ابن بطوطه
مقدمه
شمس الدین ابو عبدالله محمد بن عبد الدین محمد الطنجی، معروف به «ابن بطوطه»، در سال ۷۰۳ هجری قمری مطابق با سال ۱۳۰۴ میلادی، در شهر طنجه واقع در کشور مغرب (مراکش) به دنیا آمد. وی در سال ۷۲۵ هجری قمری، به قصد زیارت خانه خدا، به سوی مکه عزیمت نمود و مصر، شام، حجاز، عراق، ایران، یمن، بحرین، ترکستان، می‌انرودان و بخشی از هند و چین، جاوه و شرق آفریقا را پیمود و سرانجام به مغرب نزد شاه ابی عنان از شاهان بنی مرین برگشت. سفر او ۲۷ سال به درازا کشید و سرانجام در مراکش و در سال ۷۷۹ هجری قمری مطابق با سال ۱۳۷۷ میلادی، درگذشت[۱].
این جهانگرد معروف، بیش از ۵ بار به ایران سفر نمود و در تمام سفرهای شرقی خود از زبان فارسی برای ارتباط با غیر عرب‌ها استفاده نمود. سفرهای او در دو سوی سواحل دریای فارس (خلیج فارس کنونی) و شهرهای فارس از جمله شیراز، خوزیه (خوزستان)، تستر(شوشتر)، تبریز و خراسان بود که به صورت سفرنامه‌ای خواندنی به نام «تحفة الأنظار فی غرائب الاسفار» نام دارد که در قرن هفتم هجری و به دستور یکی از امرای مغرب نگاشته شده است[۲].
ابن بطوطه در زمان حکومت سربداران وارد شهر مشهد شده است و حرم امام رضا(ع) را زیارت نمود. وی در سفرنامه خویش درباره شهر توس و مشهد الرضا(ع) چنین می‌نویسد: «یکی از شهرهای بزرگ و پر جمعیت خراسان و موطن امام محمد غزالی، شهر توس می‌باشد. از توس به مشهد الرضا رفتم که مدفن امام علی بن موسی الرضا(ع) می‌باشد شهری است آباد با انواع میوه‌ها و آب‌های جاری و آسیاب‌های دایر. روی قبر امام رضا(ع) صندوقی از چوب که با صفحات نقره پوشیده شده و بر بالای آن قندیل‌های سیمین آویخته و دری که به زیر گنبد باز می‌شود از نقره می‌باشد و پرده‌ای از حریر زربفت بر آن درگاه آویخته و داخل گنبد با انواع قالی مفروش بود. در مقابل قبر امام رضا(ع)، قبر هارون الرشید است که بر روی آن صندوقی و شمعدانی قرار دارد و وقتی رافضیان برای زیارت وارد می‌شوند، نخست با پا لگدی بر قبر هارون می‌زنند و آنگاه به زیارت امام رضا(ع) می‌روند»[۳].[۴]
