بن ابی طالب]]{{ع}} سخن به میان آمد. پیامبر{{صل}} به شگفت آمد و فرمود: «ستایش، خدایی را که حکمت را در میان ما اهل بیت نهاد».<ref>العمدة عن حمید بن عبد اللّه بن یزید المدنی: أنَّهُ ذَکَرَ عِندَ النَّبِیِّ{{صل}}قَضاءً قَضی بِهِ عَلِیُّ بنُ أبی طالِبٍ، فَأَعجَبَ النَّبِیَّ{{صل}}، فَقالَ: الحَمدُ للّهِِ الَّذی جَعَلَ فینَا الحِکمَةَ أهلَ البَیتِ. [۴[۴] العمدة: ص ۲۵۴ ح ۳۹۲، الصراط المستقیم: ج ۲ ص ۱۰ نحوه، بحار الأنوار: ج ۱۰۱ ص ۴۱۲ ح ۱۹؛ فضائل الصحابة لابن حنبل: ج ۲ ص ۶۵۴ ح ۱۱۱۳، تفسیر ابن أبی حاتم: ج ۲ ص ۵۳۳ ح ۲۸۳۰ کلاهما نحوه، ذخائر العقبی: ص ۱۵۴.</ref>
*[[امام علی]]{{ع}}: ما، درخت [[نبوت]] و فرودگاه [[رسالت]] و مکان آمد و شدِ فرشتگان و کان‌های دانش و سرچشمه‌های حکمتیم. یار و دوستدار ما، رحمت را انتظار می‌کشد و دشمن و کینه توز ما، یورش را انتظار می‌بَرد.<ref>{{عربی|اندازه=120%|" نَحْنُ‏ شَجَرَةُ النُّبُوَّةِ وَ مَحَطُّ الرِّسَالَةِ وَ مُخْتَلَفُ الْمَلَائِكَةِ وَ يَنَابِيعُ الْحِكْمَةِ وَ مَعَادِنُ الْعِلْمِ، نَاصِرُنَا وَ مُحِبُّنَا يَنْتَظِرُ الرَّحْمَةَ وَ عَدُوُّنَا وَ مُبْغِضُنَا يَنْتَظِرُ السَّطْوَةَ‏‏‏‏"}}؛ نهج البلاغة: الخطبة ۱۰۹، الکافی: ج ۱ ص ۲۲۱ ح ۲ وفیه صدره إلی «معادن العلم»، غرر الحکم: ج ۶ ص ۱۸۷ ح ۱۰۰۰۵، عیون الحکم والمواعظ: ص ۴۹۹ ح ۹۲۰۸، بحار الأنوار: ج ۲۶ ص ۲۶۵ ح ۵۲.</ref>
 
*[[امام علی]]{{ع}} در سخنرانی برای مردم مدینه: "آگاه باشید! سوگند به خدایی که دانه را شکافت و انسان را آفرید، اگر دانش را از کانش برگیرید و آب را با گوارایی اش بنوشید و خیر را از جایگاهش بیندوزید و راه روشن را در پیش گیرید و در پیمودن [[حق]]، مسیر آن را بپیمایید، راه‌ها بر شما هویدا می‌شوند و نشانه‌ها بر شما رخ می‌نمایند و [[اسلام]] برای شما پرتوافشانی می‌کند"<ref>{{عربی|اندازه=120%|" وَ الَّذِي‏ فَلَقَ‏ الْحَبَّةَ وَ بَرَأَ النَّسَمَةَ لَوِ اقْتَبَسْتُمُ‏ الْعِلْمَ‏ مِنْ‏ مَعْدِنِهِ‏ وَ شَرِبْتُمُ الْمَاءَ بِعُذُوبَتِهِ وَ ادَّخَرْتُمُ الْخَيْرَ مِنْ مَوْضِعِهِ وَ أَخَذْتُمُ الطَّرِيقَ مِنْ وَاضِحِهِ وَ سَلَكْتُمْ مِنَ الْحَقِّ نَهْجَهُ لَنَهَجَتْ بِكُمُ السُّبُلُ وَ بَدَتْ لَكُمُ الْأَعْلَامُ وَ أَضَاءَ لَكُمُ الْإِسْلَامُ ‏‏‏‏"}}؛ الکافی: ج ۸ ص ۳۲ ح ۵ عن أبی الهیثم بن التیّهان، بحار الأنوار: ج ۲۸ ص ۲۴۰ ح ۲۷.</ref>.
*[[امام علی]]{{ع}}: ما، درخت نبوّت و فرودگاه رسالت و مکان آمد و شدِ فرشتگان و کان‌های دانش و سرچشمه‌های حکمتیم. یار و دوستدار ما، رحمت را انتظار می‌کشد و دشمن و کینه توز ما، یورش را انتظار می‌بَرد.<ref>الإمام علیّ{{ع}}: نَحنُ شَجَرَةُ النُّبُوَّةِ، ومَحَطُّ الرِّسالَةِ، ومُختَلَفُ المَلائِکَةِ، ومَعادِنُ العِلمِ، ویَنابیعُ الحُکمِ، ناصِرُنا ومُحِبُّنا یَنتَظِرُ الرَّحمَةَ، وعَدُوُّنا ومُبغِضُنا یَنتَظِرُ السَّطوَةَ. نهج البلاغة: الخطبة ۱۰۹، الکافی: ج ۱ ص ۲۲۱ ح ۲ وفیه صدره إلی «معادن العلم»، غرر الحکم: ج ۶ ص ۱۸۷ ح ۱۰۰۰۵، عیون الحکم والمواعظ: ص ۴۹۹ ح ۹۲۰۸، بحار الأنوار: ج ۲۶ ص ۲۶۵ ح ۵۲.</ref>
*[[امام حسین]]{{ع}}: "ما نمی‌دانیم چرا مردم، کینه ما را می‌جویند، در حالی که ما خانه رحمت و درخت [[نبوت]] و کان دانش و معرفتیم!"<ref>{{عربی|اندازه=120%|" مَا نَدْرِي مَا تَنْقِمُ النَّاسُ مِنَّا، إِنَّا لَبَيْتُ‏ الرَّحْمَةِ، وَ شَجَرَةُ النُّبُوَّةِ، وَ مَعْدِنُ الْعِلْمِ‏‏"}}؛ نزهة الناظر: ص ۸۵ ح ۲۱.</ref>
 
*[[امام سجاد|امام زین العابدین]]{{ع}}: "چرا مردم، کینه ما را می‌جویند، در حالی که ـ به خدا سوگند ـ ما درخت [[نبوت]] و خانه رحمت و کان دانش و معرفت، و مکان آمد و شد فرشتگانیم"<ref>{{عربی|اندازه=120%|" مَا يَنْقِمُ‏ النَّاسُ‏ مِنَّا فَنَحْنُ‏ وَ اللَّهِ‏ شَجَرَةُ النُّبُوَّةِ وَ بَيْتُ الرَّحْمَةِ وَ مَوْضِعُ الرِّسَالَةِ وَ مُخْتَلَفُ الْمَلَائِكَةِ وَ مَعْدِنُ الْعِلْمِ ‏‏‏‏"}}؛ الکافی: ج ۱ ص ۲۲۱ ح ۱، بصائر الدرجات: ص ۵۶ ح ۲ نحوه و ص ۵۸ ح ۹ کلّها عن أبی الجارود، الإرشاد: ج ۲ ص ۱۶۸، الخرائج والجرائح: ج ۲ ص ۸۹۲ کلاهما عن الإمام الباقر{{ع}}، إعلام الوری: ج ۱ ص ۵۰۸ عن عبد الرحمن بن الحجّاج عن الإمام الصادق عن أبیه {{عم}} وکلّها نحوه، بحار الأنوار: ج ۲۶ ص ۲۴۶ ح ۱۰.</ref>.
*[[امام علی]]{{ع}} ـ در سخنرانی برای مردم مدینه ـ: آگاه باشید! سوگند به خدایی که دانه را شکافت و انسان را آفرید، اگر دانش را از کانش برگیرید و آب را با گوارایی اش بنوشید و خیر را از جایگاهش بیندوزید و راه روشن را در پیش گیرید و در پیمودن حق، مسیر آن را بپیمایید، راه ها بر شما هویدا می‌شوند و نشانه ها بر شما رخ می‌نمایند و اسلام برای شما پرتوافشانی می‌کند.<ref>«عنه{{ع}} ـ وقَد خَطَبَ النَّاسَ بِالمَدینَةِ ـ :وَالَّذی فَلَقَ الحَبَّةَ وبَرَأَ النَّسَمَةَ، لَوِ اقتَبَستُمُ العِلمَ مِن مَعدِنِهِ، وشَرِبتُمُ الماءَ بِعُذوبَتِهِ، وَادَّخَرتُمُ الخَیرَ مِن مَوضِعِهِ، وأخَذتُمُ الطَّریقَ من واضِحِهِ، وسَلَکتُم مِنَ الحَقِّ نَهجَهُ، لَنَهَجَت بِکُمُ السُّبُلُ، وبَدَت لَکُمُ الأَعلامُ، وأضاءَ لَکُمُ الإِسلامُ». الکافی: ج ۸ ص ۳۲ ح ۵ عن أبی الهیثم بن التیّهان، بحار الأنوار: ج ۲۸ ص ۲۴۰ ح ۲۷.</ref>
*[[امام باقر]]{{ع}}: "آگاهی از کتاب خداوند عز و جل و سنّت [[پیامبر]] او در دل مهدی ما می‌روید، چنان که کشت به بهترین شکل آن می‌روید. پس اگر کسی از شما ماند تا او را دید، باید هنگام دیدن او بگوید: سلام بر شما، ای اهل خانه رحمت و [[نبوت]] و کان دانش و جایگاه رسالت"<ref>{{عربی|اندازه=120%|" إِنَ‏ الْعِلْمَ‏ بِكِتَابِ‏ اللَّهِ‏ عَزَّ وَ جَلَ‏ وَ سُنَّةِ نَبِيِّهِ‏ {{صل}} لَيَنْبُتُ فِي قَلْبِ مَهْدِيِّنَا كَمَا يَنْبُتُ الزَّرْعُ عَلَى أَحْسَنِ نَبَاتِهِ فَمَنْ بَقِيَ مِنْكُمْ حَتَّى يَرَاهُ فَلْيَقُلْ حِينَ يَرَاهُ السَّلَامُ عَلَيْكُمْ يَا أَهْلَ بَيْتِ الرَّحْمَةِ وَ النُّبُوَّةِ وَ مَعْدِنَ الْعِلْمِ وَ مَوْضِعَ الرِّسَالَةِ ‏‏‏‏"}}؛ کمال الدین: ص ۶۵۳ ح ۱۸ عن جابر، العدد القویّة: ص ۶۵ ح ۹۰، بحار الأنوار: ج ۵۱ ص ۳۶ ح ۵.</ref>
 
*[[امام باقر]]{{ع}}: "درختی که ریشه آن، [[پیامبر خدا]] و شاخه آن، [[امام علی|امیر مؤمنان علی]]{{ع}} و نوشاخه‌های آن، [[حضرت زهرا|فاطمه دخت محمد]]{{صل}}است و میوه‌های آن، حسن و حسین‌اند، درخت [[نبوت]] است که روییده رحمت و کلید حکمت و کان معرفت و جایگاه رسالت و مکان آمد و شدِ فرشتگان و موضع سر و سپرده خداوند و امانتی است که بر آسمان‌ها و زمین عرضه شده و حرم بزرگ خدا و بیت و حرم قدیم اوست"<ref>{{عربی|اندازه=120%|" نَحْنُ شَجَرَةٌ أَصْلُهَا رَسُولُ‏ اللَّهِ‏ وَ فَرْعُهَا أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ‏ عَلِيٌ‏ وَ أَغْصَانُهَا فَاطِمَةُ بِنْتُ مُحَمَّدٍ وَ ثَمَرَتُهَا الْحَسَنُ وَ الْحُسَيْنُ ع فَإِنَّهَا شَجَرَةُ النُّبُوَّةِ وَ بَيْتُ الرَّحْمَةِ وَ مِفْتَاحُ الْحِكْمَةِ وَ مَعْدِنُ الْعِلْمِ وَ مَوْضِعُ الرِّسَالَةِ وَ مُخْتَلَفُ الْمَلَائِكَةِ وَ مَوْضِعُ سِرِّ اللَّهِ وَ وَدِيعَتُهُ وَ الْأَمَانَةُ الَّتِي عُرِضَتْ عَلَى السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ حَرَمُ اللَّهِ الْأَكْبَرُ وَ بَيْتُ اللَّهِ الْعَتِيقُ  ‏‏‏‏"}}؛ الیقین: ص ۳۱۸، تفسیر فرات: ص ۳۹۵ ح ۵۲۷ کلاهما عن زیاد بن المنذر نحوه، بحار الأنوار: ج ۲۳ ص ۲۴۵ ح ۱۶.]</ref>
*[[امام حسین]]{{ع}}: ما نمی‌دانیم چرا مردم، کینه ما را می‌جویند، در حالی که ما خانه رحمت و درخت [[نبوت]] و کان دانش و معرفتیم!<ref>«الإمام الحسین{{ع}}: ما نَدری ما تَنقِمُ الناسُ مِنّا ! إنّا لَبَیتُ الرَّحمَةِ، وشَجَرَةُ النُّبُوَّةِ، ومَعدِنُ العِلمِ. نزهة الناظر: ص ۸۵ ح ۲۱.</ref>
*[[امام صادق]]{{ع}}: چون ظهر می‌شد، [[امام سجاد|علی بن الحسین]]{{ع}} نماز می‌گزارْد و دعا می‌کرد و پس از آن بر [[پیامبر]]{{صل}}چنین درود می‌فرستاد:خدایا! درود فرست بر محمّد و خاندان محمّد که درخت نبوّت و جایگاه رسالت و مکان آمد و شدِ فرشتگان و کان دانش و معرفت و [[اهل بیت]] وحی‌اند"<ref>{{عربی|اندازه=120%|" كَانَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ {{ع}} إِذَا زَالَتِ‏ الشَّمْسُ‏ صَلَّى‏ وَ دَعَا ثُمَ‏ صَلَّى عَلَى النَّبِيِّ {{صل}} فَقَالَ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ شَجَرَةِ النُّبُوَّةِ وَ مَوْضِعِ الرِّسَالَةِ وَ مُخْتَلَفِ الْمَلَائِكَةِ وَ مَعْدِنِ الْعِلْمِ وَ أَهْلِ بَيْتِ الْوَحْي‏ ‏‏‏‏"}}؛ مصباح المتهجّد: ص ۳۶۱ ح ۴۸۵، المزار الکبیر: ص ۴۰۰ ح ۱ عن العبّاس بن مجاهد نحوه، جمال الاُسبوع: ص ۲۵۰، بحار الأنوار: ج ۹۰ ص ۱۹ ذیل ح ۳، وراجع: الکافی: ج ۱ ص ۲۲۱ ح ۳.</ref>.
 
*[[امام سجاد|امام زین العابدین]]{{ع}}: چرا مردم، کینه ما را می‌جویند، در حالی که ـ به خدا سوگند ـ ما درخت [[نبوت]] و خانه رحمت و کان دانش و معرفت، و مکان آمد و شد فرشتگانیم.<ref>الإمام زین العابدین{{ع}}: ما یَنقِمُ النّاسُ مِنّا ؟! فَنَحنُ وَاللّهِ شَجَرَةُ النُّبُوَّةِ، وبَیتُ الرَّحمَةِ، ومَعدِنُ العِلمِ، ومُختَلَفُ المَلائِکَةِ. [۴[۴] الکافی: ج ۱ ص ۲۲۱ ح ۱، بصائر الدرجات: ص ۵۶ ح ۲ نحوه و ص ۵۸ ح ۹ کلّها عن أبی الجارود، الإرشاد: ج ۲ ص ۱۶۸، الخرائج والجرائح: ج ۲ ص ۸۹۲ کلاهما عن الإمام الباقر{{ع}}، إعلام الوری: ج ۱ ص ۵۰۸ عن عبد الرحمن بن الحجّاج عن الإمام الصادق عن أبیه {{عم}} وکلّها نحوه، بحار الأنوار: ج ۲۶ ص ۲۴۶ ح ۱۰.</ref>
 
*[[امام باقر]]{{ع}}: آگاهی از کتاب خداوند عز و جل و سنّت پیامبر او در دل مهدی ما می‌روید، چنان که کشت به بهترین شکل آن می‌روید. پس اگر کسی از شما ماند تا او را دید، باید هنگام دیدن او بگوید: سلام بر شما، ای اهل خانه رحمت و نبوّت و کان دانش و جایگاه رسالت!<ref>«الإمام الباقر{{ع}}: إنَّ العِلمَ بِکِتابِ اللّهِ عز و جل وسُنَّةِ نَبِیِّهِ{{صل}}لَیَنبُتُ فی قَلبِ مَهدِیِّنا کما یَنبُتُ الزَّرعُ عَلی أحسَنِ نَباتِهِ، فَمَن بَقِیَ مِنکُم حَتّی یَراهُ فَلیَقُل حینَ یَراهُ: السَّلامُ عَلَیکُم یا أهلَ بَیتِ الرَّحمَةِ وَالنُّبُوَّةِ، ومَعدِنَ العِلمِ، ومَوضِعَ الرِّسالَةِ». کمال الدین: ص ۶۵۳ ح ۱۸ عن جابر، العدد القویّة: ص ۶۵ ح ۹۰، بحار الأنوار: ج ۵۱ ص ۳۶ ح ۵.</ref>
 
*[[امام باقر]]{{ع}}: درختی که ریشه آن، [[پیامبر خدا]] و شاخه آن، [[امام علی|امیر مؤمنان علی]]{{ع}} و نوشاخه‌های آن، [[حضرت زهرا|فاطمه دخت محمد]]{{صل}}است و میوه‌های آن، حسن و حسین‌اند، درخت [[نبوت]] است که روییده رحمت و کلید حکمت و کان معرفت و جایگاه رسالت و مکان آمد و شدِ فرشتگان و موضع سر و سپرده خداوند و امانتی است که بر آسمان‌ها و زمین عرضه شده و حرم بزرگ خدا و بیت و حرم قدیم اوست.<ref>عنه{{ع}}: شَجَرَةٌ أصلُها رَسولُ اللّهِ{{صل}}، وفَرعُها أمیرُ المُؤمِنینَ عَلِیٌّ{{ع}}، وأغصانُها فاطِمَةُ بِنتُ مُحَمَّدٍ علیهاالسلام، وثَمَرَتُهَا الحَسَنُ وَالحُسَینُ {{عم}}، فَإِنَّها شَجَرَةُ النُّبُوَّةِ، ونَبتُ[فی بعض نسخ المصدر: «وبیت الرحمة».] الرَّحمَةِ، ومِفتاحُ الحِکمَةِ، ومَعدِنُ العِلمِ، ومَوضِعُ الرِّسالَةِ، ومُختَلَفُ المَلائِکَةِ، وموضِعُ سِرِّ اللّهِ ووَدیعَتِهِ، وَالأَمانَةُ الَّتی عُرِضَت عَلَی السَّماواتِ وَالأَرضِ، وحَرَمُ اللّهِ الأَکبَرُ، وبَیتُ اللّهِ العَتیقُ وحَرَمُهُ.[۳[۳] الیقین: ص ۳۱۸، تفسیر فرات: ص ۳۹۵ ح ۵۲۷ کلاهما عن زیاد بن المنذر نحوه، بحار الأنوار: ج ۲۳ ص ۲۴۵ ح ۱۶.]</ref>
 
*[[امام صادق]]{{ع}}: چون ظهر می‌شد، علی بن الحسین (زین العابدین){{ع}} نماز می‌گزارْد و دعا می‌کرد و پس از آن بر پیامبر{{صل}}چنین درود می‌فرستاد: «خدایا! درود فرست بر محمّد و خاندان محمّد که درخت نبوّت و جایگاه رسالت و مکان آمد و شدِ فرشتگان و کان دانش و معرفت و [[اهل بیت]] وحی‌اند».<ref>الإمام الصادق{{ع}}: کانَ عَلِیُّ بنُ الحُسَینِ{{ع}} إذا زالَتِ الشَّمسُ صَلّی، ودَعا، ثُمَّ صَلّی عَلَی النَّبِیِّ{{صل}}فَقالَ: اللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وآلِ مُحَمَّدٍ، شَجَرَةِ النُّبُوَّةِ، ومَوضِعِ الرِّسالَةِ، ومُختَلَفِ المَلائِکَةِ، ومَعدِنِ العِلمِ، وأهلِ بَیتِ الوَحیِ. [۴[۴] مصباح المتهجّد: ص ۳۶۱ ح ۴۸۵، المزار الکبیر: ص ۴۰۰ ح ۱ عن العبّاس بن مجاهد نحوه، جمال الاُسبوع: ص ۲۵۰، بحار الأنوار: ج ۹۰ ص ۱۹ ذیل ح ۳، وراجع: الکافی: ج ۱ ص ۲۲۱ ح ۳.</ref>


==هشتم: [[زنده‌دارندگان علم|زنده‌دارندگان علم و دانش]]==
==هشتم: [[زنده‌دارندگان علم|زنده‌دارندگان علم و دانش]]==

نسخهٔ ‏۲۹ اکتبر ۲۰۱۸، ساعت ۱۴:۳۶

این مدخل از زیرشاخه‌های بحث علم معصوم است. "ویژگی علم اهل بیت" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل علم معصوم (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

مقدمه

نخست: گنجوران دانش خداوند

  • پیامبر خدا(ص) ـ به نقل از خداوند عز و جل، در توصیف ویژگی‌های اهل بیت(ع) ـ: و آنها پس از تو، گنجُوران علم من‌اند[۱]
  • امام باقر(ع): به خدا سوگند، ما گنجوران خدا در آسمان و زمین هستیم، نه بر زر و سیم، که گنجوران علم اوییم[۲].
  • امام باقر(ع): ما، گنجوران علم خدا و بازگو کنندگان وحی خداییم[۳].
  • امام باقر(ع): خداوند متعال، علم خاصی دارد و علم عامی. علم خاص او، همان علمی است که حتّی فرشتگان مقرّب و پیامبرانِ فرستاده او، بر آن، آگاهی ندارند و علم عامّ او، همان علمی است که فرشتگان مقرّب و پیامبران فرستاده او، بر آن، آگاهی دارند و از پیامبر خدا به ما رسیده است[۴].
  • امام صادق(ع): ما از پیامبران ارث می‌بریم. عصای حضرت موسی، نزد ماست و ما گنجوران خدا در زمین هستیم، نه گنجوران زر و سیم[۵]
  • امام صادق(ع): ما شجره علم و اهل بیت پیامبر هستیم. جایگاه فرود جبرئیل، در خانه ماست و ما گنجوران علم خدا و معادن وحی خدا هستیم. هر که از ما پیروی کند، رهایی می‌یابد و هر که از ما باز ماند، نابود می‌گردد و حق خداست که چنین کند[۶]

دوم: ظرف دانش خداوند

  • امام زین العابدین(ع): ما، درهای خداییم. ما راه راستیم. ما ظرف علم اوییم. ما بازگوکننده وحی اوییم. ما پایه‌های توحید اوییم. ما جایگاه راز اوییم[۷]
  • امام صادق(ع): ما، والیان امر الهی و گنجوران دانش خدا و ظرف وحی خداوندیم[۸]
  • امام صادق(ع): خداوند ـ تبارک و تعالی ـ ما را برای خود برگزید و سپس ما را برگزیده مردمان و معتمدان بر وحی و گنجوران زمین و جایگاه راز و ظرف علم خود قرار داد[۹]
  • مقتضب الأثر ـ به نقل از وهب بن منبّه، در یادکرد آنچه به حضرت موسی(ع) وحی شد ـ: به ذکر ایشان (محمّد و اوصیای پس از او) متوسّل شو؛ چرا که آنها گنجوران علم من و ظرف حکمت من و کان پرتو من‌اند[۱۰]
  • الاحتجاج ـ به نقل از فاطمه صغرا که پس از رویداد کربلا و آنچه بر اهل بیت گذشت، به اهل کوفه چنین خطاب کرد ـ :امّا پس از سپاس خداوند، ای کوفیان! ای اهل نیرنگ و دغل و خودپسندی! ما خاندانی هستیم که خداوند، ما را با شما و شما را با ما آزمود. پس آزمون ما را خوب قرار داد و علم خود را در میان ما گذاشت و فهمش را نزد ما نهاد. ما ظرف دانش و فهم و حکمت اوییم و حجّت اوییم در زمین در بلاد او برای بندگانش. خداوند، ما را به سبب کرامت خود، ارجمند داشته و به سبب پیامبرش ما را بر بسیاری از خلایقش برتری داده است[۱۱]

سوم: وارثان دانش پیامبران

  • امام باقر(ع): پیامبر خدا(ص)فرمود: "نخستین جانشینی که بر زمین بود، هِبَةُ اللّه پسرِ حضرت آدم(ع) بود و پیامبری رحلت نکرده است، مگر آن که جانشینی داشته است. شمارِ همه پیامبران، صد و بیست هزار پیامبر بوده که پنج تن از ایشان: نوح، ابراهیم، موسی، عیسی و محمد(ع)، اولو العزم بوده‌اند. علی بن ابی طالب(ع)، به منزله هبة اللّه برای محمّد است و دانش همه اوصیا و دانش کسانی را که پیش از او بوده‌اند، به ارث برده است و محمّد، دانش پیامبران و رسولان پیش از خود را به ارث برده است"[۱۲]
  • امام علی(ع): ای مردم! به اطاعت و شناخت کسانی رو آورید که عذر "بی‌اطّلاعی از آنان"، پذیرفته نیست. آگاه باشید علمی که آدم، آن را فرود آورد و هر آنچه پیامبران تا خاتم الأنبیا، بدان فضیلت داده شده‌اند، در خاندان محمّد(ص)است. پس به کدام کژ راهه می‌روید؟ بلکه به کدام سو روانید؟[۱۳]
  • الخصال ـ به نقل از ذریح بن محمد محاربی ـ: از امام صادق(ع) شنیدم که می‌فرمود: "ما وارثان پیامبرانیم. پیامبر(ص) بر علی(ع) جامه‌ای پوشاند و سپس هزار کلمه به او آموخت که هر کلمه، آغازگر هزار کلمه بود"[۱۴]
  • امام باقر(ع): علمی که با حضرت آدم(ع) فرود آمد، دیگر بالا نرفت و علم، به ارث برده می‌شود و علی(ع) عالِم این امّت است و هرگز در میان ما عالِمی رحلت نکرده، مگر آن که از خاندان خود، کسی را به جانشینی نهد که علمی همچون او یا آنچه خدا بخواهد را بداند[۱۵]
  • امام باقر(ع): ای مردم! خداوند، خاندان پیامبر شما را به کرامت خود، ارجمندی بخشیده و به هدایت خود، عزیز داشته و به دین خود، اختصاص داده و به علم خود، فضیلت بخشیده و دانش خود را بدیشان سپرده و از آنها خواهان پاسداری آن شده است. ... آنان امامان دعوت‌گر و جلوداران هدایت‌گر و داوران حاکم و اخگران راهنما و الگوی نیکو و خاندان پاک و امت میانه و مشخص‌ترین نشانه و راست‌ترین راه و آرایش مردم نژاده و وارثان پیامبران‌اند[۱۶]
  • به نقل از ابو بصیر : بر امام باقر(ع) وارد شدم. گفتم:" شما، وارثان پیامبر خدایید؟ فرمود: آری. گفتم: پیامبر خدا(ص) وارث پیامبران بود و هر چه آنها می‌دانستند، می‌دانست؟ به من فرمود: آری"[۱۷]
  • امام صادق(ع): علی(ع) عالِم بود و علم، ارث برده می‌شود و عالِم هرگز نمی‌میرد، مگر این که پس از او کسی بماند که علم او یا آنچه را خدا بخواهد، بداند[۱۸]
  • امام صادق(ع): علمی که با حضرت آدم(ع) فرود آمد، دیگر بالا نرفت و عالِمی در نگذشت، مگر آن که علمش را به ارث نهاد. زمین، بدون عالِم، باقی نمی‌ماند[۱۹]
  • امام صادق(ع): ما، وارثان انبیا و میراث‌بران کتاب خدا و برگزیدگان اوییم[۲۰]
  • به نقل از ضریس کُناسی: نزد امام صادق(ع) بودم و ابو بصیر نیز در خدمت ایشان بود. امام صادق(ع) فرمود: "داوود، علم پیامبران را به ارث برد و سلیمان، علم داوود را و محمد، علم سلیمان را و ما علم محمّد را به ارث برده‌ایم. نزد ماست صحف ابراهیم و ده فرمان موسی. ابو بصیر گفت: این، همان علم است. فرمود: ای ابومحمد! این، همان علم نیست. علم، آن است که شب و روز و روز به روز و ساعت به ساعت رخ می‌دهد"[۲۱]
  • امام هادی(ع) ـ در زیارت جامعه که امامان(ع) را با آن، زیارت می‌کنند ـ: سلام بر امامان هدایت و چراغ‌های تاریکی و نشانه‌های تقوا و صاحبان خرد و فرزانگان و پناهگاه مردم و وارثان پیامبران و الگوهای والا و صاحبان دعوت نیکو و حجت‌های خدا بر اهل دنیا و آخرت و نخستینیان، و رحمت و برکات خدا بر ایشان باد![۲۲]

چهارم: حدیث آنها، همان حدیث پیامبر خداست

  • امام باقر(ع) ـ وقتی از ایشان پرسیدند که: چرا ایشان حدیث را مرسل می‌گوید و اِسناد نمی‌دهد؟ ـ :هر گاه من حدیثی گفتم و آن را اسناد ندادم، سند من در آن، پدرم است به نقل از جدّم به نقل از پدرش به نقل از جدّش پیامبر خدا(ص)به نقل از جبرئیل به نقل از خداوند عز و جل[۲۳]
  • امام باقر(ع): اگر ما بر اساس رأی و نظر خود حدیث بگوییم، گمراه شده‌ایم، همچون کسانی که پیش از ما بودند؛ لیکن ما از روی بیّنه‌ای از سوی خدایمان حدیث می‌گوییم که خداوند، آن را برای پیامبرش و او نیز برای ما تبیین کرده است[۲۴]
  • به نقل از جابر: به امام باقر(ع) گفتم: هر گاه حدیثی برای من می‌گویی، سند آن را نیز برای من باز گو. فرمود: پدرم به نقل از جدّم به نقل از پیامبر خدا(ص) به نقل از جبرئیل به نقل از خداوند عز و جل به من حدیث کرده است. هر آنچه من به تو حدیث کنم، این گونه اِسنادی دارد"[۲۵]
  • امام صادق(ع): حدیث من حدیث پدرم و حدیث پدرم حدیث نِیایم و حدیث نِیایم، حدیث حسین(ع) و حدیث حسین(ع) حدیث حسن(ع) و حدیث حسن(ع) حدیث امیر مؤمنان(ع) و حدیث امیر مؤمنان(ع) حدیث پیامبر خدا(ص) و حدیث پیامبر خدا(ص) حدیث خداوند عز و جلاست[۲۶]
  • امام صادق(ع): خداوند، ولایت ما و دوستی ما را واجب ساخته است. به خدا سوگند، ما از روی هوسِ خود، سخن نمی‌گوییم و بر طبق آرای خود، عمل نمی‌کنیم، و نمی‌گوییم مگر آنچه را که خداوند عز و جل فرموده است [۲۷]
  • امام کاظم(ع) ـ در پاسخ خَلَف بن حمّاد کوفی که سؤال دشواری از ایشان پرسید ـ: به خدا سوگند، من تو را آگاه نمی‌کنم، مگر به نقل از پیامبر خدا(ص) به نقل از جبرئیل به نقل از خداوند عز و جل[۲۸]
  • امام رضا(ع): ما از سوی خدا و پیامبر او حدیث می‌گوییم[۲۹]

پنجم: آگاه‌ترین مردم

  • پیامبر خدا(ص): من دو چیز در میان شما می‌نهم که اگر به آن دو چنگ زنید، هرگز گمراه نمی‌شوید: کتاب خداوند عز و جل و اهل بیتم که همان عترت من اند. ای مردم! گوش کنید. به من خبر رسیده است که در کنار حوض کوثر بر من وارد خواهید شد و من در باره این که با این دو چیز گران سنگ چه کردید، از شما پرسش خواهم کرد. این دو چیز گران سنگ، کتاب خداوندِ والانام و اهل بیت من اند. پس، از آنها پیشی نگیرید که نابود می‌شوید و به آنها نیاموزید که داناتر از شمایند"[۳۰]
  • پیامبر خدا(ص): آگاه باشید که نیکان خاندان من و پاک‌ترین‌های تبار من، در خردسالی، خردمندترین مردم و در بزرگ‌سالی، داناترین ایشان‌اند. پس به آنها نیاموزید که داناتر از شمایند. آنها شما را از درِ هدایت بیرون نمی‌برند و به درِ گمراهی واردتان نمی‌سازند[۳۱]
  • امام علی(ع): اصحاب سر از اصحاب محمد(ص) می‌دانند که ایشان فرموده است: من و خاندانم پاک هستیم. پس، از آنها پیشی نگیرید که گمراه می‌شوید و از آنها عقب نمانید که می‌لغزید و با آنها به مخالفت بر نخیزید که نادانی می‌یابید و به آنها نیاموزید که آنها از شما داناترند. آنها داناترینِ مردم‌اند در بزرگ‌سالی و خردمندترینِ آنها در خردسالی"[۳۲]
  • کمال الدین ـ در حدیثی طولانی ـ : جابر بن عبد اللّه انصاری بر امام زین العابدین(ع) وارد شد. در حالی که امام(ع) با جابر بن عبد اللّه سخن می‌گفت، ناگاه محمد بن علی(ع) از نزد خانواده‌اش بیرون آمد و زلف امام ـ که هنوز جوان بود ـ، به چشم می‌خورد. هنگامی که جابر او را دید، پیکرش به لرزه افتاد و موی بر بدنش راست گردید و اندکی بدو نگریست. سپس به او گفت: رو به من کن، جوان! و او، رو به جابر کرد. جابر، سپس به او گفت: بر گرد. او بر گشت. جابر گفت: به خدای کعبه سوگند، شکل و شمایل پیامبر(ص)را دارد. سپس جابر برخاست و به او نزدیک شد و گفت: نام تو چیست، ای جوان؟ فرمود: محمّد. جابر پرسید: پسر که هستی؟ فرمود: پسر علی بن الحسین. جابر گفت: فرزندم! جانم فدایت باد! بنا بر این تو باید باقر باشی. پاسخ داد: آری. و سپس فرمود: به من بگو پیامبر خدا(ص) چه مسئولیتی بر دوش تو نهاده است؟. جابر گفت: سَرورم! پیامبر(ص) به من بشارت زنده ماندن داد تا تو را ملاقات کنم و به من فرمود: هر گاه او را دیدی، سلام مرا به او برسان. سَرورم! پیامبر خدا(ص) به تو سلام می‌رساند. امام باقر(ع) فرمود: ای جابر! سلام و درود بر پیامبر خدا، تا زمانی که آسمان‌ها و زمین بر قرارند و بر تو ـ ای جابر ـ سلامی باد، به گونه‌ای که ابلاغ کردی!. جابر از این پس نزد امام(ع) می‌رفت و از ایشان آموزش می‌گرفت. یک بار امام باقر(ع) درباره چیزی از او پرسش کرد. جابر در پاسخ گفت: به خدا سوگند، من بر خلاف نهی پیامبر خدا(ص) رفتار نمی‌کنم. او به من فرموده است که شما، امامان هدایتگرِ از خاندانش پس از او هستید که در خردسالی، خردمندترین مردم و در بزرگ‌سالی، داناترین مردم هستید و نیز فرمود: به آنها چیزی نیاموزید، که آنها از شما داناترند. امام باقر(ع) فرمود: جدّم پیامبر خدا(ص) راست گفت. من در آنچه از تو پرسیدم، آگاه ترم و از کودکی، حکمت را دریافته ام و همه اینها در پرتو فضل خدا و رحمت او به ما اهل بیت است"[۳۳]
  • به نقل از جبله دختر مصفّح، از پدرش ـ: علی(ع) به من گفت: "ای مرد بنی‌ عامری! درباره آنچه خدا و پیامبرش فرموده‌اند، از من پرسش کن که ما اهل بیت(ع) به آنچه خدا و پیامبرش فرموده‌اند، آگاه‌ترینیم"[۳۴]
  • امام علی(ع) ـ در سخنان حکیمانه منسوب به ایشان ـ : غایت هر ژرف‌اندیش در دانش ما، آن است که نداند. [۳۵]
  • امام باقر(ع) ـ به سلمة بن کُهَیل و حَکَم بن عُتَیبه ـ : "نه در شرق و نه در غرب، دانش صحیحی را نمی‌یابید، مگر آن که از نزد ما اهل بیت بیرون آمده باشد"[۳۶]
  • امام باقر(ع): "هیچ یک از مردم، به حق و صوابی دست‌نیافته و هیچ کس داوریِ حقّی نکرده است، مگر از آنچه از سوی ما اهل بیت صادر شده باشد و هر گاه امور آنها شاخه شاخه گردد، خطا از آنِ ایشان و صواب، از آنِ علی(ع) خواهد بود"[۳۷]
  • به نقل از زراره: نزد امام باقر(ع) بودم. مردی از اهل کوفه از ایشان در باره این سخن امیر مؤمنان(ع) که: درباره هر چه می‌خواهید، از من بپرسید. شما در باره نکته‌ای از من نخواهید پرسید، مگر آن که شما را از آن آگاه می‌کنم. پرسش کرد. فرمود: هیچ کس به علمی دست نیافته است، مگر این که آن علمْ از سوی امیر مؤمنان(ع) صادر شده باشد. مردم هر کجا می‌خواهند بروند. به خدا سوگند، امر نیست، مگر از این جا و با دست به خانه اش اشاره کرد[۳۸]
  • امام باقر(ع): "هر چه از این خانه صادر نشده باشد، باطل است"[۳۹]
  • به نقل از عبد اللّه بن سلیمان: "مردی از بصریان به نام عثمانِ اعمی در خدمت امام باقر(ع) بود و شنیدم که می‌گفت: حسن بصری گمان می‌کند کسانی که دانش خود را پنهان می‌دارند، دوزخیان از باد شکم آنها در آزار خواهند بود. امام باقر(ع) فرمود: بنا بر این، مؤمن خاندان فرعون، نابود شده است؛ زیرا از هنگامی که خداوند، حضرت نوح(ع) را بر انگیخت، دانش، پنهان بوده است. به خدا سوگند، حَسَن چه به شمال برود چه به جنوب، دانشی جز در این جا یافت نمی‌شود"[۴۰]
  • به نقل از ابو بصیر: "از امام باقر(ع) در باره شهادت دادن زنازاده پرسش کردم که: آیا جایز است؟ فرمود: خیر. گفتم: حَکَم بن عتیبه می‌گوید جایز است. فرمود: خدایا! از گناه او در مگذر. خداوند به حَکَم نفرموده است: و این قرآن برای تو و قومت تذکّری است. حَکَم، چه به راست برود و چه به چپ، به خدا سوگند، علم به دست نمی‌آید، مگر از اهل بیتی که جبرئیل بر آنها نازل شده است"[۴۱]
  • امام صادق(ع) ـ به ابو بصیرـ : حکم بن عتیبه، از کسانی است که خداوند در باره آنها فرموده است: برخی از مردم می‌گویند که به خدا و روز واپسین ایمان آورده ایم، در حالی که ایمان ندارند. حَکَم، چه به شرق برود چه به غرب، به خدا سوگند، به علمی دست نمی‌یابد، مگر از اهل بیتی که جبرئیل بر آنان نازل شده است[۴۲].
  • امام صادق(ع): ای یونس! هر گاه طالب علمِ صحیح بودی، آن را از اهل بیت بستان؛ زیرا آن برای ما روایت شده است و به ما شرح حکمت و سخنِ فصل داده‌اند. خداوند، ما را برگزیده است و به ما آن داده که به هیچ یک از جهانیان نداده است[۴۳]
  • امام صادق(ع) ـ در حالی که گروهی از کوفیان در خدمت ایشان بودند ـ: شگفت از مردمی که همه علم خود را از پیامبر خدا(ص) ستاندند و بدان عمل کردند و ره یافتند و گمان می‌کنند اهل بیت(ع) او علمش را نستانده‌اند، در حالی که ما، اهل بیت و ذرّیه او هستیم؛ وحی در خانه‌های ما فرود آمد و علم از سوی ما بدیشان صادر شد. آیا آنها گمان می‌کنند که آگاه شده‌اند و ره‌یافته‌اند؛ ولی ما نمی‌دانیم و گمراه شده ایم؟! این، محال است"[۴۴]
  • امام رضا(ع): خداوند، پیامبران و امامان را ـ که درودهای خداوند بر آنان باد ـ توفیق داده است و بدیشان از گنجینه علم و حکمت خود، آن بخشیده که به دیگران نبخشیده است. علم آنها، برتر از علم مردم زمانشان است در این سخن خداوند متعال: آیا آن که به سوی حق هدایت می‌کند، برای پیروی، سزاوارتر است یا کسی که هدایت نمی‌کند، مگر خود هدایت شود؟ پس شما را چه شده؟! چگونه داوری می‌کنید و این سخن خدای ـ تبارک و تعالی ـ: هر که حکمتْ داده شده، خیر فراوانی بدو داده شده است و سخن او درباره طالوت: خداوند، او را بر شما برگزیده و به دانش و توان او افزوده است و خداوند، مُلک خویش را به هر کس بخواهد، می‌بخشد و خداوند، گشایشگری داناست"[۴۵].

ششم: راسخان در دانش

  • امام علی(ع): کجایند کسانی که گمان کرده‌اند که راسخان در دانش، آنهایند، نه ما؟ آنان دروغ می‌گویند و به حق ما تجاوز می‌کنند. خداوند، ما را بالا برده و آنها را پست کرده است و به ما بخشیده و آنها را محروم ساخته است و ما را داخل کرده و آنها را بیرون برده است. در پرتو وجود ماست که هدایت، اعطا می‌شود و پرده از نابینایی برگرفته می‌شود[۴۶]
  • امام علی(ع): "خداوند، فرمانبری از والیان امر خود را که به دین او می‌پردازند، واجب ساخته است، چنان که فرمانبری از پیامبر خدا(ص)را بر آنها واجب کرده است. خداوند می‌فرماید: خدا را اطاعت کنید و پیامبر و اولو الأمرتان را اطاعت کنید. سپس خداوند، جایگاه والیان امرش را که به تأویل کتابش علم و آگاهی دارند، روشن کرده و می‌فرماید: و اگر آن را به پیامبر و اولو الأمر خود ارجاع دهند، قطعا از میان آنان، کسانی‌اند که حقیقت آن را در می‌یابند. همه مردم، جز ایشان از شناخت کتاب او ناتوان اند؛ زیرا آنان راسخان در دانش اند و در تأویل قرآن، از خطا ایمن قرار داده شده‌اند. خداوند می‌فرماید: و تأویل آن را هیچ کس نمی‌داند، مگر خدا و راسخان در دانش"[۴۷]
  • به نقل از برید بن معاویه: "از امام باقر(ع) مفهوم این سخن خداوند را که: و تأویل آن را هیچ کس نمی‌داند، مگر خدا و راسخان در دانش جویا شدم. فرمود: یعنی: تأویل همه قرآن را نمی‌داند، مگر خدا و راسخان در دانش. پس پیامبر خدا(ص)، بالاترینِ راسخان است که خداوند متعال، هر تنزیل و تأویلی را که بر او نازل کرده، بدو آموخته است و خداوند، چیزی بر او نازل نفرموده که تأویل آن را بدو نیاموخته باشد و جانشینانِ پس از او، همه آن را می‌دانند. آنهایی که نمی‌دانند، گفتند: اینک که تأویل آن را نمی‌دانیم، چه بگوییم؟ خداوند به آنها پاسخ داد: راسخان در علم می‌گویند: ما به آن ایمان آوردیم. همه آن، از جانب پروردگار ماست. قرآن، خاص دارد و عامّی و ناسخ و منسوخی و محکم و متشابهی و راسخان در دانش، آن را می‌دانند"[۴۸]
  • امام صادق(ع): ما، راسخان در دانش هستیم و ما تأویل قرآن را می‌دانیم[۴۹]
  • امام صادق(ع): راسخان در دانش، امیر مؤمنان(ع) و امامان پس از او هستند.[۵۰]

هفتم: معدن دانش

  • پیامبر خدا(ص): ما، اهل بیت رحمت و درخت نبوت و جایگاه رسالت و محلّ آمد و شدِ فرشتگان و کان دانش هستیم[۵۱]
  • به نقل از حمید بن عبد اللّه بن یزید مدنی: "نزد پیامبر(ص) درباره یکی از داوری‌های علی بن ابی طالب(ع) سخن به میان آمد. پیامبر(ص) به شگفت آمد و فرمود: ستایش، خدایی را که حکمت را در میان ما اهل بیت نهاد"[۵۲]
  • امام علی(ع): ما، درخت نبوت و فرودگاه رسالت و مکان آمد و شدِ فرشتگان و کان‌های دانش و سرچشمه‌های حکمتیم. یار و دوستدار ما، رحمت را انتظار می‌کشد و دشمن و کینه توز ما، یورش را انتظار می‌بَرد.[۵۳]
  • امام علی(ع) در سخنرانی برای مردم مدینه: "آگاه باشید! سوگند به خدایی که دانه را شکافت و انسان را آفرید، اگر دانش را از کانش برگیرید و آب را با گوارایی اش بنوشید و خیر را از جایگاهش بیندوزید و راه روشن را در پیش گیرید و در پیمودن حق، مسیر آن را بپیمایید، راه‌ها بر شما هویدا می‌شوند و نشانه‌ها بر شما رخ می‌نمایند و اسلام برای شما پرتوافشانی می‌کند"[۵۴].
  • امام حسین(ع): "ما نمی‌دانیم چرا مردم، کینه ما را می‌جویند، در حالی که ما خانه رحمت و درخت نبوت و کان دانش و معرفتیم!"[۵۵]
  • امام زین العابدین(ع): "چرا مردم، کینه ما را می‌جویند، در حالی که ـ به خدا سوگند ـ ما درخت نبوت و خانه رحمت و کان دانش و معرفت، و مکان آمد و شد فرشتگانیم"[۵۶].
  • امام باقر(ع): "آگاهی از کتاب خداوند عز و جل و سنّت پیامبر او در دل مهدی ما می‌روید، چنان که کشت به بهترین شکل آن می‌روید. پس اگر کسی از شما ماند تا او را دید، باید هنگام دیدن او بگوید: سلام بر شما، ای اهل خانه رحمت و نبوت و کان دانش و جایگاه رسالت"[۵۷]
  • امام باقر(ع): "درختی که ریشه آن، پیامبر خدا و شاخه آن، امیر مؤمنان علی(ع) و نوشاخه‌های آن، فاطمه دخت محمد(ص)است و میوه‌های آن، حسن و حسین‌اند، درخت نبوت است که روییده رحمت و کلید حکمت و کان معرفت و جایگاه رسالت و مکان آمد و شدِ فرشتگان و موضع سر و سپرده خداوند و امانتی است که بر آسمان‌ها و زمین عرضه شده و حرم بزرگ خدا و بیت و حرم قدیم اوست"[۵۸]
  • امام صادق(ع): چون ظهر می‌شد، علی بن الحسین(ع) نماز می‌گزارْد و دعا می‌کرد و پس از آن بر پیامبر(ص)چنین درود می‌فرستاد:خدایا! درود فرست بر محمّد و خاندان محمّد که درخت نبوّت و جایگاه رسالت و مکان آمد و شدِ فرشتگان و کان دانش و معرفت و اهل بیت وحی‌اند"[۵۹].

هشتم: زنده‌دارندگان علم و دانش

  • امام علی(ع) ـ در سخنرانی ای در توصیف خاندان محمّد(ص)ـ :آنان، حیات دانش و مرگ نادانی اند. خردمندی ایشان، خبر از علم آنان می‌دهد و ظاهرشان حکایت از باطنشان دارد و سکوتشان پرده از حکمت گفتارشان بر می‌گیرد. آنها مخالف حق نیستند و در آن با یکدیگر اختلاف نمی‌کنند.[۶۰]
  • امام علی(ع): بدانید هرگز به راه راست پی نخواهید برد تا کسی را که آن را واگذاشته، بشناسید و هرگز به پیمان قرآن وفا نمی‌کنید تا کسی را که نقض پیمان کرده، بشناسید و هرگز به کتاب خدا چنگ نمی‌زنید تا کسی را که آن را دور انداخته، بشناسید. پس آن (راه راست و وفا به پیمان و چنگ زدن به قرآن) را از اهل آن درخواست نمایید؛ زیرا ایشان حیات دانش و مرگ نادانی‌اند. آنان کسانی‌اند که حکمتشان خبر از علمشان می‌دهد و سکوتشان پرده از گفتارشان برمی‌گیرد و ظاهرشان حکایت از باطنشان دارد. آنها مخالف حق نیستند و در آن با یکدیگر اختلاف ندارند. پس دین در باره آنان گواهی است راستگو و خاموشی است گویا.[۶۱][۶۲]
  1. " رَسُولُ اللَّه‏(ص) عَنِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَل: وَ هُمْ خُزَّانِي عَلَى عِلْمِي مِنْ بَعْدِكَ ‏‏"؛ الکافی: ج ۱، ص ۱۹۳ ح ۴، و ص ۲۰۹ ح ۴، بصائر الدرجات: ص ۵۴، ح ۳؛ کلاهما عن أبی حمزة الثمالیّ عن الإمام الباقر(ع)، بحار الأنوار: ج ۲۶، ص ۱۰۷، ح ۱۲.
  2. الإمام الباقر(ع): " وَ اللَّهِ إِنَّا لَخُزَّانُ اللَّهِ‏ فِي‏ سَمَائِهِ‏ وَ أَرْضِهِ‏ لَا عَلَى‏ ذَهَبٍ‏ وَ لَا عَلَى‏ فِضَّةٍ إِلَّا عَلَى‏ عِلْمِهِ‏‏‏"؛ الکافی: ج ۱ ص ۱۹۲، ح۲، بصائر الدرجات: ص ۱۰۴، ح ۱، إعلام الوری: ج ۱، ص ۵۰۹، کلّها عن سورة بن کلیب، بحار الأنوار: ج ۲۶، ص ۱۰۵، ح ۱.
  3. الإمام الباقر(ع):" نَحْنُ‏ خُزَّانُ‏ عِلْمِ‏ اللَّهِ‏ وَ نَحْنُ‏ تَرَاجِمَةُ وَحْيِ‏ اللَّهِ‏ ‏‏‏"؛ الکافی: ج۱، ص۱۹۲، ح ۳، بصائر الدرجات: ص ۱۰۴، ح ۶ کلاهما عن سدیر، إعلام الوری: ج ۱، ص ۵۳۵، عن سدیر الصیرفی عن الإمام الصادق(ع)، بشارة المصطفی: ص ۱۵۸ عن جابر بن عبد اللّه فیه «ورثة» بدل «تراجمة»، بحار الأنوار: ج ۲۶ ص ۱۰۵، ح ۴.
  4. «عن الإمام الباقر(ع): " إِنَ‏ لِلَّهِ‏ تَعَالَى‏ عِلْماً خَاصّاً وَ عِلْماً عَامّاً فَأَمَّا الْعِلْمُ‏ الْخَاصُ‏ فَالْعِلْمُ‏ الَّذِي‏ لَمْ‏ يُطْلِعْ‏ عَلَيْهِ‏ مَلَائِكَتَهُ الْمُقَرَّبِينَ وَ أَنْبِيَاءَهُ الْمُرْسَلِينَ وَ أَمَّا عِلْمُهُ الْعَامُّ فَإِنَّهُ عِلْمُهُ الَّذِي أَطْلَعَ عَلَيْهِ مَلَائِكَتَهُ الْمُقَرَّبِينَ وَ أَنْبِيَاءَهُ الْمُرْسَلِينَ وَ قَدْ وَقَعَ إِلَيْنَا مِنْ رَسُولِ اللَّهِ (ص)‏‏‏"؛ التوحید: ص ۱۳۸ ح ۱۴ عن ابن سنان عن الإمام الصادق(ع)، بصائر الدرجات: ص ۱۱۱ ح ۱۲ عن حنّان الکندی عن أبیه و ص ۱۰۹ ح ۱ عن حنّان بن سدیر کلاهما عن الإمام الصادق(ع) نحوه، بحار الأنوار: ج ۴ ص ۸۵ ح ۱۹.
  5. الإمام الصادق(ع): " نَحْنُ وَرِثْنَا النَّبِيِّينَ‏ وَ عِنْدَنَا عَصَا مُوسَى‏ وَ إِنَّا لَخُزَّانُ اللَّهِ فِي الْأَرْضِ لَسْنَا بِخُزَّانٍ عَلَى ذَهَبٍ وَ لَا فِضَّةٍ "؛ تفسیر فرات: ص ۱۰۷ ح ۱۰۱ عن إبراهیم، تفسیر العیّاشی: ج ۲ ص ۲۸ عن أبی حمزة الثمالی وفیه صدره إلی «موسی» نحوه وراجع: شرح الأخبار: ج ۳ ص ۴۰۲ ح ۱۲۸۷، بحار الأنوار: ج ۲۳ ص ۲۹۹ ح ۵۰.
  6. «عن الإمام الصادق(ع): " نَحْنُ‏ شَجَرَةُ الْعِلْمِ‏ وَ نَحْنُ‏ أَهْلُ‏ بَيْتِ‏ النَّبِيِ‏ وَ فِي‏ دَارِنَا مَهْبِطُ جَبْرَئِيلَ‏ وَ نَحْنُ خُزَّانُ عِلْمِ اللَّهِ وَ نَحْنُ مَعَادِنُ وَحْيِ اللَّهِ مَنْ تَبِعَنَا نَجَا وَ مَنْ تَخَلَّفَ عَنَّا هَلَكَ حَقّاً عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ "؛ الأمالی للصدوق: ص ۳۸۳ ح ۴۹۰، بشارة المصطفی: ص ۵۴ کلاهما عن أبی بصیر، روضة الواعظین: ص ۲۹۹، بحار الأنوار: ج ۲۶ ص ۲۴۰ ح ۱، وراجع: إعلام الوری: ج ۱ ص ۵۰۸.
  7. «الإمام زین العابدین(ع):" نَحْنُ‏ أَبْوَابُ‏ اللَّهِ‏ وَ نَحْنُ‏ الصِّرَاطُ الْمُسْتَقِيمُ‏ وَ نَحْنُ عَيْبَةُ عِلْمِهِ وَ نَحْنُ تَرَاجِمَةُ وَحْيِهِ وَ نَحْنُ أَرْكَانُ تَوْحِيدِهِ وَ نَحْنُ مَوْضِعُ سِرِّهِ"؛ معانی الأخبار: ص ۳۵ ح ۵ عن أبی حمزة الثمالی، بحار الأنوار: ج ۲۴ ص ۱۲ ح ۵.
  8. «الإمام الصادق(ع): " نَحْنُ‏ وُلَاةُ أَمْرِ اللَّهِ‏ وَ خَزَنَةُ عِلْمِ‏ اللَّهِ‏ وَ عَيْبَةُ وَحْيِ‏ اللَّهِ‏ "؛ الکافی: ج ۱ ص ۱۹۲ ح ۱، بصائر الدرجات: ص ۶۱ ح ۳ کلاهما عن عبد الرحمن بن کثیر، المناقب لابن شهرآشوب: ج ۴، ص ۲۰۶ عن جابر عن الإمام الباقر(ع) نحوه، بحار الأنوار: ج ۲۶ ص ۱۰۶ ح ۹.
  9. «عن الإمام الصادق(ع): " إِنَ‏ اللَّهَ‏ تَبَارَكَ‏ وَ تَعَالَى‏ انْتَجَبَنَا لِنَفْسِهِ‏ فَجَعَلَنَا صَفْوَتَهُ‏ مِنْ خَلْقِهِ وَ أُمَنَاءَهُ عَلَى وَحْيِهِ وَ خُزَّانَهُ فِي أَرْضِهِ وَ مَوْضِعَ سِرِّهِ وَ عَيْبَةَ عِلْمِهِ‏ "؛ بصائر الدرجات: ص ۶۲ ح ۷ عن عبّاد بن سلیمان عن أبیه، بحار الأنوار: ج ۲۶ ص ۲۴۷ ح ۱۶.
  10. مقتضب الأثر عن وهب بن منبّه ـ فی ذِکرِ ما اُوحِیَ إلی موسی(ع) ـ :" تَمَسَّكْ بِذِكْرِهِمْ فَإِنَّهُمْ خَزَنَةُ عِلْمِي‏ وَ عَيْبَةُ حِكْمَتِي‏؛ وَ مَعْدِنُ‏ نُورِي‏"؛ مقتضب الأثر: ص ۷۶ ح ۲۴، بحار الأنوار: ج ۵۱ ص ۱۴۹ ح ۲۴.
  11. «الاحتجاج عن فاطمة الصّغری ـ لِأَهلِ الکوفَةِ بَعدَ وَقعَةِ کَربَلاءَ وما جَری عَلی أهلِ البَیتِ ـ: " أَمَّا بَعْدُ يَا أَهْلَ الْكُوفَةِ يَا أَهْلَ‏ الْمَكْرِ وَ الْغَدْرِ وَ الْخُيَلَاءِ إِنَّا أَهْلُ‏ بَيْتٍ‏ ابْتَلَانَا اللَّهُ‏ بِكُمْ‏ وَ ابْتَلَاكُمْ بِنَا فَجَعَلَ بَلَاءَنَا حَسَناً وَ جَعَلَ عِلْمَهُ عِنْدَنَا وَ فَهْمَهُ لَدَيْنَا فَنَحْنُ عَيْبَةُ عِلْمِهِ وَ وِعَاءُ فَهْمِهِ وَ حِكْمَتِهِ وَ حُجَّتُهُ فِي الْأَرْضِ فِي بِلَادِهِ لِعِبَادِهِ أَكْرَمَنَا اللَّهُ بِكَرَامَتِهِ وَ فَضَّلَنَا بِنَبِيِّهِ (ص) عَلَى كَثِيرٍ مِنْ خَلْقِهِ تَفْضِيلًا ‏"؛ الاحتجاج: ج ۲ ص ۱۰۶ ح ۱۶۹ عن زید ـ بن موسی بن جعفر ـ عن الإمام الکاظم عن آبائه(ع)، الملهوف: ص ۱۹۵ عن زید عن الإمام الکاظم عن الإمام الصادق(ع)، مثیر الأحزان: ص ۸۷ نحوه، بحار الأنوار: ج ۴۵ ص ۱۱۰ ح ۱.
  12. «الإمام الباقر(ع): " قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص)‏ إِنَ‏ أَوَّلَ‏ وَصِيٍ‏ كَانَ‏ عَلَى‏ وَجْهِ‏ الْأَرْضِ‏ هِبَةُ اللَّهِ‏ بْنُ‏ آدَمَ‏ وَ مَا مِنْ‏ نَبِيٍ‏ مَضَى‏ إِلَّا وَ لَهُ وَصِيٌّ كَانَ عَدَدُ جَمِيعِ الْأَنْبِيَاءِ مِائَةَ أَلْفِ نَبِيٍّ وَ أَرْبَعَةً وَ عِشْرِينَ أَلْفَ نَبِيٍّ خَمْسَةٌ مِنْهُمْ أُولُو الْعَزْمِ نُوحٌ وَ إِبْرَاهِيمُ وَ مُوسَى وَ عِيسَى وَ مُحَمَّدٌ (ص) وَ إِنَّ عَلِيَّ بْنَ أَبِي طَالِبٍ (ع) هِبَةُ اللَّهِ لِمُحَمَّدٍ (ص) وَرِثَ عِلْمَ الْأَوْصِيَاءِ وَ عِلْمَ مَنْ كَانَ قَبْلَهُ أَمَا إِنَّ مُحَمَّداً (ص) وَرِثَ عِلْمَ مَنْ كَانَ قَبْلَهُ مِنَ الْأَنْبِيَاءِ وَ الْمُرْسَلِينَ ‏"؛ الکافی: ج ۱ ص ۲۲۴ ح ۲ عن عبد الرحمن بن کثیر عن الإمام الباقر(ع)، بصائر الدرجات: ص ۱۲۱ ح ۱ عن عبدالرحمن بن بکیر الهجریّ عن الإمام الباقر(ع)، أعلام الدین: ص ۴۶۴ عن عبد اللّه بن بکیر عن الإمام الباقر(ع)، وفیهما " مِئَةَ أَلفَ‏ نَبيٍ‏ وَ أَربَعَةَ وَ عِشرين‏‏" بدل " مِائَةَ أَلْفِ نَبِيٍّ وَ عِشْرِينَ‏ أَلْفَ‏ نَبِيٍ‏ ‏‏"، بحار الأنوار: ج ۱۱ ص ۴۱ ح ۴۳.
  13. الإمام علیّ(ع): " أَيُّهَا النَّاسُ‏ عَلَيْكُمْ‏ بِالطَّاعَةِ وَ الْمَعْرِفَةِ بِمَنْ‏ لَا تُعْذَرُونَ بِجَهَالَتِهِ فَإِنَّ الْعِلْمَ الَّذِي هَبَطَ بِهِ آدَمُ وَ جَمِيعَ مَا فُضِّلَتْ بِهِ النَّبِيُّونَ إِلَى خَاتَمِ النَّبِيِّينَ فِي عِتْرَةِ مُحَمَّدٍ ص فَأَيْنَ يُتَاهُ بِكُمْ بَلْ أَيْنَ تَذْهَبُون‏‏ ‏‏"؛ الإرشاد: ج ۱ ص ۲۳۲ عن إسماعیل بن زیاد، کشف الیقین: ص ۸۹ ح ۸۷، الغیبة للنعمانی: ص ۴۴ نحوه، تفسیر العیّاشی: ج ۱ ص ۱۰۲ ح ۳۰۰ عن مسعدة بن صدقة عن الإمام الصادق عن آبائه(ع)، تفسیر القمّی: ج ۱ ص ۳۶۷ عن ابن اُذینة عن الإمام الصادق(ع) نحوه، بحار الأنوار: ج ۲ ص ۱۰۰ ح ۵۹.
  14. الخصال عن ذریح بن محمّد المحاربی: " سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (ع) يَقُولُ: نَحْنُ وَرَثَةُ الْأَنْبِيَاءِ ثُمَّ قَالَ: جَلَّلَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) عَلِيّاً (ع)ثَوْباً، ثُمَ‏ عَلَّمَهُ‏ أَلْفَ‏ كَلِمَةٍ، كُلُّ كَلِمَةٍ تَفْتَحُ أَلْفَ كَلِمَةٍ‏‏ ‏‏"؛ الخصال: ص ۶۵۱ ح ۴۹، بصائر الدرجات: ص ۳۰۹ ح ۴، الاختصاص: ص ۲۸۵ عن إسماعیل بن جابر، شرح الأخبار: ج ۲ ص ۲۸۶ ح ۵۹۹ ولیس فیهما صدره إلی «رسول اللّه(ص)» نحوه، بحار الأنوار: ج ۴۰ ص ۱۳۳ ح ۱۶؛ کنز العمّال: ج ۱۳ ص ۱۶۵ ح ۳۶۵۰۰، وراجع: الاُصول الستّة عشر: ص ۲۶۲ ح ۳۶۱.
  15. الإمام الباقر(ع): " إِنَ‏ الْعِلْمَ‏ الَّذِي‏ نَزَلَ‏ مَعَ‏ آدَمَ‏ (ع) لَمْ يُرْفَعْ وَ الْعِلْمُ يُتَوَارَثُ وَ كَانَ عَلِيٌّ (ع) عَالِمَ هَذِهِ الْأُمَّةِ وَ إِنَّهُ لَمْ يَهْلِكْ مِنَّا عَالِمٌ قَطُّ إِلَّا خَلَفَهُ مِنْ أَهْلِهِ مَنْ عَلِمَ مِثْلَ عِلْمِهِ أَوْ مَا شَاءَ اللَّهُ‏‏ ‏‏"؛ الکافی: ج ۱ ص ۲۲۲ ح ۲، بصائر الدرجات: ص ۱۱۵ ح ۴ نحوه وکلاهما عن زرارة و ص ۱۱۶ ح ۱۰ عن الفضیل، علل الشرائع: ص ۵۹۱ ح ۴۰ عن محمّد بن مسلم، کمال الدین: ص ۲۲۳ ح ۱۴ عن الفضیل بن یسار عن الإمام الصادق والإمام الباقر (ع) وکلاهما نحوه، بحار الأنوار: ج ۲۳ ص ۳۹ ح ۷۰، وراجع: المحاسن: ج ۱ ص ۳۶۶ ح ۷۹۶.
  16. عن الإمام الباقر(ع): "" أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ أَهْلَ بَيْتِ نَبِيِّكُمْ شَرَّفَهُمُ اللَّهُ بِكَرَامَتِهِ وَ أَعَزَّهُمْ بِهُدَاهُ وَ اخْتَصَّهُمْ لِدِينِهِ وَ فَضَّلَهُمْ بِعِلْمِهِ وَ اسْتَحْفَظَهُمْ وَ أَوْدَعَهُمْ عِلْمَهُ ... ِ فَهُمُ الْأَئِمَّةُ الدُّعَاةُ وَ الْقَادَةُ الْهَادِيَةُ وَ الْقُضَاةُ الْحُكَّامُ وَ النُّجُومُ الْأَعْلَامُ وَ الْأُسْرَةُ الْمُتَخَيَّرَةُ وَ الْعِتْرَةُ الْمُطَهَّرَةُ وَ الْأُمَّةُ الْوُسْطَى وَ الصِّرَاطُ الْأَعْلَمُ وَ السَّبِيلُ الْأَقْوَمُ زِينَةُ النُّجَبَاءِ وَ وَرَثَةُ الْأَنْبِيَاءِ ‏‏"؛ تفسیر فرات: ص ۳۳۷ ح ۴۶۰ عن الفضل بن یوسف القصبانیّ، بشارة المصطفی: ص ۱۶۱، الدرّ النظیم: ص ۷۶۹ عن جابر وکلاهما نحوه، بحار الأنوار: ج ۲۶ ص ۲۵۳ ح ۲۷.
  17. " عَنْ أَبِي بَصِيرٍ قَالَ: دَخَلْتُ عَلَى أَبِي جَعْفَرٍ ع فَقُلْتُ لَهُ أَنْتُمْ وَرَثَةُ رَسُولِ اللَّهِ (ص) قَالَ نَعَمْ قُلْتُ رَسُولُ اللَّهِ (ص) وَارِثُ الْأَنْبِيَاءِ عَلِمَ‏ كُلَ‏ مَا عَلِمُوا قَالَ لِي نَعَمْ ‏‏"؛ الکافی: ج ۱ ص ۴۷۰ ح ۳، بصائر الدرجات: ص ۲۶۹ ح ۱، دلائل الإمامة: ص ۲۲۶ ح ۱۵۳، المناقب لابن شهرآشوب: ج ۴ ص ۱۸۴، الخرائج والجرائح: ج ۲ ص ۷۱۱ ح ۸ کلّها نحوه، بحار الأنوار: ج ۴۶ ص ۲۳۷ ح ۱۳.
  18. " إِنَّ عَلِيّاً (ع) كَانَ عَالِماً، وَ الْعِلْمُ يُتَوَارَثُ، وَ لَنْ‏ يَهْلِكَ‏ عَالِمٌ‏ إِلَّا بَقِيَ‏ مِنْ‏ بَعْدِهِ‏ مَنْ‏ يَعْلَمُ‏ عِلْمَهُ‏، أَوْ مَا شَاءَ اللَّهُ‏ ‏‏"؛ الکافی: ج ۱ ص ۲۲۱ ح ۱، علل الشرائع: ص ۵۹۱ ح ۴۰، بصائرالدرجات: ص ۱۱۸ ح ۲، الإمامة والتبصرة: ص ۲۲۵ ح ۷۵ کلّها عن محمّدبن مسلم، کمال الدین: ص ۲۲۳ ح ۱۳ عن محمّدبن مسلم عن الإمام الباقر(ع) نحوه، بحار الأنوار: ج ۲۶ ص ۱۶۹ ح ۳۳.
  19. " إِنَ‏ الْعِلْمَ‏ الَّذِي‏ نَزَلَ‏ مَعَ‏ آدَمَ‏ لَمْ‏ يُرْفَعْ‏ وَ مَا مَاتَ‏ عَالِمٌ‏ إِلَّا وَ قَدْ وَرَّثَ‏ عِلْمَهُ‏ إِنَ‏ الْأَرْضَ‏ لَا تَبْقَى‏ بِغَيْرِ عَالِمٍ‏‏‏"؛ الکافی: ج ۱ ص ۲۲۳ ح ۸، کمال الدین: ص ۲۲۴ ح ۱۹، بصائر الدرجات: ص ۱۱۶ ح ۹ کلّها عن الحارث بن المغیرة، بحار الأنوار: ج ۲۳ ص ۴۰ ح ۷۵.
  20. " نَحْنُ‏ وَرَثَةُ الْأَنْبِيَاءِ وَ وَرَثَةُ كِتَابِ‏ اللَّهِ‏ وَ نَحْنُ‏ صَفْوَتُهُ‏"؛ مختصر بصائر الدرجات: ص ۶۳ عن عبد الغفّار الجازیّ، بحار الأنوار: ج ۹۲ ص ۱۰۰ ح ۷۰، وراجع: الهدایة الکبری: ص ۲۴۳.
  21. " عَنْ ضُرَيْسٍ الْكُنَاسِيِّ قَالَ: كُنْتُ عِنْدَ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع) وَ عِنْدَهُ أَبُو بَصِيرٍ فَقَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (ع) إِنَ‏ دَاوُدَ وَرِثَ‏ عِلْمَ‏ الْأَنْبِيَاءِ وَ إِنَّ سُلَيْمَانَ وَرِثَ دَاوُدَ وَ إِنَّ مُحَمَّداً ص وَرِثَ سُلَيْمَانَ وَ إِنَّا وَرِثْنَا مُحَمَّداً الگو:ص وَ إِنَّ عِنْدَنَا صُحُفَ إِبْرَاهِيمَ وَ أَلْوَاحَ مُوسَى فَقَالَ أَبُو بَصِيرٍ إِنَّ هَذَا لَهُوَ الْعِلْمُ فَقَالَ يَا أَبَا مُحَمَّدٍ لَيْسَ هَذَا هُوَ الْعِلْمَ إِنَّمَا الْعِلْمُ مَا يَحْدُثُ بِاللَّيْلِ وَ النَّهَارِ يَوْماً بِيَوْمٍ وَ سَاعَةً بِسَاعَةٍ‏"؛ الکافی: ج ۱ ص ۲۲۵ ح ۴، بصائر الدرجات: ص ۱۳۵ ح ۱ نحوه، بحار الأنوار: ج ۱۷ ص ۱۳۲ ح ۸.
  22. الإمام الهادی(ع) ـ فِی الزِّیارَةِ الجامِعَةِ الَّتی یُزارُ بِهَا الأَئِمَّةُ(ع) ـ :" السَّلَامُ‏ عَلَى‏ أَئِمَّةِ الْهُدَى‏ وَ مَصَابِيحِ‏ الدُّجَى‏ وَ أَعْلَامِ‏ التُّقَى‏ وَ ذَوِي النُّهَى وَ أُولِي الْحِجَى وَ كَهْفِ الْوَرَى وَ وَرَثَةِ الْأَنْبِيَاءِ وَ الْمَثَلِ الْأَعْلَى وَ الدَّعْوَةِ الْحُسْنَى وَ حُجَجِ اللَّهِ عَلَى أَهْلِ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ وَ الْأُولَى وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَكَاتُهُ ‏"؛ تهذیب الأحکام: ج ۶ ص ۹۶ ح ۱۷۷، وراجع: ص ۲۱۷ ح ۶۴۹۵ من کتابنا هذا.
  23. الإمام الباقر(ع) ـ لَمّا سُئِلَ عَنِ الحَدیثِ یُرسِلُهُ ولا یُسنِدُهُ ـ :" أَنَّهُ سُئِلَ عَنِ الْحَدِيثِ تُرْسِلُهُ وَ لَا تُسْنِدُهُ فَقَالَ إِذَا حَدَّثْتُ‏ الْحَدِيثَ‏ فَلَمْ‏ أُسْنِدْهُ‏ فَسَنَدِي‏ فِيهِ‏ أَبِي‏ عَنْ‏ جَدِّي‏ عَنْ‏ أَبِيهِ‏ عَنْ‏ جَدِّهِ‏ رَسُولِ‏ اللَّهِ (ص) عَنْ جَبْرَئِيلَ عَنِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ‏"؛ الإرشاد: ج ۲ ص ۱۶۷، الخرائج والجرائح: ج ۲ ص ۸۹۳، روضة الواعظین: ص ۲۲۶، إعلام الوری: ج ۱ ص ۵۰۹، بحار الأنوار: ج ۴۶ ص ۲۸۸ ح ۱۱.
  24. " لَوْ أَنَّا حَدَّثْنَا بِرَأْيِنَا ضَلَلْنَا كَمَا ضَلَ‏ مَنْ‏ كَانَ‏ قَبْلَنَا وَ لَكِنَّا حَدَّثْنَا بِبَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّنَا بَيَّنَهَا لِنَبِيِّهِ فَبَيَّنَهَا لَنَا‏"؛ بصائر الدرجات: ص ۲۹۹ ح ۲، الاختصاص: ص ۲۸۱ نحوه، إعلام الوری: ج ۱ ص ۵۰۸ کلّها عن الفضیل عن الفضیل بن یسار، بحار الأنوار: ج ۲ ص ۱۷۲ ح ۲.
  25. " عَنْ جَابِرٍ قَالَ‏: قُلْتُ لِأَبِي جَعْفَرٍ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِيٍّ الْبَاقِرِ (ع) إِذَا حَدَّثْتَنِي‏ بِحَدِيثٍ‏ فَأَسْنِدْهُ‏ لِي‏ فَقَالَ حَدَّثَنِي أَبِي عَنْ جَدِّي عَنْ رَسُولِ اللَّهِ (ص) عَنْ جَبْرَئِيلَ (ع) عَنِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ كُلُّ مَا أُحَدِّثُكَ بِهَذَا الْإِسْنَادِ وَ قَالَ يَا جَابِرُ لَحَدِيثٌ وَاحِدٌ تَأْخُذُهُ عَنْ صَادِقٍ خَيْرٌ لَكَ مِنَ الدُّنْيَا وَ مَا فِيهَا"؛ الأمالی للمفید: ص ۴۲ ح ۱۰، بحار الأنوار: ج ۲ ص ۱۷۸ ح ۲۷.
  26. " سَمِعْنَا أَبَا عَبْدِ اللَّهِ (ع) يَقُولُ‏ حَدِيثِي‏ حَدِيثُ‏ أَبِي‏ وَ حَدِيثُ‏ أَبِي‏ حَدِيثُ‏ جَدِّي‏ وَ حَدِيثُ جَدِّي حَدِيثُ الْحُسَيْنِ وَ حَدِيثُ الْحُسَيْنِ حَدِيثُ الْحَسَنِ وَ حَدِيثُ الْحَسَنِ حَدِيثُ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ (ع) وَ حَدِيثُ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ حَدِيثُ رَسُولِ اللَّهِ (ص) وَ حَدِيثُ رَسُولِ اللَّهِ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ"؛ الکافی: ج ۱ ص ۵۳ ح ۱۴، منیة المرید: ص ۳۷۳ کلاهما عن حمّاد بن عثمان، الإرشاد: ج ۲ ص ۱۸۶، الخرائج والجرائح: ج ۲ ص ۸۹۵، روضة الواعظین: ص ۲۳۳ کلّها نحوه، بحار الأنوار: ج ۲ ص ۱۷۹ ح ۲۸.
  27. " إِنَ‏ اللَّهَ‏ فَرَضَ‏ وَلَايَتَنَا وَ أَوْجَبَ‏ مَوَدَّتَنَا وَ اللَّهِ مَا نَقُولُ بِأَهْوَائِنَا وَ لَا نَعْمَلُ بِآرَائِنَا وَ لَا نَقُولُ إِلَّا مَا قَالَ رَبُّنَا عَزَّ وَ جَلَّ"؛ الأمالی للمفید: ص ۶۰ ح ۴، بصائر الدرجات: ص ۳۰۰ ح ۵، إعلام الوری: ج ۱ ص ۵۳۷ کلاهما نحوه وکلّها عن محمّد بن شریح، بحار الأنوار: ج ۲۷ ص ۱۰۲ ح ۶۵.
  28. الإمام الکاظم(ع) ـ فی جَوابِ خَلَفِ بنِ حَمّادٍ الکوفِیِّ لَمّا سَأَلَهُ عَن مَسأَلَةٍ مُشکِلَةٍ ـ :" وَ اللَّهِ إِنِّي‏ مَا أُخْبِرُكَ‏ إِلَّا عَنْ‏ رَسُولِ‏ اللَّهِ‏ (ص) عَنْ جَبْرَئِيلَ عَنِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ"؛ الکافی: ج ۳ ص ۹۴ ح ۱، المحاسن: ج ۲ ص ۲۱ ح ۱۰۹۳، منتقی الجمان: ج ۱ ص ۱۹۷ کلها عن خلف بن حمّاد، المناقب لابن شهرآشوب: ج ۴ ص ۳۱۱، بحار الأنوار: ج ۴۸ ص ۱۱۳ ح ۲۲.
  29. الإمام الرضا(ع): " إِنَّا عَنِ‏ اللَّهِ‏ وَ عَنْ‏ رَسُولِهِ‏ نُحَدِّثُ‏ "؛ رجال الکشّی: ج ۲ ص ۴۹۰ ح ۴۰۱ عن یونس بن عبد الرحمن، بحار الأنوار: ج ۲ ص ۲۵۰ ح ۶۲.
  30. " قَالَ رَسُولُ اللَّه‏(ص): إِنِّي‏ تَارِكٌ‏ فِيكُمْ‏ أَمْرَيْنِ‏ إِنْ‏ أَخَذْتُمْ‏ بِهِمَا لَنْ‏ تَضِلُّوا- كِتَابَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ أَهْلَ بَيْتِي عِتْرَتِي أَيُّهَا النَّاسُ اسْمَعُوا وَ قَدْ بَلَّغْتُ إِنَّكُمْ سَتَرِدُونَ عَلَيَّ الْحَوْضَ فَأَسْأَلُكُمْ عَمَّا فَعَلْتُمْ فِي الثَّقَلَيْنِ وَ الثَّقَلَانِ كِتَابُ اللَّهِ جَلَّ ذِكْرُهُ وَ أَهْلُ بَيْتِي فَلَا تَسْبِقُوهُمْ فَتَهْلِكُوا وَ لَا تُعَلِّمُوهُمْ فَإِنَّهُمْ أَعْلَمُ مِنْكُمْ "؛ الکافی: ج ۱ ص ۲۹۴ ح ۳ عن عبدالحمید بن أبی الدیلم عن الإمام الصادق(ع)، عیون أخبار الرضا(ع): ج ۱ ص ۲۲۹، الأمالی للصدوق: ص ۶۱۶، تحف العقول: ص ۴۲۶، کلّها عن الریّان بن الصّلت عن الإمام الرضا(ع) عنه(ص)، تفسیر العیّاشی: ج ۱ ص ۲۵۰ ح ۱۶۹ عن أبی بصیر عن الإمام الباقر(ع) عنه(ص)وکلّها نحوه، بحار الأنوار: ج ۲۳ ص ۱۵۲ ح ۱۱۴.
  31. " قَالَ رَسُولُ اللَّه‏(ص): أَلَا إِنَ‏ أَبْرَارَ عِتْرَتِي‏ وَ أَطَائِبَ‏ أَرُومَتِي‏ أَحْلَمُ‏ النَّاسِ‏ صِغَاراً وَ أَعْلَمُ‏ النَّاسِ‏ كِبَاراً فَلَا تُعَلِّمُوهُمْ فَإِنَّهُمْ أَعْلَمُ مِنْكُمْ لَا يُخْرِجُونَكُمْ مِنْ بَابِ هُدًى وَ لَا يُدْخِلُونَكُمْ فِي بَابِ ضَلَالَةٍ "؛ عیون أخبار الرضا(ع): ج ۱ ص ۲۰۴ ح ۱، الاحتجاج: ج ۲ ص ۴۳۶ ح ۳۰۸، کلاهما عن علیّ بن محمّد بن الجهم عن الإمام الرضا(ع).
  32. " قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (ع): وَ لَقَدْ عَلِمَ‏ الْمُسْتَحْفَظُونَ‏ مِنْ‏ أَصْحَابِ‏ مُحَمَّدٍ (ص) أَنَّهُ قَالَ إِنِّي وَ أَهْلَ بَيْتِي مُطَهَّرُونَ فَلَا تَسْبِقُوهُمْ فَتَضِلُّوا- وَ لَا تَتَخَلَّفُوا عَنْهُمْ فَتَزِلُّوا- وَ لَا تُخَالِفُوهُمْ فَتَجْهَلُوا- وَ لَا تُعَلِّمُوهُمْ فَإِنَّهُمْ أَعْلَمُ مِنْكُمْ‏ هُمْ أَعْلَمُ النَّاسِ كِبَاراً وَ أَحْلَمُ النَّاسِ صِغَاراً- فَاتَّبِعُوا الْحَقَّ وَ أَهْلَهُ حَيْثُ كَان‏ "؛ تفسیر القمّی: ج ۱ ص ۴، الغیبة للنعمانی: ص ۴۴؛ بحار الأنوار: ج ۲۳ ص ۱۳۰ ح ۶۲.
  33. " فَدَخَلَ جَابِرُ بْنُ عَبْدِ اللَّهِ الْأَنْصَارِيُّ عَلَى عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ (ع) فَبَيْنَمَا هُوَ يُحَدِّثُهُ‏ إِذْ خَرَجَ‏ مُحَمَّدُ بْنُ‏ عَلِيٍ‏ الْبَاقِرُ (ع) مِنْ عِنْدِ نِسَائِهِ وَ عَلَى رَأْسِهِ ذُؤَابَةٌ وَ هُوَ غُلَامٌ فَلَمَّا بَصُرَ بِهِ جَابِرٌ ارْتَعَدَتْ فَرَائِصُهُ وَ قَامَتْ كُلُّ شَعْرَةٍ عَلَى بَدَنِهِ وَ نَظَرَ إِلَيْهِ مَلِيّاً ثُمَّ قَالَ لَهُ يَا غُلَامُ أَقْبِلْ فَأَقْبَلَ ثُمَّ قَالَ لَهُ أَدْبِرْ فَأَدْبَرَ فَقَالَ جَابِرُ شَمَائِلُ رَسُولِ اللَّهِ (ص) وَ رَبِّ الْكَعْبَةِ ثُمَّ قَامَ فَدَنَا مِنْهُ فَقَالَ لَهُ مَا اسْمُكَ يَا غُلَامُ فَقَالَ مُحَمَّدٌ قَالَ ابْنُ مَنْ قَالَ ابْنُ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ قَالَ يَا بُنَيَّ فَدَتْكَ نَفْسِي فَأَنْتَ إِذاً الْبَاقِرُ فَقَالَ نَعَمْ ثُمَّ قَالَ فَأَبْلِغْنِي مَا حَمَلَكَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) فَقَالَ جَابِرٌ يَا مَوْلَايَ إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (ص) بَشَّرَنِي بِالْبَقَاءِ إِلَى أَنْ أَلْقَاكَ وَ قَالَ لِي إِذَا لَقِيتَهُ فَأَقْرِئْهُ مِنِّي السَّلَامَ فَرَسُولُ اللَّهِ يَا مَوْلَايَ يَقْرَأُ عَلَيْكَ السَّلَامَ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ ع يَا جَابِرُ عَلَى رَسُولِ اللَّهِ السَّلَامُ مَا قَامَتِ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ وَ عَلَيْكَ يَا جَابِرُ كَمَا بَلَّغْتَ السَّلَامَ فَكَانَ جَابِرٌ بَعْدَ ذَلِكَ يَخْتَلِفُ إِلَيْهِ وَ يَتَعَلَّمُ مِنْهُ فَسَأَلَهُ مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيٍّ (ع) عَنْ شَيْ‏ءٍ فَقَالَ لَهُ جَابِرٌ وَ اللَّهِ مَا دَخَلْتُ فِي نَهْيِ رَسُولِ اللَّهِ (ص) فَقَدْ أَخْبَرَنِي أَنَّكُمْ أَئِمَّةُ الْهُدَاةِ مِنْ أَهْلِ بَيْتِهِ مِنْ بَعْدِهِ أَحْلَمُ النَّاسِ صِغَاراً وَ أَعْلَمُ النَّاسِ كِبَاراً وَ قَالَ لَا تُعَلِّمُوهُمْ فَهُمْ أَعْلَمُ مِنْكُمْ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ (ع) صَدَقَ جَدِّي رَسُولُ اللَّهِ (ص) إِنِّي لَأَعْلَمُ مِنْكَ بِمَا سَأَلْتُكَ عَنْهُ وَ لَقَدْ أُوتِيتُ الْحُكْمَ صَبِيّاً كُلُّ ذَلِكَ بِفَضْلِ اللَّهِ عَلَيْنَا وَ رَحْمَتِهِ لَنَا أَهْلَ الْبَيْتِ‏‏‏"؛ کمال الدین: ص ۲۵۳ ح ۳، کفایة الأثر: ص ۵۵، الکافی: ج ۱ ص ۴۶۹ ح ۲، الاختصاص: ص ۶۲ کلاهما عن أبان بن تغلب، روضة الواعظین: ص ۲۲۷ والثلاثة الأخیرة نحوه، بحار الأنوار: ج ۳۶ ص ۲۵۰ ح ۶۷.
  34. " قَالَ لِي عَلِيٌّ (ع): يَا أَخَا بَنِي عَامِرٍ سَلْنِي‏ عَمَّا قَالَ‏ اللَّهُ‏ وَ رَسُولُهُ‏ فَإِنَّا نَحْنُ‏ أَهْلَ‏ الْبَيْتِ‏ أَعْلَمُ‏ بِمَا قَالَ‏ اللَّهُ‏ وَ رَسُولُهُ‏‏‏"؛ الطبقات الکبری: ج ۶ ص ۲۴۰.
  35. الإمام علیّ(ع) ـ فِی الحِکَمِ المَنسوبَةِ إلَیهِ ـ :" غایَةُ کُلِّ مُتَعَمِّقٍ فی عِلمِنا أن یَجهَلَ‏‏‏"؛ شرح نهج البلاغة لابن أبی الحدید: ج ۲۰ ص ۳۰۷ ح ۵۱۵.
  36. " قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ (ع) لِسَلَمَةَ بْنِ كُهَيْلٍ وَ الْحَكَمِ بْنِ عُتَيْبَةَ شَرِّقَا وَ غَرِّبَا فَلَا تَجِدَانِ‏ عِلْماً صَحِيحاً إِلَّا شَيْئاً خَرَجَ‏ مِنْ‏ عِنْدِنَا أَهْلَ‏ الْبَيْتِ‏‏‏"؛ الکافی: ج ۱ ص ۳۹۹ ح ۳، بصائر الدرجات: ص ۱۰ ح ۴، رجال الکشّی: ج ۲ ص ۴۶۹ ح ۳۶۹ کلّها عن أبی مریم الأنصاری، بحار الأنوار: ج ۲ ص ۹۲ ح ۲۰.
  37. " سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ (ع) يَقُولُ‏ لَيْسَ‏ عِنْدَ أَحَدٍ مِنَ‏ النَّاسِ‏ حَقٌ‏ وَ لَا صَوَابٌ‏ وَ لَا أَحَدٌ مِنَ‏ النَّاسِ‏ يَقْضِي‏ بِقَضَاءِ حَقٍ‏ إِلَّا مَا خَرَجَ‏ مِنَّا أَهْلَ‏ الْبَيْتِ‏ فَإِذَا تَشَعَّبَتْ بِهِمُ الْأُمُورُ كَانَ الْخَطَاءُ مِنْهُمْ وَ الصَّوَابُ مِنْ قِبَلِ عَلِيٍّ (ع)‏‏"؛ الکافی: ج ۱ ص ۳۹۹ ح ۱، الأمالی للمفید: صص ۹۶ ح ۶، بصائر الدرجات: ص ۵۱۹ ح ۲، المحاسن: ج ۱ ص ۲۴۳ ح ۴۴۸، مختصر بصائر الدرجات: ص ۱۰ کلّها عن محمّد بن مسلم نحوه، بحار الأنوار: ج ۲ ص ۹۵ ح ۳۵.
  38. " عَنْ زُرَارَةَ قَالَ: كُنْتُ عِنْدَ أَبِي جَعْفَرٍ (ع) فَقَالَ‏ لَهُ‏ رَجُلٌ‏ مِنْ‏ أَهْلِ‏ الْكُوفَةِ يَسْأَلُهُ‏ عَنْ‏ قَوْلِ‏ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ‏ (ع) سَلُونِي عَمَّا شِئْتُمْ فَلَا تَسْأَلُونِّي عَنْ شَيْ‏ءٍ إِلَّا أَنْبَأْتُكُمْ بِهِ قَالَ إِنَّهُ لَيْسَ أَحَدٌ عِنْدَهُ عِلْمُ شَيْ‏ءٍ إِلَّا خَرَجَ مِنْ عِنْدِ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ ع فَلْيَذْهَبِ النَّاسُ حَيْثُ شَاءُوا فَوَ اللَّهِ لَيْسَ الْأَمْرُ إِلَّا مِنْ هَاهُنَا وَ أَشَارَ بِيَدِهِ إِلَى بَيْتِهِ‏‏"؛ الکافی: ج ۱ ص ۳۹۹ ح ۲، بصائر الدرجات: ص ۱۲ ح ۱ نحوه، بحار الأنوار: ج ۲ ص ۹۴ ح ۳۴.
  39. الإمام الباقر(ع): " كُلُ‏ مَا لَمْ‏ يَخْرُجْ‏ مِنْ‏ هَذَا الْبَيْتِ‏ فَهُوَ بَاطِلٌ‏‏"؛ بصائر الدرجات: ص ۵۱۱ ح ۲۱، مختصر بصائر الدرجات: ص ۶۲، کلاهما عن فضیل بن یسار، مستدرک الوسائل: ج ۱۷ ص ۳۰۹ ح ۲۱۴۳۲ نقلاً عن الاختصاص نحوه، بحار الأنوار: ج ۲ ص ۹۴ ح ۳۲.
  40. " سَمِعْتُ أَبَا جَعْفَرٍ (ع) يَقُولُ‏ وَعِنْدَهُ‏ رَجُلٌ‏ مِنْ‏ أَهْلِ‏ الْبَصْرَةِ يُقَالُ‏ لَهُ‏: عُثْمَانُ الْأَعْمى‏، وَهُوَ يَقُولُ: إِنَّ الْحَسَنَ الْبَصْرِيَّ يَزْعُمُ أَنَّ الَّذِينَ يَكْتُمُونَ الْعِلْمَ يُؤْذِي رِيحُ بُطُونِهِمْ أَهْلَ النَّارِ فَقَالَ أَبُو جَعْفَرٍ (ع): فَهَلَكَ إِذَنْ مُؤْمِنُ آلِ فِرْعَوْنَ، مَا زَالَ الْعِلْمُ مَكْتُوماً مُنْذُ بَعَثَ اللَّهُ نُوحاً، فَلْيَذْهَبِ الْحَسَنُ يَمِيناً وَشِمَالًا، فَوَ اللَّهِ مَا يُوجَدُ الْعِلْمُ إِلَّا هاهُنَا‏"؛ الکافی: ج ۱ ص ۵۱ ح ۱۵، الاحتجاج: ج ۲ ص ۱۹۳ ح ۲۱۲ نحوه، بصائر الدرجات: ص ۹ ح ۱، منیة المرید: ص ۱۸۸، بحار الأنوار: ج ۲ ص ۶۵ ح ۳.
  41. " سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ (ع)- عَنْ‏ شَهَادَةِ وَلَدِ الزِّنَا تَجُوزُ فَقَالَ لَا فَقُلْتُ إِنَّ الْحَكَمَ بْنَ عُتَيْبَةَ يَزْعُمُ أَنَّهَا تَجُوزُ فَقَالَ اللَّهُمَّ لَا تَغْفِرْ ذَنْبَهُ مَا قَالَ اللَّهُ لِلْحَكَمِ- ﴿﴿إِنَّهُ‏ لَذِكْرٌ لَكَ‏ وَ لِقَوْمِكَ‏﴾ فَلْيَذْهَبِ الْحَكَمُ يَمِيناً وَ شِمَالًا فَوَ اللَّهِ لَا يُؤْخَذُ الْعِلْمُ إِلَّا مِنْ أَهْلِ بَيْتٍ نَزَلَ عَلَيْهِمْ جَبْرَئِيلُ (ع) ‏"؛ الکافی: ج ۱ ص ۴۰۰ ح ۵، بصائر الدرجات: ص ۹ ح ۳، رجال الکشّی: ج ۲ ص ۴۶۹ ح ۳۷۰، بحار الأنوار: ج ۲ ص ۹۱ ح ۱۹.
  42. " إِنَّ الْحَكَمَ بْنَ عُتَيْبَةَ مِمَّنْ قَالَ اللَّهُ‏ ﴿﴿وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يَقُولُ آمَنَّا بِاللَّهِ وَ بِالْيَوْمِ الْآخِرِ وَ ما هُمْ بِمُؤْمِنِينَ﴾‏ فَلْيُشَرِّقِ‏ الْحَكَمُ‏ وَ لْيُغَرِّبْ‏ أَمَا وَ اللَّهِ‏ لَا يُصِيبُ‏ الْعِلْمَ إِلَّا مِنْ أَهْلِ بَيْتٍ نَزَلَ عَلَيْهِمْ جَبْرَئِيلُ (ع) ‏"؛ بصائر الدرجات: ص ۹ ح ۲ عن أبی بصیر، الکافی: ج ۱ ص ۳۹۹ ح ۴ مضمرًا، رجال الکشّی: ج ۲ ص ۴۶۹ ح ۳۷۰ عن أبی بصیر عن الإمام الباقر(ع) نحوه، بحار الأنوار: ج ۲ ص ۹۱ ح ۱۸.
  43. " عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ (ع)أَنَّهُ قَالَ لَهُ يَا يُونُسُ‏ إِذَا أَرَدْتَ‏ الْعِلْمَ‏ الصَّحِيحَ‏ فَخُذْ عَنْ‏ أَهْلِ‏ الْبَيْتِ‏ فَإِنَّا رَوَيْنَاهُ وَ أُوتِينَا شَرْحَ الْحِكْمَةِ وَ فَصْلَ الْخِطَابِ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَانَا وَ آتَانَا ﴿﴿ما لَمْ يُؤْتِ أَحَداً مِنَ الْعالَمِينَ﴾ ‏"؛ بحار الأنوار: ج ۲۶ ص ۱۵۸ ح ۵ نقلاً عن کتاب المحتضر، مختصر بصائر الدرجات: ص ۱۲۲، کفایة الأثر: ص ۲۵۴، الصراط المستقیم: ج ۲ ص ۱۵۷ کلّها عن یونس بن ظبیان والثلاثة الأخیرة نحوه.
  44. " وَ عِنْدَهُ نَاسٌ مِنْ أَهْلِ الْكُوفَةِ عَجَباً لِلنَّاسِ‏ إِنَّهُمْ‏ أَخَذُوا عِلْمَهُمْ‏ كُلَّهُ‏ عَنْ‏ رَسُولِ‏ اللَّهِ (ص) فَعَمِلُوا بِهِ وَ اهْتَدَوْا وَ يَرَوْا فإنا أَنَّا أَهْلَ بَيْتِهِ وَ ذُرِّيَّتَهُ لَمْ نَأْخُذْ عِلْمَهُ وَ نَحْنُ أَهْلُ بَيْتِهِ وَ ذُرِّيَّتُهُ فِي مَنَازِلِنَا نَزَلَ الْوَحْيُ وَ مِنْ عِنْدِنَا خَرَجَ الْعِلْمُ إِلَيْهِمْ أَ فَيَرَوْنَ أَنَّهُمْ عَلِمُوا وَ اهْتَدَوْا وَ جَهِلْنَا نَحْنُ وَ ضَلَلْنَا إِنَّ هَذَا لَمُحَالٌ"؛ الکافی: ج ۱ ص ۳۹۸ ح ۱، الأمالی للمفید: ص ۱۲۲ ح ۶ نحوه، بصائر الدرجات: ص ۱۲ ح ۳ کلّها عن یحیی بن عبداللّه، بحار الأنوار: ج ۲ ص ۱۷۹ ح ۲.
  45. الإمام الرضا(ع): " إِنَّ الْأَنْبِيَاءَ وَ الْأَئِمَّةَ (ع) يُوَفِّقُهُمُ‏ اللَّهُ‏ وَ يُؤْتِيهِمْ‏ مِنْ‏ مَخْزُونِ‏ عِلْمِهِ‏ وَ حِكَمِهِ‏ مَا لَا يُؤْتِيهِ غَيْرَهُمْ فَيَكُونُ عِلْمُهُمْ فَوْقَ عِلْمِ أَهْلِ الزَّمَانِ فِي قَوْلِهِ تَعَالَى﴿﴿‏ أَ فَمَنْ يَهْدِي إِلَى الْحَقِ‏ أَحَقُّ أَنْ يُتَّبَعَ أَمَّنْ لا يَهِدِّي‏ إِلَّا أَنْ يُهْدى‏ فَما لَكُمْ كَيْفَ تَحْكُمُونَ‏﴾ وَ قَوْلِهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى- ﴿﴿‏ وَ مَنْ يُؤْتَ الْحِكْمَةَ فَقَدْ أُوتِيَ خَيْراً كَثِيراً ﴾ وَ قَوْلِهِ فِي طَالُوتَ‏ ﴿﴿‏ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفاهُ عَلَيْكُمْ وَ زادَهُ بَسْطَةً فِي الْعِلْمِ وَ الْجِسْمِ وَ اللَّهُ يُؤْتِي مُلْكَهُ مَنْ يَشاءُ وَ اللَّهُ واسِعٌ عَلِيمٌ‏ ‏﴾‏ "؛ الکافی: ج ۱ ص ۲۰۲ ح ۱، کمال الدین: ص ۶۸۰ ح ۳۱، عیون أخبار الرضا(ع): ج ۱ ص ۲۲۱ ح ۱، تحف العقول: ص ۴۴۱ نحوه، الاحتجاج: ج ۲ ص ۴۴۵ ح ۳۱۰ کلّها عن عبد العزیز بن مسلم، بحار الأنوار: ج ۲۵ ص ۱۲۷ ح ۴.
  46. " أَيْنَ‏ الَّذِينَ‏ زَعَمُوا أَنَّهُمُ‏ الرَّاسِخُونَ‏ فِي‏ الْعِلْمِ‏ دُونَنَا كَذِباً وَ بَغْياً عَلَيْنَا أَنْ‏ رَفَعَنَا اللَّهُ‏ وَ وَضَعَهُمْ‏ وَ أَعْطَانَا وَ حَرَمَهُمْ‏ وَ أَدْخَلَنَا وَ أَخْرَجَهُمْ‏ بِنَا يُسْتَعْطَى الْهُدَى وَ يُسْتَجْلَى الْعَمَى‏‏‏‏"؛ نهج البلاغة: الخطبة ۱۴۴، غرر الحکم: ج ۲ ص ۳۶۵ ح ۲۸۲۶، عیون الحکم والمواعظ: ص ۱۳۰ ح ۲۹۴۸، المناقب لابن شهرآشوب: ج ۱ ص ۲۸۵؛ بحار الأنوار: ج ۲۳ ص ۲۰۵ ح ۵۳.
  47. " ثُمَّ فَرَضَ‏ عَلَى‏ الْأُمَّةِ طَاعَةَ وُلَاةِ أَمْرِهِ‏ الْقُوَّامِ‏ بِدِينِهِ‏ كَمَا فَرَضَ عَلَيْهِمْ طَاعَةَ رَسُولِ اللَّهِ (ص) فَقَالَ‏ ﴿﴿أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ﴾ ثُمَّ بَيَّنَ مَحَلَّ وُلَاةِ أَمْرِهِ مِنْ أَهْلِ الْعِلْمِ بِتَأْوِيلِ كِتَابِهِ فَقَالَ عَزَّ وَ جَلَ‏ ﴿﴿وَ لَوْ رَدُّوهُ إِلَى الرَّسُولِ وَ إِلى‏ أُولِي الْأَمْرِ مِنْهُمْ لَعَلِمَهُ الَّذِينَ يَسْتَنْبِطُونَهُ مِنْهُمْ﴾ وَ عَجَزَ كُلُّ أَحَدٍ مِنَ النَّاسِ عَنْ مَعْرِفَةِ تَأْوِيلِ كِتَابِهِ غَيْرَهُمْ لِأَنَّهُمْ هُمُ الرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ الْمَأْمُونُونَ عَلَى تَأْوِيلِ التَّنْزِيلِ قَالَ اللَّهُ تَعَالَى‏ ﴿﴿وَ ما يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَ الرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْم‏﴾ ‏‏‏‏"؛ بحار الأنوار: ج ۶۹ ص ۷۹ ح ۲۹ و ج ۹۳ ص ۵۵ کلاهما نقلاً عن تفسیر النعمانی.
  48. " عَنْ بُرَيْدِ بْنِ مُعَاوِيَةَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي جَعْفَرٍ (ع) قَوْلُ اللَّهِ‏﴿﴿ وَ ما يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلَّا اللَّهُ وَ الرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ﴾‏ قَالَ يَعْنِي‏ تَأْوِيلَ‏ الْقُرْآنِ‏ كُلِّهِ‏ إِلَّا اللَّهُ‏ وَ الرَّاسِخُونَ‏ فِي‏ الْعِلْمِ‏ فَرَسُولُ اللَّهِ أَفْضَلُ الرَّاسِخِينَ قَدْ عَلَّمَهُ اللَّهُ جَمِيعَ مَا أَنْزَلَ عَلَيْهِ مِنَ التَّنْزِيلِ وَ التَّأْوِيلِ وَ مَا كَانَ اللَّهُ مُنْزِلًا عَلَيْهِ شَيْئاً لَمْ يُعَلِّمْهُ تَأْوِيلَهُ وَ أَوْصِيَاؤُهُ مِنْ بَعْدِهِ يَعْلَمُونَهُ كُلَّهُ فَقَالَ الَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ مَا نَقُولُ إِذَا لَمْ نَعْلَمْ تَأْوِيلَهُ فَأَجَابَهُمُ اللَّهُ‏ ﴿﴿يَقُولُونَ آمَنَّا بِهِ كُلٌّ مِنْ عِنْدِ رَبِّنا ﴾ وَ الْقُرْآنُ لَهُ خَاصٌّ وَ عَامٌّ وَ نَاسِخٌ وَ مَنْسُوخٌ وَ مُحْكَمٌ وَ مُتَشَابِهٌ فَالرَّاسِخُونُ فِي الْعِلْمِ يَعْلَمُونَهُ‏‏‏‏"؛ تفسیر العیّاشی: ج ۱ ص ۱۶۴ ح ۶، الکافی: ج ۱ ص ۲۱۳ ح ۲، تأویل الآیات الظاهرة: ج ۱ ص ۱۰۰ ح ۳ ولیس فیه ذیله من «فقال الذین»، بصائر الدرجات: ص ۲۰۴ ح ۸ کلّها عن برید العجلی عن أحدهما (ع)، تفسیر القمّی: ج ۱ ص ۹۶ کلّها نحوه، بحار الأنوار: ج ۲۳ ص ۱۹۹ ح ۳۳.]
  49. " نَحْنُ‏ الرَّاسِخُونَ‏ فِي‏ الْعِلْمِ‏ وَ نَحْنُ‏ نَعْلَمُ‏ تَأْوِيلَهُ‏ ‏‏‏‏"؛ الکافی: ج ۱ ص ۲۱۳ ح ۱، بصائر الدرجات: ص ۲۰۴ ح ۵، تفسیر العیّاشی: ج ۱ ص ۱۶۴ ح ۸، تأویل الآیات الظاهرة: ج ۱ ص ۱۰۰ ح ۲ کلّها عن أبی بصیر، بحار الأنوار: ج ۲۳ ص ۱۹۹ ح ۳۱.
  50. "الرَّاسِخُونَ‏ فِي‏ الْعِلْمِ‏ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ‏(ع) وَ الْأَئِمَّةُ مِنْ‏ بَعْدِهِ‏ (ع)‏ ‏‏‏‏"؛ الکافی: ج ۱ ص ۲۱۳ ح ۳، المناقب لابن شهرآشوب: ج ۴ ص ۴۲۱ کلاهما عن عبد الرحمن بن کثیر، الصراط المستقیم: ج ۱ ص ۲۹۲ نحوه، بحار الأنوار: ج ۲۳ ص ۲۰۸ ح ۱۲، وراجع: تأویل الآیات الظاهرة: ج ۱ ص ۱۰۰ ح ۱.
  51. " قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص)‏ إِنَّا أَهْلَ‏ الْبَيْتِ‏ أَهْلُ‏ بَيْتِ‏ الرَّحْمَةِ وَ شَجَرَةُ النُّبُوَّةِ وَ مَوْضِعُ‏ الرِّسَالَةِ وَ مُخْتَلَفُ‏ الْمَلَائِكَةِ وَ مَعْدِنُ‏ الْعِلْمِ‏‏ ‏‏‏‏"؛ بصائر الدرجات: ص ۵۶ ح ۱ عن الضحّاک بن مزاحم و ص ۵۸ ح ۸ عن علیّ بن جعفر عن الإمام الکاظم عن أبیه(ع) عنه(ص)نحوه، الکافی: ج ۱ ص ۲۲۱ ح ۲ عن إسماعیل بن أبی زیاد عن الإمام الصادق عن أبیه عن الإمام علیّ(ع) نحوه، بحار الأنوار: ج ۲۶ ص ۲۴۵ ح ۸؛ الدرّ المنثور: ج ۶ ص ۶۰۶ عن الضحّاک بن مزاحم نحوه.
  52. " عَبْدِ اللَّهِ بْنِ يَزِيدَ الْمَدَنِيِ‏ أَنَّهُ ذَكَرَ عِنْدَ النَّبِيِّ (ص) قَضَاءً قَضَى‏ بِهِ‏ عَلِيُ‏ بْنُ‏ أَبِي‏ طَالِبٍ‏ (ع) فَأَعْجَبَ النَّبِيَّ ص فَقَالَ الْحَمْدُ اللَّهِ الَّذِي جَعَلَ فِينَا الْحِكْمَةَ أَهْلَ الْبَيْتِ‏‏ ‏‏‏‏"؛ العمدة: ص ۲۵۴ ح ۳۹۲، الصراط المستقیم: ج ۲ ص ۱۰ نحوه، بحار الأنوار: ج ۱۰۱ ص ۴۱۲ ح ۱۹؛ فضائل الصحابة لابن حنبل: ج ۲ ص ۶۵۴ ح ۱۱۱۳، تفسیر ابن أبی حاتم: ج ۲ ص ۵۳۳ ح ۲۸۳۰ کلاهما نحوه، ذخائر العقبی: ص ۱۵۴.
  53. " نَحْنُ‏ شَجَرَةُ النُّبُوَّةِ وَ مَحَطُّ الرِّسَالَةِ وَ مُخْتَلَفُ الْمَلَائِكَةِ وَ يَنَابِيعُ الْحِكْمَةِ وَ مَعَادِنُ الْعِلْمِ، نَاصِرُنَا وَ مُحِبُّنَا يَنْتَظِرُ الرَّحْمَةَ وَ عَدُوُّنَا وَ مُبْغِضُنَا يَنْتَظِرُ السَّطْوَةَ‏‏‏‏"؛ نهج البلاغة: الخطبة ۱۰۹، الکافی: ج ۱ ص ۲۲۱ ح ۲ وفیه صدره إلی «معادن العلم»، غرر الحکم: ج ۶ ص ۱۸۷ ح ۱۰۰۰۵، عیون الحکم والمواعظ: ص ۴۹۹ ح ۹۲۰۸، بحار الأنوار: ج ۲۶ ص ۲۶۵ ح ۵۲.
  54. " وَ الَّذِي‏ فَلَقَ‏ الْحَبَّةَ وَ بَرَأَ النَّسَمَةَ لَوِ اقْتَبَسْتُمُ‏ الْعِلْمَ‏ مِنْ‏ مَعْدِنِهِ‏ وَ شَرِبْتُمُ الْمَاءَ بِعُذُوبَتِهِ وَ ادَّخَرْتُمُ الْخَيْرَ مِنْ مَوْضِعِهِ وَ أَخَذْتُمُ الطَّرِيقَ مِنْ وَاضِحِهِ وَ سَلَكْتُمْ مِنَ الْحَقِّ نَهْجَهُ لَنَهَجَتْ بِكُمُ السُّبُلُ وَ بَدَتْ لَكُمُ الْأَعْلَامُ وَ أَضَاءَ لَكُمُ الْإِسْلَامُ ‏‏‏‏"؛ الکافی: ج ۸ ص ۳۲ ح ۵ عن أبی الهیثم بن التیّهان، بحار الأنوار: ج ۲۸ ص ۲۴۰ ح ۲۷.
  55. " مَا نَدْرِي مَا تَنْقِمُ النَّاسُ مِنَّا، إِنَّا لَبَيْتُ‏ الرَّحْمَةِ، وَ شَجَرَةُ النُّبُوَّةِ، وَ مَعْدِنُ الْعِلْمِ‏‏"؛ نزهة الناظر: ص ۸۵ ح ۲۱.
  56. " مَا يَنْقِمُ‏ النَّاسُ‏ مِنَّا فَنَحْنُ‏ وَ اللَّهِ‏ شَجَرَةُ النُّبُوَّةِ وَ بَيْتُ الرَّحْمَةِ وَ مَوْضِعُ الرِّسَالَةِ وَ مُخْتَلَفُ الْمَلَائِكَةِ وَ مَعْدِنُ الْعِلْمِ ‏‏‏‏"؛ الکافی: ج ۱ ص ۲۲۱ ح ۱، بصائر الدرجات: ص ۵۶ ح ۲ نحوه و ص ۵۸ ح ۹ کلّها عن أبی الجارود، الإرشاد: ج ۲ ص ۱۶۸، الخرائج والجرائح: ج ۲ ص ۸۹۲ کلاهما عن الإمام الباقر(ع)، إعلام الوری: ج ۱ ص ۵۰۸ عن عبد الرحمن بن الحجّاج عن الإمام الصادق عن أبیه (ع) وکلّها نحوه، بحار الأنوار: ج ۲۶ ص ۲۴۶ ح ۱۰.
  57. " إِنَ‏ الْعِلْمَ‏ بِكِتَابِ‏ اللَّهِ‏ عَزَّ وَ جَلَ‏ وَ سُنَّةِ نَبِيِّهِ‏ (ص) لَيَنْبُتُ فِي قَلْبِ مَهْدِيِّنَا كَمَا يَنْبُتُ الزَّرْعُ عَلَى أَحْسَنِ نَبَاتِهِ فَمَنْ بَقِيَ مِنْكُمْ حَتَّى يَرَاهُ فَلْيَقُلْ حِينَ يَرَاهُ السَّلَامُ عَلَيْكُمْ يَا أَهْلَ بَيْتِ الرَّحْمَةِ وَ النُّبُوَّةِ وَ مَعْدِنَ الْعِلْمِ وَ مَوْضِعَ الرِّسَالَةِ ‏‏‏‏"؛ کمال الدین: ص ۶۵۳ ح ۱۸ عن جابر، العدد القویّة: ص ۶۵ ح ۹۰، بحار الأنوار: ج ۵۱ ص ۳۶ ح ۵.
  58. " نَحْنُ شَجَرَةٌ أَصْلُهَا رَسُولُ‏ اللَّهِ‏ وَ فَرْعُهَا أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ‏ عَلِيٌ‏ وَ أَغْصَانُهَا فَاطِمَةُ بِنْتُ مُحَمَّدٍ وَ ثَمَرَتُهَا الْحَسَنُ وَ الْحُسَيْنُ ع فَإِنَّهَا شَجَرَةُ النُّبُوَّةِ وَ بَيْتُ الرَّحْمَةِ وَ مِفْتَاحُ الْحِكْمَةِ وَ مَعْدِنُ الْعِلْمِ وَ مَوْضِعُ الرِّسَالَةِ وَ مُخْتَلَفُ الْمَلَائِكَةِ وَ مَوْضِعُ سِرِّ اللَّهِ وَ وَدِيعَتُهُ وَ الْأَمَانَةُ الَّتِي عُرِضَتْ عَلَى السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ وَ حَرَمُ اللَّهِ الْأَكْبَرُ وَ بَيْتُ اللَّهِ الْعَتِيقُ ‏‏‏‏"؛ الیقین: ص ۳۱۸، تفسیر فرات: ص ۳۹۵ ح ۵۲۷ کلاهما عن زیاد بن المنذر نحوه، بحار الأنوار: ج ۲۳ ص ۲۴۵ ح ۱۶.]
  59. " كَانَ عَلِيُّ بْنُ الْحُسَيْنِ (ع) إِذَا زَالَتِ‏ الشَّمْسُ‏ صَلَّى‏ وَ دَعَا ثُمَ‏ صَلَّى عَلَى النَّبِيِّ (ص) فَقَالَ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ شَجَرَةِ النُّبُوَّةِ وَ مَوْضِعِ الرِّسَالَةِ وَ مُخْتَلَفِ الْمَلَائِكَةِ وَ مَعْدِنِ الْعِلْمِ وَ أَهْلِ بَيْتِ الْوَحْي‏ ‏‏‏‏"؛ مصباح المتهجّد: ص ۳۶۱ ح ۴۸۵، المزار الکبیر: ص ۴۰۰ ح ۱ عن العبّاس بن مجاهد نحوه، جمال الاُسبوع: ص ۲۵۰، بحار الأنوار: ج ۹۰ ص ۱۹ ذیل ح ۳، وراجع: الکافی: ج ۱ ص ۲۲۱ ح ۳.
  60. الإمام علیّ(ع) ـ مِن خُطبَةٍ لَهُ یَذکُرُ فیها آلَ مُحَمَّدٍ(ص)ـ :هُم عَیشُ العِلمِ، ومَوتُ الجَهلِ، یُخبِرُکُم حِلمُهُم عَن عِلمِهِم، وظاهِرُهُم عَن باطِنِهِم، وصَمتُهُم عَن حُکمِ مَنطِقِهِم، لا یُخالِفونَ الحَقَّ ولا یَختَلِفونَ فیهِ. [۵[۵] نهج البلاغة: الخطبة ۲۳۹، تحف العقول: ص ۲۲۷، عیون الحکم والمواعظ: ص ۵۱۴ ح ۹۳۵۹ کلاهما نحوه، بحار الأنوار: ج ۲۶ ص ۲۶۶ ح ۵۴.
  61. عنه(ع): اعلَموا أنَّکُم لَن تَعرِفُوا الرُّشدَ حَتّی تَعرِفُوا الَّذی تَرَکَهُ، ولَن تَأخُذوا بِمیثاقِ الکِتابِ حَتّی تَعرِفُوا الَّذی نَقَضَهُ، ولَن تَمَسَّکوا بِهِ حَتّی تَعرِفُوا الَّذی نَبَذَهُ، فَالَتمِسوا ذلِکَ مِن عِندِ أهلِهِ، فَإِنَّهُم عَیشُ العِلمِ ومَوتُ الجَهلِ، هُمُ الَّذینَ یُخبِرُکُم حُکمُهُم عَن عِلمِهِم، وصَمتُهُم عَن مَنطِقِهِم، وظاهِرُهُم عَن باطِنِهِم، لا یُخالِفونَ الدّینَ ولا یَختَلِفونَ فیهِ، فَهُوَ بَینَهُم شاهِدٌ صادِقٌ، وصامِتٌ ناطِقٌ. نهج البلاغة: الخطبة ۱۴۷، الکافی: ج ۸ ص ۳۹۰ ح ۵۸۶ عن محمّد بن الحسین عن أبیه عن جدّه عن أبیه نحوه، بحار الأنوار: ج ۳۴ ص ۲۳۳ ح ۹۹۷.
  62. ر.ک: محمدی ری‌شهری، محمد، دانشنامه قرآن و حدیث، ج۱۰، ص۷-۳۹.