یا علی

یا علی تکیه کلام پیروان اهل بیت، هنگام مددخواهی برای انجام کاری دشوار، یا برداشتن باری سنگین، یا برخاستن از زمین. شیعه، این تمرین را با کودکان نیز دارد و از آنجا که امیر المؤمنین (ع) را مظهر قدرت الهی می‌داند، هنگام استغاثه، علی (ع) را فریاد می‌کند.

مقدمه

• شیفتگان حضرت، عاشقانه نام و یاد او را در هرمناسبت و مقامی بر زبان می‌آورند. شب‌وروز، ساعت و دقیقه‌ای نیست که نام حضرت علی در نقطه‌ای از این مرزوبوم از زبان پیر و جوان و هرطبقه از مردم طنین نیفکند. کارگری که با پتک بر آهن و فولاد می‌کوبد "یا علی" می‌گوید. پیرزنی ضعیف و رنجور که می‌خواهد از جای خود برخیزد، کوهنوردی که پای بر صخره‌های عظیم می‌گذارد، از "علی" مدد می‌جوید. راننده‌ای که پشت فرمان اتومبیل نشسته است و در این روزگار سرشار از حادثه و جنجال از خیابان‌های شلوغ یا گردنۀ کوهستان‌ها می‌گذرد علی را به یاری می‌طلبد. شناگری که در آب غوطه می‌خورد، کشتی‌گیری که در جستجوی افتخار و سربلندی برای ملت و مملکت خویش است، تازه عروسی که در انتظار تولّد نوزاد است، سیاستمداری که در تعیین سرنوشت دولت و ملّتی سهیم است، پزشکی که کارد جرّاحی را در قلب و سینۀ نوجوانی آرزومند فرو می‌برد، همه و همه با بانگ یا علی دست به کار می‌شوند و جای شگفتی نیست که تمام موفقیت و پیروزی خود و بستگان خویش را مدیون همین نام مقدس می‌دانند. دلبستگی و باور مردم به مولا علی (ع) به حدّی است که همواره مورد تعجّب کسانی قرار گرفته که از فرهنگ و زندگی و باور این مردم دور می‌باشند. یکی از حریف‌های مرحوم تختی، قهرمان کشتی ایران و جهان روزی به وی می‌گوید: تو چرا هرگاه در کشتی در مخمصه می‌افتی، "یا علی" می‌گویی؟ تختی در جواب گفت: این نام، زور مرا دوبرابر می‌کند. آن حریف می‌پرسد: هرکسی "یا علی" بگوید زورش دوبرابر می‌شود؟ مرحوم تختی گفت: فقط کسی که از سر اخلاص و باور در دعای فرج نیز با تعبیر "یا محمّد یا علیّ" از این دو حجت الهی کمک خواسته می‌شود، چراکه مجرای فیض الهی‌اند. به فرمودۀ پیامبر، "یا علی" طنین صدایی است که هنگام کوبیدن کوبۀ در بهشت به گوش می‌رسد: إنّ حلقة باب الجنّة من یاقوتة حمراء علی صفائح الذّهب فإذا دقّت الحلقة علی الصّفحة طنّت و قالت: یا علیّ از آنجا که علی (ع) در فرهنگ دینی ما مظهر یاری‌رسانی و حمایت از درماندگان است، ندای یا علی مدد ورد زبان شیعه است و چه در ناتوانی جسمی و چه در آزردگی و خستگی روحی از او مدد می‌گیرند: در تاریخ حکومت‌های شیعی در جنوب هند نیز آمده است که وقتی رام‌جیا با ارتشی قدرتمند و متشکّل از دویست‌هزار سرباز هندو برای نابودی کامل حکومت‌های شیعه و ایرانی روانۀ مرزهای حکومت‌های شیعه شدند، لشکر شیعه و ایرانی که تعداد آنها مقابل لشکر قدرتمند "ویجانگر" محدود بود، با رمز مبارک یا علی به ارتش ویجانگر حمله بردند و توانستند مهاجمان را تنها در چهار ساعت تارومار نمایند. این پیروزی تاریخی لشکر شیعه و ایرانی که با نام مقدّس یا علی به دست آمد، مسیر تاریخ قرون وسطای هند را کاملا تغییر داد این اعتقادات و سنّت‌های مردمی، ریشه در باورهای دینی و احادیث اسلامی دارد و در روایات، یاد علی (ع) هم عبادت به شمار آمده است و هیچ منافاتی با توحید ندارد. هرچند وهّابیان، صدا زدن غیر خدا را در دعا شرک می‌پندارند، ولی در فرهنگ شیعی، توحید محض، توجّه به ابواب فیض الهی است و نام مقدس ائمه از جملۀ این ابواب است

جستارهای وابسته

• استغاثه
• توسل

منابع

• محدثی، جواد، فرهنگ غدیر.