جباریت در فقه سیاسی

اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث جباریت است. "جباریت" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

مقدمه

جبار: کسی است که سلطه^[۱]، برتری و غلبه دارد^[۲]؛ از جبر به معنای عظمت و برتری^[۳].
﴿أَتُرِيدُ أَنْ تَقْتُلَنِي كَمَا قَتَلْتَ نَفْسًا بِالْأَمْسِ إِنْ تُرِيدُ إِلَّا أَنْ تَكُونَ جَبَّارًا فِي الْأَرْضِ﴾^[۴].
جبّار از صفات الهی است و اطلاق آن بر مخلوق و عبد مذمت شده و حتی در قرآن این صفت نفی شده است: ﴿مَا أَنْتَ عَلَيْهِمْ بِجَبَّارٍ﴾^[۵].
در سیاست معمولاً جبّار بر فردی اطلاق می‌شود که سلطه خود را با تحمیل بر اراده مردم و اجبار آنها تأمین می‌کند^[۶]. بر این اساس، به نظام سیاسی که حاکم آن همه شئون و امور مردم را در دست گرفته و فرمانروایی مطلق دارد، حکومت تیرانی گفته می‌شود^[۷].^[۸].

↑ بهاءالدین خرمشاهی، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ج۱، ص۸۳۳-۸۳۴.
↑ حسن مصطفوی، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۲، ص۴۶.
↑ ابن‌فارس، معجم مقاییس اللغة، ج۱، ص۵۰۱.
↑ «آیا می‌خواهی که مرا همچون کسی که دیروز کشتی بکشی؟ تو جز این نمی‌خواهی که در این (سر) زمین گردنکش باشی» سوره قصص، آیه ۱۹.
↑ «تو بر آنان چیره نیستی» سوره ق، آیه ۴۵.
↑ سیدمحمدحسین طباطبابی، المیزان، ج۱۸، ص۳۶۱.
↑ علی‌اکبر آقابخشی و مینو افشاری‌راد، فرهنگ علوم سیاسی، ص۴۳۶.
↑ نظرزاده، عبدالله، فرهنگ اصطلاحات و مفاهیم سیاسی قرآن کریم، ص:۲۰۳-۲۰۴.