اصطفاء در فقه سیاسی

این مدخل زیرشاخهٔ بحث اصطفاء است. اصطفاء از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: اصطفاء در قرآن - اصطفاء در فقه سیاسی - مقام اصطفاء - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

اصطفاء: اختیار و انتخاب چیز خالص، برگزیدن. اصل آن "صفو" به معنای خلوص چیزی از هر آمیختگی، ضد کدر و کدورت.

﴿إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاهُ عَلَيْكُمْ وَزَادَهُ بَسْطَةً فِي الْعِلْمِ وَالْجِسْمِ﴾.

خداوند تعالی در یک انتخاب اصلح، افراد و خاندان و سلسله‌هایی را برای امور خاص همچون نبوّت و رسالت و فرمانروایی برگزیده و رحمت و فضل خود را بر آنان ارزانی داشته است: ﴿اللَّهُ يَصْطَفِي مِنَ الْمَلَائِكَةِ رُسُلًا وَمِنَ النَّاسِ﴾؛ امّا در مورد گزینش دین ﴿إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَى لَكُمُ الدِّينَ﴾ خداوند امر انتخاب دین و شریعت را در یدِ قدرت خود دارد و انسان‌ها در تشریع دین تأثیری ندارند؛ گرچه در پذیرش آن اختیار دارند.

در مورد انتخاب افراد و سلسله‌ها برای امر نبوت و رسالت ﴿إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَى آدَمَ وَنُوحًا وَآلَ إِبْرَاهِيمَ وَآلَ عِمْرَانَ عَلَى الْعَالَمِينَ﴾.

در قرآن کریم موردی از انتخاب مستقیم پادشاه و فرمانروا برای قومی از سوی خداوند آمده است: ﴿إِنَّ اللَّهَ قَدْ بَعَثَ لَكُمْ طَالُوتَ مَلِكًا... إِنَّ اللَّهَ اصْطَفَاهُ عَلَيْكُمْ وَزَادَهُ بَسْطَةً فِي الْعِلْمِ وَالْجِسْمِ وَاللَّهُ يُؤْتِي مُلْكَهُ مَنْ يَشَاءُ﴾.

در قرآن کریم ﴿اصْطَفَى﴾ انتخابی است که تنها به خداوند نسبت داده شده و فعل الهی است؛ زیرا در آن خلوص ذاتیِ منتخَب، معتبر است و تنها علم الهی بر ذات همه مخلوقات احاطه دارد؛ لذا انسان از این امر ناتوان است؛ گرچه وظیفه انسانی در انتخاب چیزی به تبعیت از فعل الهی، انتخاب خالص و ناب آن است (در حدّ علم و آگاهی خود) و انتخاب مفضول عقلاً مرجوح است .

منابع

1. نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم