حسن بن محبوب سراد

از امامت‌پدیا، دانشنامهٔ امامت و ولایت

نسخه‌ای که می‌بینید نسخه‌ای قدیمی از صفحه‌است که توسط Msadeq (بحث | مشارکت‌ها) در تاریخ ‏۱ مارس ۲۰۲۲، ساعت ۱۱:۴۱ ویرایش شده است. این نسخه ممکن است تفاوت‌های عمده‌ای با نسخهٔ فعلی بدارد.

اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

مقدمه

ابوعلی حسن بن محبوب بن وهب بن جعفر بن وهب سراد بجلی کوفی لقب زرّاد به معنای زره‌ساز است که حرفه جد او وهب بوده و امام رضا(ع) حسن را سراد نامید. جد اعلایش وهب از مردمان هند و از بردگان جریر بن عبدالله بجلی بود که از امام علی(ع)درخواست خرید خود را کرد، ولی جریر چون به این کار تمایل نداشت، او را آزاد کرد و وهب پس از آزادی به خدمت امام درآمد،[۱] از همین روست که اینان بجلی خوانده می‌‌شوند.

گزارش دقیقی از ولادت ابوعلی نداریم، ولی از آنجا که در سن ۷۵ سالگی وفات یافته، [۲] پس باید در حدود ۱۵۰ هـ زاده شده باشد. ابن محبوب در شهر کوفه می‌‌زیسته[۳] و پس از طی دوره‌ای، به علم آموزی روی آورد. پدرش محبوب برای تشویق فرزند در مقابل هر روایتی که از علی بن رئاب می‌‌نوشت، یک درهم می‌‌داد.[۴]

حسن سرّاد از شاگردان و یاران امام کاظم، امام رضا[۵] و امام جواد(ع) به شمار می‌‌رود[۶] و از این بزرگواران و نیز شصت تن از شاگردان امام صادق(ع)[۷] و افرادی چون ابوحمزه ثمالی، جعفر بن سالم، حنان بن سدیر، صالح بن زراره و عبادة بن صهیب روایت دارد.[۸] محدثان بزرگی مانند محمد بن ابی عمیر، احمد بن محمد بن عیسی اشعری قمی، معاویه بن حکیم، یونس بن علی عطار و هیثم بن ابی مسروق از او روایت کرده‌اند.

ابوعلی از راویان و محدثان بلند پایه و مورد وثوق شیعه و از فقهای اصحاب ائمه معصومین(ع) و از ارکان اربعه عصر خود و از اصحاب اجماع به شمار آمده است.[۹] سرّاد سرانجام در سال ۲۲۴ هـ درگذشت.[۱۰] جای بسی شگفتی است با اینکه ابن محبوب راوی بسیاری از آثار عالمان شیعه بوده و نجاشی به این مناسبت بارها از او یاد کرده، اما از شرح حال خود وی غفلت ورزیده است.

ابوعلی آثار و تألیفات متعددی دارد که عبارت‌اند از: التفسیر الحدود النکاح الفرائض الدیات [۱۱] معرفة رواة الاخبار[۱۲] طبقات الرجال علل الاحادیث فضائل الاعمال فضائل القرآن الاحتجاج المصالح الارضین الازاهیر الاسباب الاشکال الافانین اللانبیاء احادیث الجن و الانس اخص الاعمال تعبیر الرؤیا التحذیر جداول الحکمه الاوامر الاوائل البزائر البلدان التاریخ المصالح المحبوبات المحاسن معانی الحدیث و التحریف الحیرة و الصفوه الحیوان و الاجناس التخویف الروایه الریاضه السماء صوم الایام المکروهات العتق الترهیب الفروق القرائن الکعبه اللطائف المآثر ما خاطب الله به خلقه الجمل[۱۳] المراج الطلاق النوادر (هزار ورقه) و المشیخه[۱۴] که در اصول شیعه نوشته شده و مشهورتر از کتاب مزنی و امثال آن است. این کتاب بیش از صد سال پیش از غیبت کبری نگاشته شده و برخی از اخبار غیبت را در بر دارد.[۱۵] ابوسلیمان داود بن کوره قمی، از اساتید کلینی کتاب المشیخه را بر اساس کتب فقهی به صورت باب باب در آورده و شهید ثانی حدود هزار حدیث از آن را گزینش کرده است[۱۶] که نشان می‌‌دهد این اثر گران قدر تا سده دهم وجود داشته است.[۱۷]

جستارهای وابسته

منابع

  1. جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱

پانویس

  1. اختیار معرفة الرجال ۵۸۴.
  2. خلاصة الاقوال ۳۷.
  3. الاعلام ۲/۲۱۲.
  4. اختیار معرفة الرجال ۵۸۴.
  5. رجال الطوسی ۳۴۷ و ۳۷۲.
  6. الفهرست (الندیم) ۲۷۶.
  7. معجم رجال الحدیث ۵/۹۱.
  8. لسان المیزان ۲/۲۴۸.
  9. الفهرست (طوسی) ۴۷.
  10. خلاصة الاقوال ۳۷.
  11. الفهرست (الندیم) ۲۷۶.
  12. معالم العلماء ۳۳.
  13. هدیة العارفین ۱/۲۶۶.
  14. الفهرست (طوسی)۴۷.
  15. اعلام الوری ۲/۲۵۸.
  16. الذریعه ۳/۳۲۷ و ۲۱/۶۹.
  17. جمعی از پژوهشگران، فرهنگ‌نامه مؤلفان اسلامی ج۱، ص ۲۵۹.