مزارهای مدینه‌

مزارهای مدینه‌ از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: مزارهای مدینه در تاریخ اسلام - مزارهای مدینه در حدیث - مزارهای مدینه در کلام اسلامی - مزارهای مدینه در زیارت - پرسش‌های مرتبط

زیارت و مزارهای مدینه

• در مدینه، غیر از حرم خود پیامبر(ص) که مدفن آن وجود پاک و آن دُرّ یکتای وجود است، و غیر از قبر بی نشان حضرت فاطمه(س) که به قول معروف و مشهور، در همان روضه نبوی است، قبرستان بقیع وجود دارد. گرچه پس از استیلای وهّابی‌ها بر عربستان، آثار و بقایا و قبه‌ها و مزارهای زیادی را در مکه و مدینه از بین برده و اهانت‌ها نمودند، لکن قداست و حرمت این مزارها و مشاهد، نزد هر مسلمان قدرشناس و اهل معرفت همچنان باقی است.
• در قبرستان بقیع، غیر از مزار و مدفنِ ساده و غریب چهار امام معصوم شیعه؛ یعنیامام حسن مجتبی، امام زین العابدین، امام باقر و امام صادق(ع)، قبر این چهره‌های گرامی نیز وجود دارد: عبدالله پدر پیامبر، عباس عموی پیامبر، ابراهیم پسر پیامبر، صفیه عمه پیامبر، زینب و ام کلثوم و رقیه دختران پیامبر، فاطمه زهرا(س) (طبق بعضی نقل‌ها)، حلیمه سعدیه دایه پیامبر، فاطمه بنت اسد مادر امیرالمؤمنین(ع)، عقیل برادر امیرالمؤمنین(ع)، تعدای از همسران رسول خدا(ص) و تعدادی از صحابه و تابعین، همچون: مقداد، جابر بن عبدالله انصاری، مالک اشتر، عثمان بن مظعون، سعد بن معاذ، ابن مسعود، محمد حنفیه و....
• اندوه بی‌پایان مسلمانان دلسوخته و شیعیان عاشق، در این است که در زیارت بقیع، با منع و بی حرمتی و هتّاکی مواجهند، و نه تنها مجاز نیستند که از نزدیک، ادای احترام کنند و در تجلیل و تعمیر قبور بکوشند، بلکه به‌شدت هم طرد می‌شوند. این هم مظلومیت دیگری است برای حق و عدالت. و بقیع، همچنان غریبانه، زیر تابش خورشید قرار گرفته است.
• در اطراف مدینه، در ربذه، قبر ابوذر غفاری است، آن صحابی پاکباز شهید، و در جای دیگر مدفنِ محمد نفس زکیه است. در کنار کوه احد، آنجا که جنگ معروف پیامبر(ص) با مشرکین اتفاق افتاد، شخصیت‌های بارزی چون: حمزه سیدالشهدا، عبدالله بن جحش، مصعب بن عمیر، حارث بن انس، رفاعه، حنظله و شهدای دیگر احد که تعدادشان به هفتاد می‌رسد مدفونند.
• در احادیث ما، هنگام زیارت مدینه به دیدار این آثار و نشان‌ها دستور داده شده است. در حدیثی امام صادق(ع) به یکی از اصحاب می‌فرماید: "در مدینه، از مسجد قُبا شروع کن، در آن نماز و دعا بخوان، در محل سکونت و نمازخانه پیامبر(ص) نماز بگزار. به سوی احد رفته و در مسجد آنجا نماز بخوان و بر مدفن حمزه بگذر و بر او سلام بده، بر قبور شهدا بگذر، کنار آنها ایستاده و بگو: «سلام بر اهل دیار، شما پیشاهنگ مایید و ما به شما خواهیم پیوست..." زیارت قبور اولیای دین، هم از جنبه اخلاقی و تربیتی سازنده است و هم برای آخرتمان ذخیره جاوید است. پیامبر اسلام(ص) فرموده است: "هرکس حسن بن علی(ع) را در بقیع زیارت کند، گامش بر صراط استوار خواهد بود، آن روز که قدم‌ها می‌لغزند...".

منابع

• محدثی، جواد، فرهنگ زیارت