جاودانگی قرآن و حقیقت وحی (مقاله)
جاودانگی قرآن و حقیقت وحی عنوان مقاله‌ای است که با زبان فارسی به بررسی ماندگاری قرآن و ماهیت پدیده وحی می‌پردازد. این مقالهٔ ۳۲ صفحه‌ای به قلم عبدالحمید عارفیان نگاشته شده و در فصلنامه پژوهش‌های قرآنی (شماره ۳۵ و ۳۶، پاییز و زمستان ۱۳۸۲) منتشر گشته است.[۱]
| جاودانگی قرآن و حقیقت وحی | |
|---|---|
 | |
| زبان | فارسی |
| نویسنده | عبدالحمید عارفیان |
| موضوع | جاودانگی قرآن، وحی، حقیقت وحی |
| مذهب | شیعه |
| منتشر شده در | فصلنامه پژوهش‌های قرآنی |
| وابسته به | دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم |
| محل نشر | مشهد، ایران |
| تاریخ نشر | پاییز و زمستان ۱۳۸۲ |
| شماره | ۳۵ و ۳۶ |
| تعداد صفحات | ۳۲ |
| شماره صفحات | از صفحه ۲۴۲ تا ۲۷۳ مجله |
| ناشر الکترونیک | پایگاه مجلات تخصصی نور |
چکیده مقاله
- نویسنده در ابتدای چکیده مقاله می‌نویسد: «جاودانگی و جامعیت قرآن به مفهوم فرازمانی و فرامکانی بودن وعدم تأثیرپذیری آن از فرهنگ زمانه یا منبع هم عرض دیگری "نفی پلورالیسم" در این نوشتار به یاری سه دسته از دلایل اثبات گردیده است. آیات بسیاری که عزت، پایداری و جهان‌شمولی بشارت‌ها و بیم‌ها و پیام‌های قرآن و پیراستگی آن از هرگونه اختلاف و کاستی سخن می‌گویند دلایل قرآنی این مدعا هستند. حدیث ثقلین و روایاتی که بر همواره تازه بودن قرآن، لزوم مراجعه بدان و عرضه احادیث بر آن دلالت دارند مستندات روایی این دعوی را تشکیل می‌دهند».
- نویسنده در ادامه می‌نویسد: «اصل لزوم هدایت دائمی انسان از سوی خدا و خاتمیت پیامبر نیز دو دلیل عقلی در این زمینه هستند. جاودانگی قرآن با فضاسازی برای جولان عقل و شرع، مشروعیت، معقولیت حقانیت و لزوم اطاعت از قرآن را ایجاب می‌نماید. نویسنده در ادامه، سخن کسانی را که تأثیرپذیری قرآن از فرهنگ زمان نزول را به معنای همراهی قرآن با فرهنگ مخاطبان عصر نزول پنداشته‌اند نادرست دانسته بر این تأکید می‌کند که جاودانگی قرآن به معنای بی‌توجهی به زبان فرهنگ مخاطبان الیه نیست، بلکه قرآن به منظور تعامل با عرب جاهلی زبان خود را عربی مبین قرار داده و در قالب زبان آنان سخن گفته و سطح افق فکری‌شان را رعایت کرده، در عین حال رفتارها و باورهای نادرست جاهلی را تأیید نکرده است، چرا که ابزارهای مفهومی قرآن، بالعرض در قالب‌های فرهنگی، جغرافیایی و تاریخی اعراب جاهلی، و بالذات برای انتقال اندیشه‌ها و آموزه‌های والای معنوی به کار رفته است».
- در پایان چکیده مقاله آمده است: «از این رو با توجه به ثابت بودن نیازهای اولیه بشر و تطور نیازهای ثانوی وی که تابع شرایط زمانی، مکانی و فرهنگی است، می‌توان با تدبر در قرآن و یاری جستن از تعالیم اهل‌بیت(ع) و با توجه به اصولی همچون: هماهنگی دین با فطرت، انعطاف‌پذیری احکام در پرتو اجتهاد و حجیت عقل، همواره بشریت را در گشودن راهی دین پسند و حکیمانه در هنگام بروز نیازها و تحولات جدید و دگردیسی شرایط، یاری داد».[۱]
فهرست مقاله
- چکیده
- عناصر جاودانگی
- دلایل جاودانگی
- الف) دلایل قرآنی
- آیه من بلغ
- آیه بعثت
- آیه تدبر
- آیه عزت و شکست‌ناپذیری
- آیه حفظ
- پایداری و جهان‌شمولی بشارت‌ها، انذارها و پیام‌های قرآن
- توصیفات قرآن
- آیه پیراستگی قرآن از هر کاستی
- ب) دلائل روایی
- نوبودن قرآن در همیشه زمان
- جاودانگی قرآن
- حدیث ثقلین
- روایت مراجعه به قرآن
- احادیث عرضه به قرآن
- ج) دلیل عقلی بر جاودانگی
- دلیل هدایت دائمی
- خاتمیت، دلیل بر جاودانگی
- لوازم جاودانگی قرآن
- الف) جامعیت و کمال دین
- ب) فراتر از حکایت گذشتگان (قصص) (عنصر فراتاریخی)
- پیام‌رسانی در پرتو بیان سرگذشت‌ها
- اثبات وحی و رسالت (وجود سرچشمه غیبی)
- وحدت پیام انبیا
- پیروزی نهایی راه انبیا
- ارائه الگوهای عینی
- ج) فراتر از زمان نزول
- فرهنگ زمان نزول
- زبان قوم و نسبت آن با جاودانگی وحی
- شأن نزول و متناسبات آن با جاودانگی
- جاودانگی قرآن و سنت و اقتضائات زمان
- الف) مفهوم اقتضائات زمان
- ب) عوامل تغییر اقتضائات
- سنت در کنار قرآن
- هماهنگی دین با فطرت
- انعطاف‌پذیری احکام در پرتو اجتهاد
- پی‌نوشت‌ها
دربارهٔ پدیدآورنده
حجت الاسلام و المسلمین دکتر عبدالحمید عارفیان علاوه بر تدریس دروس دانشگاهی تا کنون چندین مقاله به رشته تحریر در آورده است. «از شور عاشورا تا پیام‌های حسینی»، «ماندگاری قرآن و حقیقت وحی» و «جاودانگی قرآن و حقیقت وحی» برخی از این آثار است.[۲]