انس بن حارث بن نبیه کاهلی اسدی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز (جایگزینی متن - '== جستارهای وابسته == == منابع ==' به '== منابع ==') |
جز (جایگزینی متن - 'رده:صحابه' به 'رده:صحابه پیامبر') |
||
| خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
[[رده:مدخل]] | [[رده:مدخل]] | ||
[[رده:اعلام]] | [[رده:اعلام]] | ||
[[رده:صحابه]] | [[رده:صحابه پیامبر]] | ||
نسخهٔ ۱۵ مهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۱:۵۹
مقدمه
اَنَس بن حارث، یکی از یاران پیامبر خدا(ص) و امام حسین(ع) به شمار می‌رفته است. بسیاری انس بن حارث را به سبب حدیثی که از پیامبر(ص) شنیده، از صحابه دانسته‌اند[۱]. هر چند برخی نیز وی را از تابعین شمرده‌اند[۲].
انس را اهل کوفه دانسته‌اند[۳]. با توجه به القابی که گاه برای او ذکر می‌شود، به نظر می‌رسد از قبیله بنی اسد است. پدرش، حارث بن نبیه[۴] را نیز از اصحاب صفّه دانسته‌اند[۵].[۶]
انس و روایت حدیث از پیامبر(ص)
تنها حدیثی که انس از پیامبر(ص) نقل کرده درباره پیش‌بینی شهادت امام حسین(ع) در کربلاست. اشعث بن سحیم از پدرش و او از انس بن حارث نقل می‌کند که پیامبر(ص) فرمودند: "این پسر من حسین در سرزمینی از عراق کشته می‌شود و هر کس او را درک کند یاریش کند"[۷].[۸]
انس و حضور در کربلا
احتمالاً، انس بن حارث همان کسی است که به دلیل شنیدن پیشگویی یادشده، سال‌ها پیش از واقعه کربلا، در این منطقه اقامت گُزید تا به فیض شهادت با سیّد الشهدا(ع) نائل آید[۹].[۱۰]
آنچه بیش از همه مشهور است اشعار و رجز خوانی انس در میدان نبرد است و او پس از کشتن تعدادی[۱۱] از سپاهیان دشمن، خود نیز به شهادت می‌رسد. اما چون نام مالک بن انس کاهلی و ابیاتش، در منابعی که پیش از قرن ششم تألیف شده‌اند، یافت می‌شود و پس از این زمان است که اشعار و رجز خوانی‌های مربوط به کربلا به انس بن حارث کاهلی نسبت داده می‌شود[۱۲]، به نظر می‌رسد "مالک بن انس کاهلی" نام صحیح فردی است که در کربلا همراه امام نبرد کرده و صاحب این اشعار و رجز خوانی‌هاست؛ هر چند گویا در کتاب‌هایی که بعدها نوشته شده و درباره شهدای کربلا به "انس بن حارث کاهلی" اشاره شده، این اسم تحریف شده است[۱۳].[۱۴]
منابع
پانویس
- ↑ رجال الطوسی، شیخ طوسی، ص۲۰۱؛ رجال ابن داوود، ابن داوود:، ج۶۱، صالتاریخ الکبیر، بخاری، ج۲، ص۳۵؛ الاستیعاب، ابن عبد البر، ج۱، ص۱۱۲؛ اسد الغابه، ابن اثیر، ج۱، ص۱۴۷ و الاصابه، ابن حجر، ج۱، ص۲۷۱.
- ↑ همچون ابو نعیم که بر این رأی است و ذهبی نیز حدیث انس را مرسل می‌داند؛ نک: اسد الغابة، ابن اثیر، ج۱، ص۱۴۶. شوشتری چنین تحلیل می‌کند که اگر عبارت "سمعت النبی" تعریف شده "قال النبی" باشد، اعتراض ابونعیم وارد است؛ نک: قاموس الرجال، شوشتری، ج۲، ص۱۹۱. گفتنی است، انس بن حارث طبق برخی نقل‌ها حدیث را با واسطه پدرش، از پیامبر(ص) نقل می‌کند. (اسد الغابة، ابن اثیر، ج۱، ص۳۴۹).
- ↑ الاصابه، ابن حجر، ج۱، ص۲۷۰.
- ↑ یکی از رجالیون "أنس بن حارث" را با "انس بن هزله" یکسان می‌داند. (اسد الغابة، ابن اثیر، ج۱، ص۱۴۷) شوشتری برای درست دانستن این اقوال، می‌گوید: و احتمالا "هزله" نام مادر انس باشد. (قاموس الرجال، شوشتری، ج۲، ص۱۹۱) گاه در اقوال و اشعار تاریخی، از سخنان و اشعار مالک بن حارث (حرث کاهلی) یاد می‌شود ولی قرینه ای برای یکی بودن این فرد با صحابی مورد نظر یافت نشد. (لسان العرب، ابن منظور، ج۱۴، ص۲۱۴ و تاج العروس، زبیدی، ج۱۰، ص۱۰۹).
- ↑ اسد الغابة، ابن اثیر، ج۱، ص۳۴۹.
- ↑ فرجامی، اعظم، مقاله «انس بن حارث»، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم، ص ۴۸۱.
- ↑ «إِنَّ ابْنِی هذا یقتَلُ بأَرْضٍ مِنْ أَرْضِ الْعِراقِ، أَلا فَمَنْ شَهِدَهُ فَلْینْصُرْهُ»؛ اسد الغابة، ابن اثیر، ج۱، ص۱۴۷.
- ↑ فرجامی، اعظم، مقاله «انس بن حارث»، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم، ص ۴۸۱؛ محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امام حسین ص ۵۳۶.
- ↑ الطبقات الکبری (الطبقة الخامسة من الصحابة): که در آن، به نقل از عربان بن هیثم، آمده است: «پدرم به صحرا می‌رفت و در منطقه‌ای منزل می‌کرد که جنگ حسین(ع) در آنجا رخ داد. ما هر وقت وارد آنجا می‌شدیم، مردی اسدی را می‌دیدیم که در آنجا مقیم شده است. پدرم به او گفت: می‌بینم که اینجا اقامت کرده‌ای؟ او گفت: به من خبر رسیده که حسین(ع) در اینجا کشته می‌شود. من آمده‌ام تا با او باشم و با او کُشته شوم. وقتی حسین(ع) کشته شد، پدرم گفت: برویم و ببینیم آیا آن مرد اسدی، میان کشتگان هست یا نه؟ به آوردگاه آمدیم و گشتیم. دیدیم که او جزء کشته‌هاست».
- ↑ محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امام حسین ص ۵۳۶.
- ↑ بنا به نقل شیخ صدوق (الامالی، ص۲۲۴) هیجده نفر و به نقل ابن شهر آشوب (مناقب آل ابی طالب، ج۱، ص۲۵۱) چهارده نفر را کشت.
- ↑ نخستین بار ابن نما (م ۶۴۵ق) از انس بن حارث کاهلی در زمره اصحاب کربلا یاد می‌کند و پس از او منابع دیگر با استناد به او این مطلب را تکرار می‌کنند.
- ↑ می‌توان این فرضیه را نیز مطرح کرد که انس بن حارث، نام آن صحابه‌ای است که حدیث مربوط به کربلا و امام حسین(ع) را از پیامبر(ص) نقل کرده و مالک بن انس که احتمالاً فرزند اوست، فردی است که در کربلا حاضر بوده و مقتل‌نویسان از اشعار او یاد کرده‌اند؛ در حالی که در منابع متأخر، این رجز خوانی‌ها را به انس بن حارث نسبت داده‌اند. قرینه یاری‌رسان آن است که در هیچ یک از منابع، این حدیث را به نقل از "مالک بن انس کاهلی" گزارش نکرده‌اند.
- ↑ فرجامی، اعظم، مقاله «انس بن حارث»، دایرة المعارف صحابه پیامبر اعظم، ص ۴۸۲.