صله ارحام

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

نسخه‌ای که می‌بینید نسخه‌ای قدیمی از صفحه‌است که توسط Msadeq (بحث | مشارکت‌ها) در تاریخ ‏۲۶ نوامبر ۲۰۱۹، ساعت ۱۶:۲۱ ویرایش شده است. این نسخه ممکن است تفاوت‌های عمده‌ای با نسخهٔ فعلی بدارد.

(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)
متن این جستار آزمایشی و غیرنهایی است. برای اطلاع از اهداف و چشم انداز این دانشنامه به صفحه آشنایی با دانشنامه مجازی امامت و ولایت مراجعه کنید.


مقدمه

  • کلمه "صله" برگرفته از "وَصَلَ یصل"، در بیان اهل لغت، به معنای پیوند و اتصال دو چیز و رسیدن دو شیء به هم است[۱]. "رحم" نیز از ماده "الرَحِم" در اصل به معنای زهدان مادر است[۲]؛ اما به کنایه درباره خویشاوندان و نزدیکانی که قرابت نسبی داشته و از یک رحم باشند نیز به کار رفته است[۳]. با این توصیف، احسان به خویشاوندان نسبی از باب کنایه، صله رحم نامیده می‌شود[۴][۵].

ضرورت انجام صله رحم در کلام نبوی(ص)‌

صله رحم در سیره رسول خدا(ص)

قطع رحم از دیدگاه رسول خدا(ص)

  • به همان اندازه که پیامبر اسلام بر دوستی و رابطه برقرار کردن با اقوام و خویشان و محبت به آنان تأکید داشت، قطع رابطه با خویشان و دشمنی با آنان نیز به شدت مبغوض ایشان بود و توصیه همیشگی پیامبر(ص) به مسلمانان این بود که همواره رابطه خود را باخویشان خود، حفظ و در هیچ حالی از اقوام خود دوری نکنند؛ حتی اگر اقوامشان درباره آنان بدی کنند و یا نیت سوئی درباره آنان داشته باشند. آن حضرت به همگان توصیه می‌فرمود: "رابطه خود را با محارم و خویشانت قطع نکن، اگر چه آنان رابطه خود را با تو قطع کرده باشند"[۲۵]؛ نبی خاتم(ص) به شدت، مسلمانان را از قطع رابطه با خویشاوندان بر حذر داشته، برای قطع کنندگان رحم عقوباتی را برشمرده‌اند که در ادامه به مواردی اشاره می‌شود:‌

محرومیت از رحمت خداوند‌

  • از نظر رسول اکرم(ص)، ضرر و خسارت قطع رابطه با خویشان، هم به قاطع رحم می‌رسد و هم زیان آن گریبانگیر قوم او خواهد شد. از پیامبر خدا(ص) روایت شده است که فرمود: « إِنَ‌ الْمَلَائِكَة لاتَنْزِلُ عَلَى قَوْمٍ فِيهِمْ‌ قَاطِعُ‌ رَحِم‌»[۲۶]؛ ملائکه الهی در میان مردمی که در میان آنها قطع کننده رابطه با خویشاوندان وجود داشته باشد، نازل نخواهد شد[۲۷].
  • قطع رابطه با خویشان علاوه بر سلب نعمت‌های دنیوی از انسان،‌مانع نزول رحمت الهی و باعث می‌شود که انسان از نعمات و ارزاق معنوی نیز محروم بماند. رسول خاتم(ص) در این باره فرموده‌اند: « إِنَّ الرَّحْمَةَ لاتَنْزِلُ عَلَى قَوْمٍ فِيهِمْ‌ قَاطِعُ‌ رَحِم‌»[۲۸]؛ رحمت و محبت خداوند بر مردمی که در میان آنها قطع کننده رابطه با خویشان وجود داشته باشد، نازل نخواهد شد[۲۹].
  • در برخی روایات آمده است: روزی مردی خدمت رسول خدا(ص) رسید و به ایشان گفت: "ای رسول خدا! اقوام و خویشان من تصمیم گرفته‌اند از من فاصله بگیرند، مرا از خود برانند و رابطه‌شان را با من قطع کنند؛ آیا من حق دارم و می‌توانم به این علت رابطه‌ام را با خویشانم قطع کنم و از آنان دوری گزینم؟"نبی خدا(ص) در پاسخ او فرمود: "اگر چنین کنی، در آن صورت خداوند رابطه خود را با همگی شما قطع خواهد کرد". آن مرد از پیامبر(ص) درباره نوع برخورد با اقوامش راهنمایی خواست و رسول خدا(ص) در پاسخ او فرمود: "دوستی و ارتباط برقرار کن با هر کس که ارتباط خود را با تو قطع کند و عطا کن به هر کس که تو را از عطای خود محروم کند و ببخش[۳۰] هر آن کس را که به تو ستم کند. اگر چنین کردی، خداوند تو را علیه آنان یاری خواهد کرد"[۳۱].

عقوبت در دنیا

محرومیت از بهشت

منابع

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید:  

  1. ابن منظور، لسان العرب، ج ۱۱، ص ۷۲۶.
  2. همان، ج ۱۲، ص ۲۳۲.
  3. راغب اصفهانی، المفردات الفاظ القرآن، ص ۳۴۷.
  4. الزبیدی، تاج العروس، ج ۱۵، ص ۷۸۰.
  5. اکبری، هادی، فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم، ص ۴۸۶.
  6. تاج الدین شعیری، جامع الاخبار، ص ۸۹؛ محمد بن محمد کوفی، الجعفریات، ص ۱۸۸؛ ابو الفضل علی بن حسن طبرسی، مشکاة الأنوار، ص ۱۶۶ و الهیثمی، مجمع الزوائد، ج ۸، ص ۱۵۲.
  7. کلینی، الکافی، ج ۲، ص ۱۵۶؛ احمد بن حنبل، مسند احمد، ج ۳، ص ۱۵۶؛ شیخ صدوق، الخصال، ج ۱، ص ۳۲؛ محمد بن حسن فتال نیشابوری، روضة الواعظین، ج ۲، ص ۳۸۸.
  8. ابن ابی الدنیا، مکارم الاخلاق، ص ۱۰۳؛ جلال الدین سیوطی، الجامع الصغیر، ج ۲، ص ۹۵ و المتقی الهندی، کنز العمال، ج ۳، ص ۴۵.
  9. شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، ج ۲، ص ۴۲؛ صحیفة الرضا(ع)، ص ۷۷ و شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج ۱۷، ص ۳۰۸.
  10. الکافی، ج ۲، ص ۱۵۵، الجامع الصغیر، ج ۲، ص ۵۱۳: کنزالعمال، ج ۳، ص ۳۶۹ - ۳۶۸ و محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج ۷۱، ص ۱۲۵.
  11. الکافی، ج ۲، ص ۱۵۱؛ مشکاة الأنوار، ص ۱۶۵ و ابن فهد حلی، عدة الداعی، ص ۹۰.
  12. اکبری، هادی، فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم، ص ۴۸۶-۴۸۷.
  13. « أَوْصَانِي رَسُولُ اللَّه‌(ص) أَنْ أَصِلَ رَحِمِي وَ إِنْ أَدْبَرَت‌»؛ الخصال، ج۱، ص ۳۴۵، و خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، ج۲، ص۴۲۹.
  14. اکبری، هادی، فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم، ص ۴۸۷.
  15. ابن هشام، السیرة النبویه، ج۱، ص۳۳۶؛ ابوبکر بیهقی، دلائل النبوه، ص ۳۰؛ ابن جوزی، المنتظم، ج ۲، ص ۳۸۲ و تقی الدین مقریزی، إمتاع الأسماع ، ج ۴، ص ۱۰۷.
  16. اکبری، هادی، فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم، ص ۴۸۷.
  17. احمد بن یحیی بلاذری، انساب الاشراف، ج۱،‌ ص۳۵۷؛ محمد بن جریر طبری، تاریخ الامم و الملوک (تاریخ الطبری)، ج ۱۱، ص ۵۰۱ و ابن سید الناس، عیون الاثر، ج ۲، ص ۴۰۱.
  18. قاضی عیاض اندلسی، الشفا بتعریف حقوق المصطفی، ج ۱، ص ۲۵۸؛ ابن حزم، جوامع السیرة النبویه، ص ۳۵۰ و ابن شهر آشوب، مناقب آل ابی طالب، ج ۱، ص ۱۴۶.
  19. شیخ صدوق، الامالی، ص ۲۳۴ و روضة الواعظین، ج ۲، ص ۴۴۳.
  20. حسن بن فضل طبرسی، مکارم الاخلاق، ص ۱۹؛ مجمع الزوائد، ج ۲، ص ۲۹۵؛ ابویعلی الموصلی، مسند، ج ۶، ص ۱۵۰ و الجامع الصغیر، ج ۲، ص ۳۴۴.
  21. اکبری، هادی، فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم، ص ۴۸۸.
  22. السرخسی، المبسوط، ج ۱۰، ص ۹۲.
  23. ابن عساکر، تاریخ مدینه دمشق، ج ۴۵، ص ۴۲۴؛ ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج ۳، ص ۱۸۰ و المبسوط، ص ۹۲.
  24. اکبری، هادی، فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم، ص ۴۸۸.
  25. « لَا تَقْطَعْ‌ رَحِمَكَ‌ وَ إِنْ‌ قَطَعَتْك‌»؛ الکافی، ج ۲، ص ۳۴۷؛، سید فضل الله راوندی، النوادر، ص۶ و الجعفریات، ص۱۸۹.
  26. المزی، تهذیب الکمال، ج۱۱،‌ ص۴۳۳؛ مجمع الزوائد، ج۸، ص ۱۵۱ و کنزالعمال، ج ۳، ص۳۶۷.
  27. اکبری، هادی، فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم، ص ۴۸۹.
  28. البخاری، الأدب المفرد، ص ۲۵؛ تاریخ مدینه دمشق، ج۲۰، ص۱۶۷؛ الجامع الصغیر، ج ۱، ص ۳۰۵؛ کنز العمال، ج ۳، ص ۳۶۷ و محدث نوری، مستدرک الوسائل، ج۹، ص۱۰۶.
  29. اکبری، هادی، فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم، ص ۴۸۹.
  30. الکافی، ج ۲، ص ۱۵۰؛ یحیی بن حسین ابوطالب، تیسیر المطالب، ص ۴۲۲ و حسین بن سعید اهوازی، الزهد، ص۳۶.
  31. اکبری، هادی، فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم، ص ۴۹۰.
  32. الجامع الصغیر، ج ۲، ص ۵۱۳ و کنزالعمال، ج ۳، ص ۳۶۹ - ۳۶۸.
  33. اکبری، هادی، فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم، ص ۴۹۰.
  34. اکبری، هادی، فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم، ص ۴۹۰.
  35. محمد بن مسعود عیاشی، تفسیر العیاشی، ج ۲، ج ص ۲۲۰ و کنزالعمال، ج۳، ص۳۵۷.
  36. اکبری، هادی، فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم، ص ۴۹۰-۴۹۱.
  37. مسند احمد، ج ۴، ص ۳۹۹؛ ابن حبان، صحیح، ج۱۳، ص۵۰۸ و الخصال، ج۱، ص۱۷۹.
  38. اکبری، هادی، فرهنگنامه سیره پیامبر اعظم، ص ۴۹۱.