بازار در تاریخ اسلامی

مقدمه

پراکندگی قبائل عرب در حجاز و دسترسی نداشتن قبائل مختلف به کالاهای مورد نیاز خود، اقتضا می‌کرد، در فصل‌ها و مکان‌های خاص، بازارهایی تشکیل شوند تا قبائل بتوانند نیازهای خود را تأمین و کالاهای تولیدی خود را به قبائل دیگر عرضه کنند. بازارهای عصر جاهلی قوانین و مقررات ویژه‌ای داشتند و هر کدام از قبائل بر پایه قدرت و جایگاه اجتماعی خود از این بازارها بهره‌مند می‌شدند. مهم‌ترین بازارهای عصر جاهلی که نبض اقتصاد را در دست داشت عبارت بودند از:

بازار عُکّاظ: عکاظ، نام بازاری بزرگ در منطقه‌ای میان نخله و طائف و در ده میلی طائف، نزدیک عرفات است که هر سال یک ماه - از اوائل تا اواخر ذی القعده - برپا می‌شد. فاصله بازار عکاظ تا مکه، سه روز و تا شهر طائف، یک روز، راه بود^[۱]؛
بازار مَجَنّه: این بازار در اطراف مکه و در مناطق محل سکونت بنی کنانه بود. و در اواخر ذی قعده و پس از بازار عکاظ بر پا می‌شد^[۲]؛
بازار ذی المجاز: پس از عکاظ و در راه مکه برپا می‌شد^[۳]؛
بازار مکه: پس از ذی المجاز و ایام حج که از ذی المجاز به مکه می‌آمدند، بر پا می‌شد؛
دومة الجَندَل: این بازار نیز در ربیع الاول هر سال، از سوی غسان و کلب بر پا می‌شد^[۴]؛
بازار صِحار: بازاری بود که از اول رجب و در ماه‌های حرام شکل می‌گرفت^[۵]؛
بازار دَبَا: پس از بازار صحار برگزار می‌شد و جَلَندِی‌ها عهده‌دار آن بودند^[۶]؛
بازار شُحر: که اهالی مهره، آن را برگزار می‌کردند^[۷]؛
بازار عَدَن: در ماه رمضان برپا شده و در آن عطر و مواد خوشبو فروخته می‌شد؛
بازار رَابِیه: در حضرموت و از سوی کِندیان اداره می‌شد؛
بازار حباشةُ: از بازارهای عرب بود که در جاهلیت برپا می‌شد^[۸].^[۹]

منابع

محمدی، داداش‌نژاد، حسینیان، تاریخ اسلام ج۱

پانویس

↑ بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۱۰۱؛ و ۱۱۱؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۴، ص۱۴۲.
↑ ابن جوزی، المنتظم، ج۵، ص۲۷۲؛ صالحی شامی، سبل الهدی، ج۲، ص۴۵۷.
↑ بغدادی، خزانة الأدب و لب لباب لسان العرب، ج۸، ص۲۴.
↑ ابن حبیب بغدادی، المحبر، ص۲۶۳.
↑ ابن حبیب بغدادی، المحبر، ص۲۶۴.
↑ ابن حبیب بغدادی، المحبر، ص۲۶۵؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۴۳۵.
↑ ابن حبیب بغدادی، المحبر، ص۲۶۶؛ یعقوبی، تاریخ، ج۱، ص۲۷۰.
↑ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۲۱۱.
↑ محمدی، داداش‌نژاد، حسینیان، تاریخ اسلام ص ۲۸.

[1] بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۱۰۱؛ و ۱۱۱؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۴، ص۱۴۲.

[2] ابن جوزی، المنتظم، ج۵، ص۲۷۲؛ صالحی شامی، سبل الهدی، ج۲، ص۴۵۷.

[3] بغدادی، خزانة الأدب و لب لباب لسان العرب، ج۸، ص۲۴.

[4] ابن حبیب بغدادی، المحبر، ص۲۶۳.

[5] ابن حبیب بغدادی، المحبر، ص۲۶۴.

[6] ابن حبیب بغدادی، المحبر، ص۲۶۵؛ یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۴۳۵.

[7] ابن حبیب بغدادی، المحبر، ص۲۶۶؛ یعقوبی، تاریخ، ج۱، ص۲۷۰.

[8] یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۲۱۱.

[9] محمدی، داداش‌نژاد، حسینیان، تاریخ اسلام ص ۲۸.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]