علم امام علی در قرآن
این مدخل زیرشاخهٔ بحث علم امام علی است. علم امام علی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: علم امام علی در قرآن - علم امام علی در حدیث - علم امام علی در کلام اسلامی - پرسش‌های مرتبطآیات درباره علم امام علی(ع)
۱. ﴿قُلْ كَفَى بِاللَّهِ شَهِيدًا بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ وَمَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتَابِ﴾[۱]. ابوسعید خدری می‌گوید: از رسول خدا(ص) پرسیدم: «آن‌که علم کتاب نزد او است، کیست؟» فرمود: «او برادرم علی بن ابی طالب(ع) است»[۲].
۲. ﴿إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِينَ﴾[۳]. جابر جعفی از امام باقر(ع) چنین نقل می‌کند: هنگامی که امیرالمؤمنین(ع) در مسجد کوفه بود، زنی نزد او آمد و از شوهرش شکایت کرد. امام به نفع شوهرش قضاوت کرد. زن به خشم آمد و گفت: «به خدا سوگند، داوری‌ات ناحق، قضاوتت نامیزان و حُکمت ناعادلانه است. در محکمه الهی به محاکمه‌ات می‌کشانم». امام علی(ع) مقداری او را نگریست و فرمود: «دروغ گفتی ای بدخوی». آن زن ناگهان فراری شد. عمرو بن حریث خود را به او رسانید و گفت: «با علی سخنی گفتی و او پاسخی داد و تو فراری شدی؟» گفت: «به خدا سوگند، علی مرا از حقیقتی آگاه ساخت که من از ابتدای ازدواجم تاکنون آن را از شوهرم پنهان کرده بودم». عمرو نزد امیرالمؤمنین(ع) بازگشت و آن‌چه را شنیده بود، بیان کرد و گفت: «یا امیرالمؤمنین، شما را به کهانت نمی‌شناختیم». امام فرمود: «وای بر تو! اینکه از من دیدی، کهانت نیست، بلکه خداوند در قرآن کریم فرموده است: ﴿إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِينَ﴾. رسول خدا(ص) خود، مُتوسم بود، و من پس از او، و امامان از نسل من، پس از من، همگی، ژرف‌اندیشانیم، و چون در آن زن نظر کردم، او را از سیمایش باخبر کردم»[۴].
۳. ﴿وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ إِلَّا رِجَالًا نُوحِي إِلَيْهِمْ فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ﴾[۵]. حرث در این باره می‌گوید: از علی(ع) درباره این آیه پرسیدم؛ فرمود: «به خدا سوگند که ما اهل ذکریم، ما اهل علمیم، ما معدن تأویلیم، من، خود، از رسول خدا(ص) شنیدم که می‌فرمود: من شهر علمم و علی در آن است، و هر که خواهان علم است، باید از درش وارد شود»[۶].
۴. ﴿وَتَعِيَهَا أُذُنٌ وَاعِيَةٌ﴾[۷]. از علی بن حوشب در این باره چنین نقل شده است: از مکحول شنیدم که می‌گفت: رسول خدا(ص) آیه ﴿وَتَعِيَهَا أُذُنٌ وَاعِيَةٌ﴾ را تلاوت کرد و فرمود: «یا علی، از خدا خواسته‌ام که این گوش شنوا و گیرا گوش تو باشد». علی(ع) فرمود: «پس از آن هیچ حدیث و سخنی را که از رسول خدا(ص) شنیدم، فراموش نکردم»[۸]. همچنین از برید اسلمی چنین نقل شده است: شنیدم که رسول خدا(ص) به علی(ع) می‌فرمود: «یا علی، خداوند فرمانم داده تا نزدیکت کنم و و دورت نسازم؛ تعلیمت دهم و فرا بگیری. خداوند مقرر فرموده که تو گیرنده و نگه دارنده شوی». پس از آن، آیه ﴿وَتَعِيَهَا أُذُنٌ وَاعِيَةٌ﴾ نازل شد[۹].[۱۰].
منابع
پانویس
- ↑ «و کافران می‌گویند: تو فرستاده (خداوند) نیستی؛ بگو: میان من و شما خداوند و کسی که دانش کتاب نزد اوست، گواه بس» سوره رعد، آیه ۴۳.
- ↑ بحرانی، سید هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، در تفسیر آیه مذکور.
- ↑ «همانا در این (داستان) برای نشانه‌شناسان نشانه‌هاست» سوره حجر، آیه ۷۵.
- ↑ فرات کوفی، تفسیر فرات الکوفی، ص۸۱.
- ↑ «و ما پیش از تو جز مردانی را که به آنها وحی می‌کردیم نفرستادیم؛ اگر نمی‌دانید از اهل ذکر (آگاهان) بپرسید» سوره نحل، آیه ۴۳.
- ↑ حاکم حسکانی، شواهد التنزیل، ج۱، ص۳۳۴.
- ↑ «تا آن را برایتان یادکردی کنیم و گوش‌های نیوشنده آن را به گوش گیرند» سوره حاقه، آیه ۱۲.
- ↑ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، ج۲، ص۱۲۱.
- ↑ طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فی تأویل آی القرآن (تفسیر الطبری)، ج۲۹، ص۵۶.
- ↑ عسکری، سید مرتضی، مقاله «امام علی در قرآن»، دانشنامه امام علی ج۱۰ ص ۱۳۲.