بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحهای تازه حاوی «{{خرد}} {{امامت}} <div style="padding: 0.0em 0em 0.0em;"> : <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; fo...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
*حیا در لغت بهمعنای دگرگونی و انکساری است که بهدلیل [[ترس]] از [[عیب]] بودن چیزی و [[نکوهش]] بهخاطر آن، در [[انسان]] پدید میآید. مفهوم حیا نیز خودنگهداری از فعل ناپسند بهخاطر حضور ناظر محترم است. | *[[حیا]] در لغت بهمعنای دگرگونی و انکساری است که بهدلیل [[ترس]] از [[عیب]] بودن چیزی و [[نکوهش]] بهخاطر آن، در [[انسان]] پدید میآید. مفهوم [[حیا]] نیز [[خودنگهداری]] از فعل ناپسند بهخاطر حضور ناظر محترم است. | ||
*حیا از موضوعات کلیدی [[اخلاق]] اسلامی بهشمار میرود و در [[نهج البلاغه]] شریف نیز بهقدری به آن اهمیت داده شده است که [[امام علی]] {{ع}} ایمانی مانند حیا و [[صبر]] نمیداند<ref>نهج البلاغه، حکمت ۱۱۳</ref>. | *[[حیا]] از موضوعات کلیدی [[اخلاق]] [[اسلامی]] بهشمار میرود و در [[نهج البلاغه]] شریف نیز بهقدری به آن اهمیت داده شده است که [[امام علی]]{{ع}} ایمانی مانند [[حیا]] و [[صبر]] نمیداند<ref>نهج البلاغه، حکمت ۱۱۳</ref>. | ||
*بر اساس [[سخنان امام]] [[علی]] {{ع}} یکی از زمینههای کم شدن | *بر اساس [[سخنان امام]] [[علی]]{{ع}} یکی از زمینههای کم شدن [[حیا]]، زیاد شدن [[اشتباهات]] [[انسان]] است، از جمله زیاد سخن گفتن که [[اشتباهات]] [[آدمی]] را زیاد میکند<ref>نهج البلاغه، حکمت ۳۴۹</ref>. | ||
==آثار حیا== | ==آثار حیا== | ||
*حیا مانند لباسی است که اگر بر تن [[آدمی]] رود کسی [[عیب]] او را نبیند. آنکه [[لباس]] شرم درپوشد [[مردم]] [[عیب]] او را نبینند<ref>نهج البلاغه، حکمت ۲۳۳</ref>. از دیگر سو، کمی حیا موجب کم شدن [[پارسایی]] و [[ورع]] میشود و کمی [[ورع]] به مردن [[دل]] میانجامد و دلمرده جایگاهش در [[آتش]] است<ref>نهج البلاغه، حکمت ۳۴۹</ref>. [[امام]] {{ع}} ضمن بیان صفت حیا بهعنوان عاملی برای [[رستگاری]] [[آدمی]]، مواردی را مطرح میکنند که وجود این صفت دارای [[ضرورت]] و [[وجوب]] بیشتری است. از جمله: | *[[حیا]] مانند لباسی است که اگر بر تن [[آدمی]] رود کسی [[عیب]] او را نبیند. آنکه [[لباس]] شرم درپوشد [[مردم]] [[عیب]] او را نبینند<ref>نهج البلاغه، حکمت ۲۳۳</ref>. از دیگر سو، کمی [[حیا]] موجب کم شدن [[پارسایی]] و [[ورع]] میشود و کمی [[ورع]] به مردن [[دل]] میانجامد و دلمرده جایگاهش در [[آتش]] است<ref>نهج البلاغه، حکمت ۳۴۹</ref>. [[امام]]{{ع}} ضمن بیان صفت [[حیا]] بهعنوان عاملی برای [[رستگاری]] [[آدمی]]، مواردی را مطرح میکنند که وجود این صفت دارای [[ضرورت]] و [[وجوب]] بیشتری است. از جمله: | ||
*'''در میدان [[نبرد]]:''' شرم کنید از آنکه بگریزید، که گریز برای بازماندگان مایه ننگ است و ملامت و آتشی است برای [[روز قیامت]]<ref>نهج البلاغه، خطبه ۶۶</ref>. | *'''در میدان [[نبرد]]:''' شرم کنید از آنکه بگریزید، که گریز برای بازماندگان مایه ننگ است و ملامت و آتشی است برای [[روز قیامت]]<ref>نهج البلاغه، خطبه ۶۶</ref>. | ||
*'''در خلوت:''' آنچه در عیان انجام نمیدهی در [[نهان]] نیز ترک کن<ref>نهج البلاغه، نامه ۶۹</ref>. | *'''در خلوت:''' آنچه در عیان انجام نمیدهی در [[نهان]] نیز ترک کن<ref>نهج البلاغه، نامه ۶۹</ref>. | ||
*'''در هنگام [[مسئولیت]]:''' [[حضرت علی]] {{ع}} در نامهای به [[مالک اشتر]] برای تشخیص عاملان حکومتی به او توصیه میکنند که آنان را در اهل تجربه و حیا جستوجو کن<ref>نهج البلاغه، نامه ۵۳</ref>. | *'''در هنگام [[مسئولیت]]:''' [[حضرت علی]]{{ع}} در نامهای به [[مالک اشتر]] برای تشخیص عاملان حکومتی به او توصیه میکنند که آنان را در اهل تجربه و [[حیا]] جستوجو کن<ref>نهج البلاغه، نامه ۵۳</ref>. | ||
==اقسام حیا== | ==اقسام حیا== | ||
*حیا اگر در جای خود بهکار رود حیای مثبت و اگر در جایی که موضع حیا نیست بهکار رود حیای منفی است و کمرویی نامیده میشود. از اینرو میدان معنایی حیا به این صورت تعریف میشود: حیا خودداری از [[فعل قبیح]] و شرمساری (حیای منفی) خودداری از فعل غیرقبیح است. | *[[حیا]] اگر در جای خود بهکار رود حیای مثبت و اگر در جایی که موضع [[حیا]] نیست بهکار رود حیای منفی است و [[کمرویی]] نامیده میشود. از اینرو میدان معنایی [[حیا]] به این صورت تعریف میشود: [[حیا]] خودداری از [[فعل قبیح]] و [[شرمساری]] (حیای منفی) خودداری از فعل غیرقبیح است. | ||
==موارد حیای منفی و آثار آن== | ==موارد حیای منفی و آثار آن== | ||
*[[امام]] {{ع}} ضمن [[تبیین]] میدان معنایی حیا و یادکرد دو نوع مثبت و منفی به ذر مواردی چند درباره وجه منفی حیا که از آن تعبیر به شرمساری میشود، پرداختهاند. از جمله: کمرویی از پرسشی که پاسخش را نمیدانیم<ref>نهج البلاغه، حکمت ۸۲</ref>؛ کمرویی از دانشآموزی در آنچه نمیدانیم<ref>نهج البلاغه، حکمت ۸۲</ref>؛ کمرویی از [[بخشش]] [[مال]] اندک و نیز محروم کردن از [[بخشش]] کم، بدتر است<ref>نهج البلاغه، حکمت ۶۷</ref>؛ اثر حیای منفی و خجالت، محروم شدن است؛ شرمندگی همراه بیبهرگی است<ref>نهج البلاغه، حکمت ۲۱</ref>»<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 312- 313.</ref>. | *[[امام]]{{ع}} ضمن [[تبیین]] میدان معنایی [[حیا]] و یادکرد دو نوع مثبت و منفی به ذر مواردی چند درباره وجه منفی [[حیا]] که از آن تعبیر به [[شرمساری]] میشود، پرداختهاند. از جمله: [[کمرویی]] از پرسشی که پاسخش را نمیدانیم<ref>نهج البلاغه، حکمت ۸۲</ref>؛ [[کمرویی]] از [[دانشآموزی]] در آنچه نمیدانیم<ref>نهج البلاغه، حکمت ۸۲</ref>؛ [[کمرویی]] از [[بخشش]] [[مال]] اندک و نیز [[محروم]] کردن از [[بخشش]] کم، بدتر است<ref>نهج البلاغه، حکمت ۶۷</ref>؛ اثر حیای منفی و خجالت، [[محروم]] شدن است؛ شرمندگی همراه بیبهرگی است<ref>نهج البلاغه، حکمت ۲۱</ref>»<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 312- 313.</ref>. | ||
== پرسشهای وابسته == | == پرسشهای وابسته == |