عقبه بن عمرو انصاری
- این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
مقدمه
عقبه بن عمرو انصاری از انصار اصحاب رسول خدا(ص) و از یاران باوفای امیرمؤمنان(ع) بود که به ابومسعود کنیه داشت[۱]. زمانی که حضرت علی(ع) عازم جنگ صفین بود، او را به جانشینی خود در کوفه منصوب کرد[۲].
ابن اثیر می‌گوید: عقبه بن عمرو بن ثعلبه، بدری است و به کنیه‌اش ابومسعود معروف بود. وی در جنگ بدر حضور نیافت، لکن در منطقه بدر سکنا گزید و به "بدری" معروف گشت. وی در عقبۀ دوم حضور داشت و در میان حاضران از همه جوان‌تر بود. بعد از عقبۀ دوم او ملازم پیامبر خدا(ص) شد و از زمان جنگ احد در تمام غزوه‌ها شرکت داشت. گرچه برخی می‌نویسند: وی در جنگ بدر نیز حضور داشت اما نزد اکثر مؤرخان این قول صحیح نیست.
ابن اثیر در ادامه می‌گوید: عمرو در کوفه سکنا گزید و حضرت علی(ع) هنگام عزیمت به صفین او را جانشین خود در کوفه گردانید[۳].
نصر بن مزاحم می‌گوید: در حالی که وی جوان‌ترین اصحاب هفتاد نفری عقبه بود، امیرالمؤمنین(ع)، او را به عنوان والی کوفه برگزید و خود همراه سپاهیان، عازم جنگ صفین شد[۴].
یعقوبی می‌نویسد: عقبه بن عمرو انصاری بعد از بیعت مردم با امیرالمؤمنین(ع) سخنرانی کرد و گفت: چه کسی است که برای او روزی همانند روز عقبه و بیعتی هم چون بیعت رضوان باشد و رهبر هدایتگری که به کسی جور او نمی‌رسد و ظلمی نمی‌کند و عالمی که جاهل نیست و به تمام مسائل آگاهی دارد، می‌باشد[۵].
ابو مسعود با این سخنرانی اعتقاد و ایمان خود به امیرالمؤمنین(ع) را اظهار داشت و مردم را در امر بیعت تشویق نمود.
از عقبه ۱۰۲ حدیث به جای مانده است و او در زمان خلافت حضرت علی(ع) سال ۳۹ یا ۴۰ هجری و به قولی زمان حکومت مغیره بر کوفه سال ۴۱ یا ۴۲ هجری از دنیا رفت[۶].[۷]
منابع
پانویس
- ↑ برای توضیح بیشتر به شرح حال "ابو مسعود انصاری" در همین اثر مراجعه کنید.
- ↑ رجال طوسی، ص۵۳، ش۱۱۲.
- ↑ ر.ک: اسدالغابه، ج۳، ص۴۱۹ و ج۵، ص۲۹۶؛ تهذیب التهذیب، ج۱۰، ص۲۶۰.
- ↑ وقعة صفین، ص۱۲۱؛ شرح ابن ابی الحدید، ج۳، ص۱۹۱.
- ↑ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۱۷۹.
- ↑ اعیان الشیعه، ج۸ ص۱۴۷؛ اسدالغابه، ج۳، ص۴۱۹؛ ج۵، ص۲۹۶؛ تهذیب التهذیب، ج۱۰، ص۲۶۰.
- ↑ ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام علی، ج۲، ص۱۰۰۰-۱۰۰۱.