تفسیر حنفیه: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{امامت}} <div style="background-color: rgb(252, 252, 233); text-align:center; font-size: 85%; font-weight: normal;">اين مدخل...» ایجاد کرد) |
|||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
برخی [[کتاب‌های تفسیری]] که به‌قلم [[عالمان]] و [[مفسران]] [[حنفی]] [[مذهب]] نوشته شده عبارت است از: | برخی [[کتاب‌های تفسیری]] که به‌قلم [[عالمان]] و [[مفسران]] [[حنفی]] [[مذهب]] نوشته شده عبارت است از: | ||
# [[احکام القرآن (کتاب)|احکام القرآن]]، تألیف [[ابوبکر احمد بن علی رازی جصاص]] در پنج جلد، به [[زبان عربی]] و از مهم‌ترین [[آثار تفسیری]] - [[فقهی]] [[حنفیان]] که فقط آیاتی را [[تفسیر]] کرده است که حکمی از [[احکام الهی]] را بیان کرده‌اند؛ | # [[احکام القرآن (کتاب)|احکام القرآن]]، تألیف [[ابوبکر احمد بن علی رازی جصاص]] در پنج جلد، به [[زبان عربی]] و از مهم‌ترین [[آثار تفسیری]] - [[فقهی]] [[حنفیان]] که فقط آیاتی را [[تفسیر]] کرده است که حکمی از [[احکام الهی]] را بیان کرده‌اند؛ | ||
# [[تفسیر القرآن الکریم (کتاب)|تفسیر القرآن الکریم ([[تفسیر بحرالعلوم]])، اثر [[ابولیث نصر بن محمد بن احمد بن ابراهیم سمرقندی]] به زبان عربی و در سه جلد. جنبه [[نقلی]] این تفسیر بیشتر از جنبه [[عقلی]] آن است؛ | # [[تفسیر القرآن الکریم (کتاب)|تفسیر القرآن الکریم]] ([[تفسیر بحرالعلوم]])، اثر [[ابولیث نصر بن محمد بن احمد بن ابراهیم سمرقندی]] به زبان عربی و در سه جلد. جنبه [[نقلی]] این تفسیر بیشتر از جنبه [[عقلی]] آن است؛ | ||
# [[الکشاف عن | # [[الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التأویل]]، ([[تفسیر الکشاف (کتاب)]]) تألیف [[محمود بن عمر بن محمد بن احمد خوارزمی زمخشری]] مشهور به [[زمخشری]] در چهار جلد و به زبان عربی که از تفاسیر مشهور و ماندگار ادبی - بلاغی [[قرآن]] است؛ | ||
# [[مدارک التنزیل و | # [[مدارک التنزیل و حقایق التأویل]]، ([[تفسیر النسفی (کتاب)]]) تألیف [[عبدالله بن احمد نسفی]]؛ به زبان عربی و در پنج جلد. این تفسیر را باید خلاصه [[تفسیر کشّاف]] دانست؛ | ||
# [[تبصیر الرحمان و تیسیر المنان (کتاب)|تبصیر الرحمان و تیسیر المنان]] اثر [[علی بن احمد بن ابراهیم مهایمی]] مشهور به [[مخدوم علی مهایمی]] به زبان عربی و در دو جلد؛ | # [[تبصیر الرحمان و تیسیر المنان (کتاب)|تبصیر الرحمان و تیسیر المنان]] اثر [[علی بن احمد بن ابراهیم مهایمی]] مشهور به [[مخدوم علی مهایمی]] به زبان عربی و در دو جلد؛ | ||
# [[الفواتح الالهیة و المفاتح الغیبیة (کتاب)|الفواتح الالهیة و المفاتح الغیبیة]] اثر [[نعمة‌الله بن محمود نخجوانی]] به زبان عربی و در دو جلد که به شیوه [[تفسیر اشاری]] گرد آمده است؛ | # [[الفواتح الالهیة و المفاتح الغیبیة (کتاب)|الفواتح الالهیة و المفاتح الغیبیة]] اثر [[نعمة‌الله بن محمود نخجوانی]] به زبان عربی و در دو جلد که به شیوه [[تفسیر اشاری]] گرد آمده است؛ | ||
# [[حاشیه شیخ زاده علی تفسیر البیضاوی (کتاب)|حاشیه شیخ زاده علی تفسیر البیضاوی]]، به زبان عربی در چهار جلد، اثر [[محیی‌الدین محمد بن مصطفی]]، معروف به [[شیخ‌زاده]] که حاشیه‌ای است بر [[انوار التنزیل و اسرار التاویل (کتاب)|انوار التنزیل و اسرار التاویل]] [[بیضاوی]]؛ | # [[حاشیه شیخ زاده علی تفسیر البیضاوی (کتاب)|حاشیه شیخ زاده علی تفسیر البیضاوی]]، به زبان عربی در چهار جلد، اثر [[محیی‌الدین محمد بن مصطفی]]، معروف به [[شیخ‌زاده]] که حاشیه‌ای است بر [[انوار التنزیل و اسرار التاویل (کتاب)|انوار التنزیل و اسرار التاویل]] [[بیضاوی]]؛ | ||
# [[ارشاد العقل السلیم | # [[ارشاد العقل السلیم إلی مزایا الکتاب الکریم (کتاب)|ارشاد العقل السلیم إلی مزایا الکتاب الکریم]] معروف به [[تفسیر ابی السعود (کتاب)|تفسیر ابی السعود]]، اثر [[محمد بن محمد بن مصطفی عمادی]] معروف به [[ابو السعود]] به زبان عربی در چهار جلد؛ | ||
# [[روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی (کتاب)| روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی]] ([[تفسیر آلوسی]])، تألیف [[شهاب الدین سید محمود آلوسی]] به [[زبان عربی]] و در پانزده جلد؛ | # [[روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی (کتاب)| روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی]] ([[تفسیر آلوسی]])، تألیف [[شهاب الدین سید محمود آلوسی]] به [[زبان عربی]] و در پانزده جلد؛ | ||
# [[تفسیر المنیر فی العقیدة و الشریعة و المنهج (کتاب)|تفسیر المنیر فی العقیدة و الشریعة و المنهج]] اثر دکتر [[وهبة مصطفی الزحیلی]] به زبان عربی در شانزده جلد. مؤلف در [[تفسیر آیات]] به [[عقل]] و نقل هر دو استناد می‌کند<ref>ذهبی، محمد حسین،التفسیروالمفسرون،جلد۲،صفحه ۴۲۹و۳۵۱؛ ایازی، محمد علی، المفسرون حیاتهم ومنهجهم،صفحه ۸۳۰.</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی]]، ج۱، ص۱۶۹۹.</ref> | # [[تفسیر المنیر فی العقیدة و الشریعة و المنهج (کتاب)|تفسیر المنیر فی العقیدة و الشریعة و المنهج]] اثر دکتر [[وهبة مصطفی الزحیلی]] به زبان عربی در شانزده جلد. مؤلف در [[تفسیر آیات]] به [[عقل]] و نقل هر دو استناد می‌کند<ref>ذهبی، محمد حسین،التفسیروالمفسرون،جلد۲،صفحه ۴۲۹و۳۵۱؛ ایازی، محمد علی، المفسرون حیاتهم ومنهجهم،صفحه ۸۳۰.</ref>.<ref>[[فرهنگ‌نامه علوم قرآنی (کتاب)|فرهنگ نامه علوم قرآنی]]، ج۱، ص۱۶۹۹.</ref> | ||
نسخهٔ ۹ ژانویهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۵:۴۳
اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
مقدمه
تفسیر حنفیه تفسیری است که براساس مبانی فقهی و کلامی مذهب حنفیه نوشته شده است.
حنفیه از نعمان بن ثابت بن نعمان بن زوطی معروف به ابوحنیفه تبعیت می‌کنند که به رأی و اجتهاد قائل و از اهل حدیث بیزار بود، قیاس و استحسان را به عنوان اصلی از اصول دین پذیرفت و آن را پس از قرآن، اجماع و سنت، اصل چهارم قرار داد.
شیوه ابداعی وی در فقه، فقه حنفی را پدید آورد که اساس آن بر هفت اصل استوار است:
برای تفسیر حنفیه ویژگی خاصی نمی‌توان ذکر کرد؛ مگر این که آنان نیز کوشیده‌اند عقاید فقهی و کلامی خویش را بر قرآن تحمیل کنند[۱].[۲]
تفاسیر حنفیه
برخی کتاب‌های تفسیری که به‌قلم عالمان و مفسران حنفی مذهب نوشته شده عبارت است از:
- احکام القرآن، تألیف ابوبکر احمد بن علی رازی جصاص در پنج جلد، به زبان عربی و از مهم‌ترین آثار تفسیری - فقهی حنفیان که فقط آیاتی را تفسیر کرده است که حکمی از احکام الهی را بیان کرده‌اند؛
- تفسیر القرآن الکریم (تفسیر بحرالعلوم)، اثر ابولیث نصر بن محمد بن احمد بن ابراهیم سمرقندی به زبان عربی و در سه جلد. جنبه نقلی این تفسیر بیشتر از جنبه عقلی آن است؛
- الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التأویل، (تفسیر الکشاف (کتاب)) تألیف محمود بن عمر بن محمد بن احمد خوارزمی زمخشری مشهور به زمخشری در چهار جلد و به زبان عربی که از تفاسیر مشهور و ماندگار ادبی - بلاغی قرآن است؛
- مدارک التنزیل و حقایق التأویل، (تفسیر النسفی (کتاب)) تألیف عبدالله بن احمد نسفی؛ به زبان عربی و در پنج جلد. این تفسیر را باید خلاصه تفسیر کشّاف دانست؛
- تبصیر الرحمان و تیسیر المنان اثر علی بن احمد بن ابراهیم مهایمی مشهور به مخدوم علی مهایمی به زبان عربی و در دو جلد؛
- الفواتح الالهیة و المفاتح الغیبیة اثر نعمة‌الله بن محمود نخجوانی به زبان عربی و در دو جلد که به شیوه تفسیر اشاری گرد آمده است؛
- حاشیه شیخ زاده علی تفسیر البیضاوی، به زبان عربی در چهار جلد، اثر محیی‌الدین محمد بن مصطفی، معروف به شیخ‌زاده که حاشیه‌ای است بر انوار التنزیل و اسرار التاویل بیضاوی؛
- ارشاد العقل السلیم إلی مزایا الکتاب الکریم معروف به تفسیر ابی السعود، اثر محمد بن محمد بن مصطفی عمادی معروف به ابو السعود به زبان عربی در چهار جلد؛
- روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی (تفسیر آلوسی)، تألیف شهاب الدین سید محمود آلوسی به زبان عربی و در پانزده جلد؛
- تفسیر المنیر فی العقیدة و الشریعة و المنهج اثر دکتر وهبة مصطفی الزحیلی به زبان عربی در شانزده جلد. مؤلف در تفسیر آیات به عقل و نقل هر دو استناد می‌کند[۳].[۴]
منابع
پانویس
- ↑ موسوی بجنوردی، محمد کاظم، دائرة المعارف بزرگ اسلامی،جلد۵،صفحه (۳۷۹-۴۰۷)؛ مشکور، محمد جواد، فرهنگ فرق اسلامی،صفحه (۱۶۹-۱۷۰)؛ ابو زهره، محمد،تاریخ مذاهب اسلامی،صفحه (۳۲۹-۳۶۴)
- ↑ فرهنگ نامه علوم قرآنی، ج۱، ص۱۷۸۲.
- ↑ ذهبی، محمد حسین،التفسیروالمفسرون،جلد۲،صفحه ۴۲۹و۳۵۱؛ ایازی، محمد علی، المفسرون حیاتهم ومنهجهم،صفحه ۸۳۰.
- ↑ فرهنگ نامه علوم قرآنی، ج۱، ص۱۶۹۹.