بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
==مقدمه== | ==مقدمه== | ||
* | *حیا در لغت بهمعنای دگرگونی و انکساری است که بهدلیل [[ترس]] از [[عیب]] بودن چیزی و [[نکوهش]] بهخاطر آن، در [[انسان]] پدید میآید. مفهوم حیا نیز [[خودنگهداری]] از فعل ناپسند بهخاطر حضور ناظر محترم است<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 312.</ref>. | ||
* | *حیا از موضوعات کلیدی [[اخلاق]] [[اسلامی]] بهشمار میرود و در [[نهج البلاغه]] شریف نیز بهقدری به آن اهمیت داده شده است که [[امام علی]]{{ع}} ایمانی مانند حیا و [[صبر]] نمیداند<ref>نهج البلاغه، حکمت ۱۱۳</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 312.</ref>. | ||
*بر اساس [[سخنان امام]] [[علی]]{{ع}} یکی از زمینههای کم شدن | *بر اساس [[سخنان امام]] [[علی]]{{ع}} یکی از زمینههای کم شدن حیا، زیاد شدن [[اشتباهات]] [[انسان]] است، از جمله زیاد سخن گفتن که [[اشتباهات]] [[آدمی]] را زیاد میکند<ref>نهج البلاغه، حکمت ۳۴۹</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 312.</ref>. | ||
==آثار حیا== | ==آثار حیا== | ||
* | *حیا مانند لباسی است که اگر بر تن [[آدمی]] رود کسی [[عیب]] او را نبیند. آنکه [[لباس]] شرم درپوشد [[مردم]] [[عیب]] او را نبینند<ref>نهج البلاغه، حکمت ۲۳۳</ref>. از دیگر سو، کمی حیا موجب کم شدن [[پارسایی]] و [[ورع]] میشود و کمی [[ورع]] به مردن [[دل]] میانجامد و دلمرده جایگاهش در [[آتش]] است<ref>نهج البلاغه، حکمت ۳۴۹</ref>. [[امام]]{{ع}} ضمن بیان صفت حیا بهعنوان عاملی برای [[رستگاری]] [[آدمی]]، مواردی را مطرح میکنند که وجود این صفت دارای [[ضرورت]] و [[وجوب]] بیشتری است. از جمله: | ||
*'''در میدان [[نبرد]]:''' شرم کنید از آنکه بگریزید، که گریز برای بازماندگان مایه ننگ است و ملامت و آتشی است برای [[روز قیامت]]<ref>نهج البلاغه، خطبه ۶۶</ref>. | *'''در میدان [[نبرد]]:''' شرم کنید از آنکه بگریزید، که گریز برای بازماندگان مایه ننگ است و ملامت و آتشی است برای [[روز قیامت]]<ref>نهج البلاغه، خطبه ۶۶</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 312.</ref>. | ||
*'''در خلوت:''' آنچه در عیان انجام نمیدهی در [[نهان]] نیز ترک کن<ref>نهج البلاغه، نامه ۶۹</ref>. | *'''در خلوت:''' آنچه در عیان انجام نمیدهی در [[نهان]] نیز ترک کن<ref>نهج البلاغه، نامه ۶۹</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 312.</ref>. | ||
*'''در هنگام [[مسئولیت]]:''' [[حضرت علی]]{{ع}} در نامهای به [[مالک اشتر]] برای تشخیص عاملان حکومتی به او توصیه میکنند که آنان را در اهل تجربه و | *'''در هنگام [[مسئولیت]]:''' [[حضرت علی]]{{ع}} در نامهای به [[مالک اشتر]] برای تشخیص عاملان حکومتی به او توصیه میکنند که آنان را در اهل تجربه و حیا جستوجو کن<ref>نهج البلاغه، نامه ۵۳</ref><ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 312.</ref>. | ||
==اقسام حیا== | ==اقسام حیا== | ||
* | *حیا اگر در جای خود بهکار رود حیای مثبت و اگر در جایی که موضع حیا نیست بهکار رود حیای منفی است و [[کمرویی]] نامیده میشود. از اینرو میدان معنایی حیا به این صورت تعریف میشود: حیا خودداری از [[فعل قبیح]] و [[شرمساری]] (حیای منفی) خودداری از فعل غیرقبیح است<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 312-313.</ref>. | ||
==موارد حیای منفی و آثار آن== | ==موارد حیای منفی و آثار آن== | ||
*[[امام]]{{ع}} ضمن [[تبیین]] میدان معنایی | *[[امام]]{{ع}} ضمن [[تبیین]] میدان معنایی حیا و یادکرد دو نوع مثبت و منفی به ذر مواردی چند درباره وجه منفی حیا که از آن تعبیر به [[شرمساری]] میشود، پرداختهاند. از جمله: [[کمرویی]] از پرسشی که پاسخش را نمیدانیم<ref>نهج البلاغه، حکمت ۸۲</ref>؛ [[کمرویی]] از [[دانشآموزی]] در آنچه نمیدانیم<ref>نهج البلاغه، حکمت ۸۲</ref>؛ [[کمرویی]] از [[بخشش]] [[مال]] اندک و نیز [[محروم]] کردن از [[بخشش]] کم، بدتر است<ref>نهج البلاغه، حکمت ۶۷</ref>؛ اثر حیای منفی و خجالت، [[محروم]] شدن است؛ [[شرمندگی]] همراه بیبهرگی است<ref>نهج البلاغه، حکمت ۲۱</ref>»<ref>[[دانشنامه نهج البلاغه ج۱ (کتاب)|دانشنامه نهج البلاغه]]، ج۱، ص 313.</ref>. | ||
== پرسشهای وابسته == | == پرسشهای وابسته == |