صله ارحام: تفاوت میان نسخه‌ها

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۸: خط ۸:
: <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[صله ارحام (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
: <div style="background-color: rgb(206,242, 299); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل '''[[صله ارحام (پرسش)]]''' قابل دسترسی خواهند بود.</div>
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
<div style="padding: 0.4em 0em 0.0em;">
'''[[صِله رَحِم]]:''' [[دیدار]] و پیوند و [[نیکی]] کردن به [[خویشاوندان]]. یکی از دستورهای [[اخلاقی]] [[اسلام]] که [[ثواب]] بسیاری دارد و موجب [[طول عمر]] و [[برکت]] در [[زندگی]] است. حداقل آن [[دیدار]] است و اگر همراه با [[احسان]] و [[کمک]] به آنان باشد بهتر است. در مقابل آن "قَطع رَحِم" است، به معنای قطع رابطه با [[فامیل]] و بستگان که [[گناه]] است و آثار [[بدی]] دارد. برنامه [[صله رحم]]، پیوندهای [[خانوادگی]] را مستحکم و [[دل‌ها]] را شاد می‌‌کند و به زندگی‌ها [[صفا]] و [[شادابی]] می‌‌بخشد<ref>[[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[ فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)| فرهنگ‌نامه دینی]]، ص:۱۳۴.</ref>.


==مقدمه==
==مقدمه==
خط ۳۳: خط ۳۵:
*از عقوباتی که در [[دنیا]] به شخص [[قاطع]] [[صله رحم]] می‌رسد، کوتاهی [[عمر]] است؛ همان گونه که رابطه برقرار کردن با [[اقوام]] و [[نزدیکان]]، باعث طولانی شدن [[عمر]] است، دوری گزیدن از [[اقوام]] و [[نزدیکان]] و قطع کردن رابطه با آنان نیز باعث کاهش [[عمر]] و فرا رسیدن سریع‌تر [[مرگ]] خواهد شد<ref> [[هادی اکبری|اکبری، هادی]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۴۹۰.</ref>.
*از عقوباتی که در [[دنیا]] به شخص [[قاطع]] [[صله رحم]] می‌رسد، کوتاهی [[عمر]] است؛ همان گونه که رابطه برقرار کردن با [[اقوام]] و [[نزدیکان]]، باعث طولانی شدن [[عمر]] است، دوری گزیدن از [[اقوام]] و [[نزدیکان]] و قطع کردن رابطه با آنان نیز باعث کاهش [[عمر]] و فرا رسیدن سریع‌تر [[مرگ]] خواهد شد<ref> [[هادی اکبری|اکبری، هادی]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۴۹۰.</ref>.
*[[رسول اکرم]]{{صل}} در روایتی می‌فرماید: "همانا مردی با [[خویشان]] خود [[صله رحم]] می‌کند و این عمل او در حالی است که از عمرش تنها سه روز [[باقی]] مانده است؛ پس، [[خداوند متعال]]، [[عمر]] او را به سبب [[صله رحم]] تا سی سال به تأخیر می‌اندازد. گاه نیز اتفاق می‌افتد که از [[عمر]] شخصی سی سال [[باقی]] مانده است؛ اما آن شخص از [[خویشان]] خود بریده و با آنها قطع رابطه کرده است و [[خداوند]] [[عمر]] او را به [[علت]] قطع رابطه با خویشاوندانش به سه روز کاهش می‌دهد"<ref>محمد بن مسعود عیاشی، تفسیر العیاشی، ج ۲، ج ص ۲۲۰ و کنزالعمال، ج۳، ص۳۵۷.</ref><ref> [[هادی اکبری|اکبری، هادی]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۴۹۰-۴۹۱.</ref>.
*[[رسول اکرم]]{{صل}} در روایتی می‌فرماید: "همانا مردی با [[خویشان]] خود [[صله رحم]] می‌کند و این عمل او در حالی است که از عمرش تنها سه روز [[باقی]] مانده است؛ پس، [[خداوند متعال]]، [[عمر]] او را به سبب [[صله رحم]] تا سی سال به تأخیر می‌اندازد. گاه نیز اتفاق می‌افتد که از [[عمر]] شخصی سی سال [[باقی]] مانده است؛ اما آن شخص از [[خویشان]] خود بریده و با آنها قطع رابطه کرده است و [[خداوند]] [[عمر]] او را به [[علت]] قطع رابطه با خویشاوندانش به سه روز کاهش می‌دهد"<ref>محمد بن مسعود عیاشی، تفسیر العیاشی، ج ۲، ج ص ۲۲۰ و کنزالعمال، ج۳، ص۳۵۷.</ref><ref> [[هادی اکبری|اکبری، هادی]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۴۹۰-۴۹۱.</ref>.
===[[محرومیت]] از [[بهشت]]===  
===[[محرومیت]] از [[بهشت]]===  
*[[سعادت]] و [[شقاوت]] هر فردی در گرو انجام یا [[سرپیچی]] از فرمان‌های [[الهی]] است. انجام یا ترک [[صله رحم]] نیز یکی از دستورهای مهم [[الهی]] است که زمینه [[سعادت]] یا [[شقاوت انسان]] را در [[دنیا]] و [[آخرت]] فراهم می‌آورد. آثار سوء قطع رابطه با [[اقوام]] و [[خویشاوندان]]، تنها به این [[دنیا]] محدود نیست؛ بلکه آثار وخیم آن در [[آخرت]]، بیش از این [[دنیا]] برای شخص [[ظهور]] خواهد یافت. [[محروم]] شدن از [[بهشت]] از آثار سوء [[اخروی]] است که در برخی [[روایات]] بدان اشاره شده است. [[رسول خدا]]{{صل}} در این باره می‌فرماید: {{متن حدیث| ثَلَاثَةٌ لَا يَدْخُلُونَ‌ الْجَنَّةَ مُدْمِنُ خَمْرٍ وَ مُدْمِنُ سِحْرٍ وَ قَاطِعُ رَحِم‌}}<ref>مسند احمد، ج ۴، ص ۳۹۹؛ ابن حبان، صحیح، ج۱۳، ص۵۰۸ و الخصال، ج۱، ص۱۷۹.</ref>؛ سه گروه‌اند که به [[بهشت]] وارد نخواهند شد؛ دائم الخمر، جادوگر و کسی که رابطه خود را با خویشاوندانش قطع کند<ref> [[هادی اکبری|اکبری، هادی]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۴۹۱.</ref>.
*[[سعادت]] و [[شقاوت]] هر فردی در گرو انجام یا [[سرپیچی]] از فرمان‌های [[الهی]] است. انجام یا ترک [[صله رحم]] نیز یکی از دستورهای مهم [[الهی]] است که زمینه [[سعادت]] یا [[شقاوت انسان]] را در [[دنیا]] و [[آخرت]] فراهم می‌آورد. آثار سوء قطع رابطه با [[اقوام]] و [[خویشاوندان]]، تنها به این [[دنیا]] محدود نیست؛ بلکه آثار وخیم آن در [[آخرت]]، بیش از این [[دنیا]] برای شخص [[ظهور]] خواهد یافت. [[محروم]] شدن از [[بهشت]] از آثار سوء [[اخروی]] است که در برخی [[روایات]] بدان اشاره شده است. [[رسول خدا]]{{صل}} در این باره می‌فرماید: {{متن حدیث| ثَلَاثَةٌ لَا يَدْخُلُونَ‌ الْجَنَّةَ مُدْمِنُ خَمْرٍ وَ مُدْمِنُ سِحْرٍ وَ قَاطِعُ رَحِم‌}}<ref>مسند احمد، ج ۴، ص ۳۹۹؛ ابن حبان، صحیح، ج۱۳، ص۵۰۸ و الخصال، ج۱، ص۱۷۹.</ref>؛ سه گروه‌اند که به [[بهشت]] وارد نخواهند شد؛ دائم الخمر، جادوگر و کسی که رابطه خود را با خویشاوندانش قطع کند<ref> [[هادی اکبری|اکبری، هادی]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم]]، ص ۴۹۱.</ref>.
خط ۳۸: خط ۴۱:
==منابع==
==منابع==
* [[پرونده:152259.jpg|22px]] [[هادی اکبری|اکبری، هادی]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|'''فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم''']]
* [[پرونده:152259.jpg|22px]] [[هادی اکبری|اکبری، هادی]]، [[فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم (کتاب)|'''فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم''']]
* [[پرونده:13681040.jpg|22px]] [[جواد محدثی|محدثی، جواد]]، [[فرهنگ‌نامه دینی (کتاب)|'''فرهنگ‌نامه دینی''']]


==پانویس==
==پانویس==

نسخهٔ ‏۱۰ فوریهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۱۴:۵۶

متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.
مدخل‌های وابسته به این بحث:
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل صله ارحام (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

صِله رَحِم: دیدار و پیوند و نیکی کردن به خویشاوندان. یکی از دستورهای اخلاقی اسلام که ثواب بسیاری دارد و موجب طول عمر و برکت در زندگی است. حداقل آن دیدار است و اگر همراه با احسان و کمک به آنان باشد بهتر است. در مقابل آن "قَطع رَحِم" است، به معنای قطع رابطه با فامیل و بستگان که گناه است و آثار بدی دارد. برنامه صله رحم، پیوندهای خانوادگی را مستحکم و دل‌ها را شاد می‌‌کند و به زندگی‌ها صفا و شادابی می‌‌بخشد[۱].

مقدمه

  • کلمه "صله" برگرفته از "وَصَلَ یصل"، در بیان اهل لغت، به معنای پیوند و اتصال دو چیز و رسیدن دو شیء به هم است[۲]. "رحم" نیز از ماده "الرَحِم" در اصل به معنای زهدان مادر است[۳]؛ اما به کنایه درباره خویشاوندان و نزدیکانی که قرابت نسبی داشته و از یک رحم باشند نیز به کار رفته است[۴]. با این توصیف، احسان به خویشاوندان نسبی از باب کنایه، صله رحم نامیده می‌شود[۵][۶].

ضرورت انجام صله رحم در کلام نبوی(ص)‌

صله رحم در سیره رسول خدا(ص)

قطع رحم از دیدگاه رسول خدا(ص)

  • به همان اندازه که پیامبر اسلام بر دوستی و رابطه برقرار کردن با اقوام و خویشان و محبت به آنان تأکید داشت، قطع رابطه با خویشان و دشمنی با آنان نیز به شدت مبغوض ایشان بود و توصیه همیشگی پیامبر(ص) به مسلمانان این بود که همواره رابطه خود را باخویشان خود، حفظ و در هیچ حالی از اقوام خود دوری نکنند؛ حتی اگر اقوامشان درباره آنان بدی کنند و یا نیت سوئی درباره آنان داشته باشند. آن حضرت به همگان توصیه می‌فرمود: "رابطه خود را با محارم و خویشانت قطع نکن، اگر چه آنان رابطه خود را با تو قطع کرده باشند"[۲۶]؛ نبی خاتم(ص) به شدت، مسلمانان را از قطع رابطه با خویشاوندان بر حذر داشته، برای قطع کنندگان رحم عقوباتی را برشمرده‌اند که در ادامه به مواردی اشاره می‌شود:‌

محرومیت از رحمت خداوند‌

  • از نظر رسول اکرم(ص)، ضرر و خسارت قطع رابطه با خویشان، هم به قاطع رحم می‌رسد و هم زیان آن گریبانگیر قوم او خواهد شد. از پیامبر خدا(ص) روایت شده است که فرمود: « إِنَ‌ الْمَلَائِكَة لاتَنْزِلُ عَلَى قَوْمٍ فِيهِمْ‌ قَاطِعُ‌ رَحِم‌»[۲۷]؛ ملائکه الهی در میان مردمی که در میان آنها قطع کننده رابطه با خویشاوندان وجود داشته باشد، نازل نخواهد شد[۲۸].
  • قطع رابطه با خویشان علاوه بر سلب نعمت‌های دنیوی از انسان،‌مانع نزول رحمت الهی و باعث می‌شود که انسان از نعمات و ارزاق معنوی نیز محروم بماند. رسول خاتم(ص) در این باره فرموده‌اند: « إِنَّ الرَّحْمَةَ لاتَنْزِلُ عَلَى قَوْمٍ فِيهِمْ‌ قَاطِعُ‌ رَحِم‌»[۲۹]؛ رحمت و محبت خداوند بر مردمی که در میان آنها قطع کننده رابطه با خویشان وجود داشته باشد، نازل نخواهد شد[۳۰].
  • در برخی روایات آمده است: روزی مردی خدمت رسول خدا(ص) رسید و به ایشان گفت: "ای رسول خدا! اقوام و خویشان من تصمیم گرفته‌اند از من فاصله بگیرند، مرا از خود برانند و رابطه‌شان را با من قطع کنند؛ آیا من حق دارم و می‌توانم به این علت رابطه‌ام را با خویشانم قطع کنم و از آنان دوری گزینم؟"نبی خدا(ص) در پاسخ او فرمود: "اگر چنین کنی، در آن صورت خداوند رابطه خود را با همگی شما قطع خواهد کرد". آن مرد از پیامبر(ص) درباره نوع برخورد با اقوامش راهنمایی خواست و رسول خدا(ص) در پاسخ او فرمود: "دوستی و ارتباط برقرار کن با هر کس که ارتباط خود را با تو قطع کند و عطا کن به هر کس که تو را از عطای خود محروم کند و ببخش[۳۱] هر آن کس را که به تو ستم کند. اگر چنین کردی، خداوند تو را علیه آنان یاری خواهد کرد"[۳۲].

عقوبت در دنیا

محرومیت از بهشت

منابع

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:  

  1. محدثی، جواد، فرهنگ‌نامه دینی، ص:۱۳۴.
  2. ابن منظور، لسان العرب، ج ۱۱، ص ۷۲۶.
  3. همان، ج ۱۲، ص ۲۳۲.
  4. راغب اصفهانی، المفردات الفاظ القرآن، ص ۳۴۷.
  5. الزبیدی، تاج العروس، ج ۱۵، ص ۷۸۰.
  6. اکبری، هادی، فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم، ص ۴۸۶.
  7. تاج الدین شعیری، جامع الاخبار، ص ۸۹؛ محمد بن محمد کوفی، الجعفریات، ص ۱۸۸؛ ابو الفضل علی بن حسن طبرسی، مشکاة الأنوار، ص ۱۶۶ و الهیثمی، مجمع الزوائد، ج ۸، ص ۱۵۲.
  8. کلینی، الکافی، ج ۲، ص ۱۵۶؛ احمد بن حنبل، مسند احمد، ج ۳، ص ۱۵۶؛ شیخ صدوق، الخصال، ج ۱، ص ۳۲؛ محمد بن حسن فتال نیشابوری، روضة الواعظین، ج ۲، ص ۳۸۸.
  9. ابن ابی الدنیا، مکارم الاخلاق، ص ۱۰۳؛ جلال الدین سیوطی، الجامع الصغیر، ج ۲، ص ۹۵ و المتقی الهندی، کنز العمال، ج ۳، ص ۴۵.
  10. شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، ج ۲، ص ۴۲؛ صحیفة الرضا(ع)، ص ۷۷ و شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج ۱۷، ص ۳۰۸.
  11. الکافی، ج ۲، ص ۱۵۵، الجامع الصغیر، ج ۲، ص ۵۱۳: کنزالعمال، ج ۳، ص ۳۶۹ - ۳۶۸ و محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج ۷۱، ص ۱۲۵.
  12. الکافی، ج ۲، ص ۱۵۱؛ مشکاة الأنوار، ص ۱۶۵ و ابن فهد حلی، عدة الداعی، ص ۹۰.
  13. اکبری، هادی، فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم، ص ۴۸۶-۴۸۷.
  14. « أَوْصَانِي رَسُولُ اللَّه‌(ص) أَنْ أَصِلَ رَحِمِي وَ إِنْ أَدْبَرَت‌»؛ الخصال، ج۱، ص ۳۴۵، و خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۲، ص۴۲۹.
  15. اکبری، هادی، فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم، ص ۴۸۷.
  16. ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۳۳۶؛ ابوبکر بیهقی، دلائل النبوه، ص ۳۰؛ ابن جوزی، المنتظم، ج ۲، ص ۳۸۲ و تقی الدین مقریزی، إمتاع الأسماع ، ج ۴، ص ۱۰۷.
  17. اکبری، هادی، فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم، ص ۴۸۷.
  18. احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۱،‌ ص۳۵۷؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، ج ۱۱، ص ۵۰۱ و ابن سید الناس، عیون الاثر، ج ۲، ص ۴۰۱.
  19. قاضی عیاض اندلسی، الشفا بتعریف حقوق المصطفی، ج ۱، ص ۲۵۸؛ ابن حزم، جوامع السیرة النبویه، ص ۳۵۰ و ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ج ۱، ص ۱۴۶.
  20. شیخ صدوق، الامالی، ص ۲۳۴ و روضة الواعظین، ج ۲، ص ۴۴۳.
  21. حسن بن فضل طبرسی، مکارم الاخلاق، ص ۱۹؛ مجمع الزوائد، ج ۲، ص ۲۹۵؛ ابویعلی الموصلی، مسند، ج ۶، ص ۱۵۰ و الجامع الصغیر، ج ۲، ص ۳۴۴.
  22. اکبری، هادی، فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم، ص ۴۸۸.
  23. السرخسی، المبسوط، ج ۱۰، ص ۹۲.
  24. ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج ۴۵، ص ۴۲۴؛ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج ۳، ص ۱۸۰ و المبسوط، ص ۹۲.
  25. اکبری، هادی، فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم، ص ۴۸۸.
  26. « لَا تَقْطَعْ‌ رَحِمَكَ‌ وَ إِنْ‌ قَطَعَتْك‌»؛ الکافی، ج ۲، ص ۳۴۷؛، سید فضل الله راوندی، النوادر، ص۶ و الجعفریات، ص۱۸۹.
  27. المزی، تهذیب الکمال، ج۱۱،‌ ص۴۳۳؛ مجمع الزوائد، ج۸، ص ۱۵۱ و کنزالعمال، ج ۳، ص۳۶۷.
  28. اکبری، هادی، فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم، ص ۴۸۹.
  29. البخاری، الأدب المفرد، ص ۲۵؛ تاریخ مدینه دمشق، ج۲۰، ص۱۶۷؛ الجامع الصغیر، ج ۱، ص ۳۰۵؛ کنز العمال، ج ۳، ص ۳۶۷ و محدث نوری، مستدرک الوسائل، ج۹، ص۱۰۶.
  30. اکبری، هادی، فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم، ص ۴۸۹.
  31. الکافی، ج ۲، ص ۱۵۰؛ یحیی بن حسین ابوطالب، تیسیر المطالب، ص ۴۲۲ و حسین بن سعید اهوازی، الزهد، ص۳۶.
  32. اکبری، هادی، فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم، ص ۴۹۰.
  33. الجامع الصغیر، ج ۲، ص ۵۱۳ و کنزالعمال، ج ۳، ص ۳۶۹ - ۳۶۸.
  34. اکبری، هادی، فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم، ص ۴۹۰.
  35. اکبری، هادی، فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم، ص ۴۹۰.
  36. محمد بن مسعود عیاشی، تفسیر العیاشی، ج ۲، ج ص ۲۲۰ و کنزالعمال، ج۳، ص۳۵۷.
  37. اکبری، هادی، فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم، ص ۴۹۰-۴۹۱.
  38. مسند احمد، ج ۴، ص ۳۹۹؛ ابن حبان، صحیح، ج۱۳، ص۵۰۸ و الخصال، ج۱، ص۱۷۹.
  39. اکبری، هادی، فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم، ص ۴۹۱.