معاد در لغت: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۱۴ دسامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۲۰

مقدمه

«معاد» مصدر میمی و اسم زمان یا اسم مکان از ماده «عود» به معنای بازگشت است^[۱] یا هر چه به آن رجوع شود^[۲] یا مصدر میمی به معنای بازگشتن است^[۳]. همچنین گاهی به معنای گردیدن و صیرورت به کار می‌رود^[۴].^[۵]

روابط معنایی

معاد با واژگانی مانند «آخرت»، «حشر» و «قیامت» مرتبط است. آخرت به عالم پس از دنیا گفته می‌شود، به اعتبار بعدیت آن یا به اعتبار دور بودن و متأخر بودن آن از مردم^[۶]؛ اما معاد به اعتبار رجوع مردم به عالمی است که از آن خارج شده‌اند^[۷] و قیامت به اعتبار برخاستن مردم برای جزا و حساب است^[۸] و حشر به اعتبار اخراج جماعتی از محل خود با زور و جبر است^[۹].^[۱۰]

منابع

پانویس

↑ راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ماده «عود»،ص ۵۹۴.
↑ ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغه، ۴/۱۸۱.
↑ زبیدی، تاج العروس من جواهر القاموس، ۵/۱۳۴.
↑ ابن‌منظور، لسان العرب، ۳/۳۱۷.
↑ احمدی امیری، سید علی، مقاله «معاد»، دانشنامه امام خمینی ج۹، ص۴۰۲–۴۱۴؛ قربانی لاهیجی، زین‌العابدین، مقاله «معاد»، دانشنامه امام علی ج۲ ص ۳۸۱.
↑ طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، ۱/۵۸.
↑ ملاصدرا، مفاتیح الغیب، ۶۱۱.
↑ طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، ۶/۱۵.
↑ طباطبایی، تفسیر المیزان، ۳/۹۲.
↑ احمدی امیری، سید علی، مقاله «معاد»، دانشنامه امام خمینی ج۹، ص۴۰۲–۴۱۴.

[1] راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ماده «عود»،ص ۵۹۴.

[2] ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغه، ۴/۱۸۱.

[3] زبیدی، تاج العروس من جواهر القاموس، ۵/۱۳۴.

[4] ابن‌منظور، لسان العرب، ۳/۳۱۷.

[5] احمدی امیری، سید علی، مقاله «معاد»، دانشنامه امام خمینی ج۹، ص۴۰۲–۴۱۴؛ قربانی لاهیجی، زین‌العابدین، مقاله «معاد»، دانشنامه امام علی ج۲ ص ۳۸۱.

[6] طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، ۱/۵۸.

[7] ملاصدرا، مفاتیح الغیب، ۶۱۱.

[8] طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، ۶/۱۵.

[9] طباطبایی، تفسیر المیزان، ۳/۹۲.

[10] احمدی امیری، سید علی، مقاله «معاد»، دانشنامه امام خمینی ج۹، ص۴۰۲–۴۱۴.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

@@ خط ۶: / خط ۶: @@
 }}
-==مقدمه==
+== مقدمه ==
-کلمه «[[معاد]]» مصدر میمی و اسم [[زمان]] یا اسم مکان از ماده «عود» به معنای بازگشت است<ref>راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ماده «عود».</ref> و در اصطلاح، به معنای دوباره زنده شدن [[آدمی]] بعد از [[مرگ]]. [[حکیم لاهیجی]] می‌نویسد: «بدان که لفظ معاد در لغت، به معنای بازگشتن [[انسان]] است و مراد از معاد در [[شرع]]، بازگشتن انسان است بعد از [[موت]] به [[حیات]]، به جهت یافتن جزای عملی که پیش از موت از او صادر شده باشد، از [[نیک]] و بد»<ref>فیاض لاهیجی، عبدالرزاق، گوهر مراد، چاپ کنگره حکیم عبدالرزاق، ص۵۹۵.</ref>. دانشمند معروف [[اهل سنت]]، [[عبدالحکیم سیالکوتی]] در حاشیه [[شرح المواقف (کتاب)|شرح المواقف]] [[قاضی عضدالدین ایجی]]، ذیل «المرصد الثانی فی المعاد» می‌نویسد: «معاد مصدر است، نه اسم مکان یا زمان، و [[حقیقت]] عود، توجه شیء است به جایگاه اصلیش، و مراد از آن در اینجا بازگشت به وجود است بعد از فنا، یا رجوع اجزای بدن است به [[اجتماع]] بعد از پراکندگی، و به [[زندگی]] است بعد از مرگ، و بازگشت [[ارواح]] است به ابدان بعد از جدایی؛ و اما [[معاد روحانی]] بر آن‌گونه که [[فلاسفه]] قائلند، معنای آن، رجوع ارواح است به جایگاه اصلیشان که همان حالت تجرد از بدن و به‌کارگیری ابزار و آلات است»<ref>ایجی، عضدالدین، شرح المواقف، ج۸، ص۲۸۹.</ref>.
+«معاد» مصدر میمی و اسم [[زمان]] یا اسم مکان از ماده «عود» به معنای بازگشت است<ref>راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ماده «عود»،ص ۵۹۴.</ref> یا هر چه به آن رجوع شود<ref>ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغه، ۴/۱۸۱.</ref> یا مصدر میمی به معنای بازگشتن است<ref>زبیدی، تاج العروس من جواهر القاموس، ۵/۱۳۴.</ref>. همچنین گاهی به معنای گردیدن و صیرورت به کار می‌رود<ref>ابن‌منظور، لسان العرب، ۳/۳۱۷.</ref>.<ref>[[سید علی احمدی امیری|احمدی امیری، سید علی]]، [[معاد - احمدی امیری (مقاله)|مقاله «معاد»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۹ (کتاب)| دانشنامه امام خمینی ج۹]]، ص۴۰۲–۴۱۴؛ [[زین‌العابدین قربانی لاهیجی|قربانی لاهیجی، زین‌العابدین]]، [[معاد - قربانی (مقاله)| مقاله «معاد»]]، [[دانشنامه امام علی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۲]] ص ۳۸۱.</ref>
-این کلمه یک بار در [[قرآن]] به کار رفته و آن در [[آیه]] ۸۵ [[سوره قصص]] است: {{متن قرآن|إِنَّ الَّذِي فَرَضَ عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لَرَادُّكَ إِلَى مَعَادٍ}}<ref>«بی‌گمان آن کس که قرآن را بر تو واجب کرده است تو را به بازگشتگاهی باز می‌گرداند» سوره قصص، آیه ۸۵.</ref>. لیکن ظاهر آن، به معنای [[وعده]] بازگشت [[پیامبر اکرم]]{{صل}} به [[مکه]] است بعد از [[هجرت]]، نه بازگشت به [[قیامت]] یا [[بهشت]] یا [[رجعت]] و نظایر اینها؛ چنان‌که برخی پنداشته‌اند<ref>طبرسی، ابو علی فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۷، ص۲۶۹؛ طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان، ج۱۶، ص۹۵-۸۶؛ زحیلی، وهبه، التفسیر المنیر، ج۲۰، ص۱۷۶؛ تفسیر المراغی، ج۲۰، ص۱۰۴؛ تفسیر ابن کثیر، ج۳، ص۴۸۸.</ref>. ولی از همین ماده (عود) کلماتی در [[آیات]] زیادی در [[قرآن]] آمده که دلالت به همان معنای اصطلاحی یادشده دارد؛ از آن جمله [[آیه]] ۲۷ [[سوره روم]] است: {{متن قرآن|وَهُوَ الَّذِي يَبْدَأُ الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيدُهُ وَهُوَ أَهْوَنُ عَلَيْهِ}}<ref>«و اوست که آفریدن (آفریدگان) را می‌آغازد سپس آن را باز می‌آورد و این بر او آسان‌تر است» سوره روم، آیه ۲۷.</ref>.
+== روابط معنایی ==
+معاد با واژگانی مانند «[[آخرت]]»، «[[حشر]]» و «[[قیامت]]» مرتبط است. آخرت به عالم [[پس از دنیا]] گفته می‌شود، به اعتبار بعدیت آن یا به اعتبار دور بودن و متأخر بودن آن از [[مردم]]<ref>طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، ۱/۵۸.</ref>؛ اما معاد به اعتبار رجوع مردم به عالمی است که از آن خارج شده‌اند<ref>ملاصدرا، مفاتیح الغیب، ۶۱۱.</ref> و قیامت به اعتبار برخاستن مردم برای [[جزا]] و حساب است<ref>طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، ۶/۱۵.</ref> و حشر به اعتبار [[اخراج]] جماعتی از محل خود با [[زور]] و [[جبر]] است<ref>طباطبایی، تفسیر المیزان، ۳/۹۲.</ref>.<ref>[[سید علی احمدی امیری|احمدی امیری، سید علی]]، [[معاد - احمدی امیری (مقاله)|مقاله «معاد»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۹ (کتاب)| دانشنامه امام خمینی ج۹]]، ص۴۰۲–۴۱۴.</ref>
-اما در [[نهج البلاغه]] کلمه [[معاد]] به طور مکرر و به معنای یاد شده، آمده است؛ برای نمونه: {{متن حدیث|فَإِنَّ تَقْوَى اللَّهِ مِفْتَاحُ سَدَادٍ وَ ذَخِيرَةُ مَعَادٍ}}؛ به طور قطع [[تقوا]] و [[ترس از خدا]] کلید [[گشایش]] هر دری است و ذخیرۀ [[قیامت]]»<ref>نهج البلاغه، خطبه ٢٣۰.</ref>؛ {{متن حدیث|طُوبَى لِمَنْ ذَكَرَ الْمَعَادَ وَ عَمِلَ لِلْحِسَابِ}}؛ «خوشا به حال کسی که به یاد معاد باشد و برای [[روز حساب]] عمل کند»<ref>نهج البلاغه، حکمت ۴۴.</ref>؛ {{متن حدیث|بِئْسَ الزَّادُ إِلَى الْمَعَادِ الْعُدْوَانُ عَلَى الْعِبَادِ}}؛ «بدترین توشه برای [[آخرت]]، [[ستم]] بر [[بندگان خدا]] است»<ref>نهج البلاغه، حکمت ۲۲۱.</ref>؛ {{متن حدیث|أَسْهَرَ عُيُونَهُمْ خَوْفُ مَعَادِهِمْ}}؛ «[[ترس]] از قیامت، [[خواب]] را از چشم‌هایشان ربوده است»<ref>نهج البلاغه، نامه ۴۵.</ref>.<ref>[[زین‌العابدین قربانی لاهیجی|قربانی لاهیجی، زین‌العابدین]]، [[معاد - قربانی (مقاله)| مقاله «معاد»]]، [[دانشنامه امام علی ج۲ (کتاب)|دانشنامه امام علی ج۲]] ص ۳۸۱.</ref>
 == منابع ==
 {{منابع}}
 # [[پرونده:1368100.jpg|22px]] [[زین‌العابدین قربانی لاهیجی|قربانی لاهیجی، زین‌العابدین]]، [[معاد - قربانی (مقاله)| مقاله «معاد»]]، [[دانشنامه امام علی ج۲ (کتاب)|'''دانشنامه امام علی ج۲''']]
+# [[پرونده:IM009912.jpg|22px]] [[سید علی احمدی امیری|احمدی امیری، سید علی]]، [[معاد - احمدی امیری (مقاله)|مقاله «معاد»]]، [[دانشنامه امام خمینی ج۹ (کتاب)|'''دانشنامه امام خمینی ج۹''']]
 {{پایان منابع}}