الگو:صفحهٔ اصلی/مدخل برگزیده
حضرت اباالفضل عباس بن علی (ع) روز ۴ شعبان سال ۲۶ هجری در مدینه به دنیا آمد و فرزند امیرالمؤمنین (ع) و مادرش فاطمه کلابیه (ام البنین) است. عبّاس در لغت، به‌معنای شیر بیشه، شیری که شیران از او بگریزند است. به خاطر سیمای جذابش او را "قمر بنی هاشم" می‌گفتند. برای حضرت عباس، القاب دیگری نیز گفته شده است از جمله: العبد الصالح، باب الحوائج، صاحب اللواء، المواسی، الصابر و... .
حضرت عباس (ع) چهارده سال از عمر شریفش را با پدر بزرگوارش امیرالمؤمنین (ع) سپری کرد، ده سال بعد با برادر گرامیش امام حسن مجتبی (ع) و ده سال آخر عمر را با دیگر برادر بزرگوارش امام حسین (ع) بگذرانید.
در کتاب‌های تاریخی نام حضرت عباس تا ایام عاشورا و صحنه کربلا، کمتر به چشم می‌‌خورد، تنها در دو مورد در تاریخ، نامی از این پرچمدار کربلا دیده شده است. طبق نقل برخی از مورخان، ازدواج قمر بنی‌هاشم در سن هیجده یا بیست سالگی با «لبابه» دختر عبیدالله بن عباس پسر عموی پدر بزرگوارش انجام شد و ثمره این ازدواج میمون و مبارک دو پسر به نام‌های عبیدالله و فضل و به قولی، دو پسر دیگر به نام‌های محمد و قاسم، بوده است.
شخصیت حضرت عباس در وقایع عاشورا و کربلای حسینی به خوبی درخشید. به طوری که هر کس از کربلا خبری دارد از نام حضرت عباس قمر بنی هاشم نیز باخبر است.
در زیات ناحیه مقدسه در فضایل حضرت عباس چنین آمده است: سلام بر ابوالفضل العباس فرزند امیرالمؤمنین که جانش را فدای برادرش نمود از دنیایش برای آخرت استفاده کرد، و خود را فدای برادر نمود و برای تحصیل آب، تمام تلاش خود را به کار برد تا دو دست مبارکش در این راه قطع شد.
امام سجاد (ع) سیمای درخشان عباس بن علی را اینگونه ترسیم فرموده است: «رَحِمَ اللَّهُ الْعَبَّاسَ فَلَقَدْ آثَرَ وَ أَبْلَى وَ فَدَى أَخَاهُ بِنَفْسِهِ حَتَّى قُطِعَتْ يَدَاهُ فَأَبْدَلَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِمَا جَنَاحَيْنِ يَطِيرُ بِهِمَا مَعَ الْمَلَائِكَةِ فِي الْجَنَّةِ ...» که در آن مقام ایثار، گذشت، فداکاری، جانبازی، قطع شدن دستانش و یافتن بال پرواز در بهشت، مطرح است و اینکه: عمویم عباس، نزد خدای متعال، مقامی دارد که روز قیامت، همۀ شهیدان به آن غبطه می‌خورند و رشک می‌برند.