رشوه در فقه سیاسی

مقدمه

رشوه در لغت، به معنای پاره است^[۱] و در اصطلاح فقهی، جنس یا پولی است که قاضی، جهت صدور حکم یا کمک فکری به یکی از اصحاب دعوی، درخواست و اخذ می‌کند^[۲] و در اصطلاح فقه سیاسی مالی است که در ازای صدور حکم، به ارباب قضا دهند و یا از روی ترس و یا به طمع رسیدن به منصبی از مناصب دیوانی و اجرایی، به کارگزاران و صاحبان مناصب حکومتی اعطا نمایند^[۳].

رشوه‌خواری از آفات سیاست^[۴] و از عوامل مهم فساد اداری، اجتماعی و عاملی در جهت تضییع حقوق افراد جامعه و نافرمانی از خداوند است^[۵].

اولین رشوه سیاسی که آشکارا در تاریخ اسلام رخ داد، رشوه عمرو بن عاص از معاویة بن ابی‌سفیان راجع به ولایت مصر بوده است^[۶]. امام علی (ع) راجع به رشوه‌خواری و آفات آن می‌فرماید: “شما نیک می‌دانید که هرگز نسزد که نوامیس، خون‌ها، دستاوردها، قوانین و رهبری مسلمانان در اختیار گرسنه چشمی باشد که اموال مسلمانان را میدان تاخت و تاز آزمندی‌اش سازد... و یا رشوه‌خواری که حقوق را پایمال کرده و سیر پرونده را در هر مرحله متوقف سازد”^[۷].^[۸]

منابع

فروتن، اباصلت، مرادی، علی اصغر، واژه‌نامه فقه سیاسی

پانویس

↑ فرهنگ معین، ج۲، ص۱۶۵۸؛ لغت‌نامه دهخدا، ج۸، ص۱۲۰۹۱.
↑ مکاسب، ج۱، ص۲۴۰؛ مفتاح الکرامه، ج۱۲، ص۳۰۰؛ جواهر الکلام، ج۲۲، ص۱۴۷-۱۴۶؛ مصباح الفقاهه، ج۱، ص۲۶۳-۲۶۲.
↑ ماوردی، الاحکام السلطانیه، ص۷۵ و ۱۲۵.
↑ نهج البلاغه، خطبه ۱۳۱.
↑ تهذیب الاحکام، ج۶، ص۳۶۸؛ وسایل الشیعه، ج۱۲، باب ۵ من ابواب ما یکتسب به، حدیث ۲، ۸، ۱۰، ۱۲ و ۱۶.
↑ نهج البلاغه، خطبه ۲۶؛ سیر اعلام النبلاء، ج۳، ص۷۱.
↑ نهج البلاغه، خطبه ۱۳۱.
↑ فروتن، اباصلت، مرادی، علی اصغر، واژه‌نامه فقه سیاسی، ص ۱۱۵.

[1] فرهنگ معین، ج۲، ص۱۶۵۸؛ لغت‌نامه دهخدا، ج۸، ص۱۲۰۹۱.

[2] مکاسب، ج۱، ص۲۴۰؛ مفتاح الکرامه، ج۱۲، ص۳۰۰؛ جواهر الکلام، ج۲۲، ص۱۴۷-۱۴۶؛ مصباح الفقاهه، ج۱، ص۲۶۳-۲۶۲.

[3] ماوردی، الاحکام السلطانیه، ص۷۵ و ۱۲۵.

[4] نهج البلاغه، خطبه ۱۳۱.

[5] تهذیب الاحکام، ج۶، ص۳۶۸؛ وسایل الشیعه، ج۱۲، باب ۵ من ابواب ما یکتسب به، حدیث ۲، ۸، ۱۰، ۱۲ و ۱۶.

[6] نهج البلاغه، خطبه ۲۶؛ سیر اعلام النبلاء، ج۳، ص۷۱.

[7] نهج البلاغه، خطبه ۱۳۱.

[8] فروتن، اباصلت، مرادی، علی اصغر، واژه‌نامه فقه سیاسی، ص ۱۱۵.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]