ثابت بنانی
این مدخل زیرشاخهٔ بحث اصحاب امام علی است. ثابت بنانی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ثابت البنانی در تراجم و رجال - پرسش مرتبط ندارد| ثابت بنانی | |
|---|---|
 تصویر نمادین جنگ صفین | |
| نام کامل | ثابت بنانی |
| جنسیت | مرد |
| کنیه | ابوفضاله |
| از تیره | سعد بن لؤی |
| از اصحاب | امام علی |
| حضور در جنگ | جنگ صفین |
مقدمه
نسبت بنانی او، حاکی از انتساب ثابت به بنی بنانه از تیره‌های بنی سعد بن لؤی دارد.[۱] شیخ طوسی(ره) از او در باب «من روی عن امیرالمؤمنین(ع)» یاد کرده، کنیه‌اش را "ابوفضاله" عنوان کرده است.[۲] وی در ادامه، با بیان این مطلب که وی از بدریان است، از همراهی او با علی(ع) در جنگ صفین خبر داده، او را از شهدای این جنگ بزرگ شمرده است.[۳] نام و نسب این صحابی بزرگوار در منابع شیعی، "ثابت البنانی" عنوان شده،[۴] این در حالی است که در منابع اهل سنت، صحابی ای با این نام و نسب با شرح حالی که برشمرده شده یافت نشد. لیکن در برخی از این منابع، از فردی به نام "ثابت بن عبید انصاری" نام برده شده[۵]که ترجمه کاملاً مشابهی با عنوان مورد بحث -یعنی ثابت البنانی- دارد. مشابهت بسیار این دو ترجمه، تقویت کننده این گمان است که این دو شخصیت در واقع یک نفرند با نام و نسب کامل: "ثابت بن عبید انصاری بنانی."
ابوفضاله
در برخی منابع آمده که نام او دانسته نیست. وی از شرکت کنندگان در بدر است[۶]. فضالة بن ابی‌فضاله می‌گوید: با پدرم در یَنبع[۷] به عیادت علی بن ابی طالب (ع) رفتیم که بیمار بود. پدرم فضاله به او گفت: چه چیزی سبب شده است در اینجا بمانی؟ اگر اجلت برسد، در اینجا کسی جز اعراب جهینه نیست. به مدینه برو که در آنجا یارانت متولی امور تو می‌شوند و بر تو نماز می‌خوانند. حضرت فرمود: "من از این بیماری نمی‌میرم، رسول خدا (ص) وعده داد که امارت می‌یابم، سپس ریشم از خون سرم خضاب می‌گردد"[۸]. در برخی منابع آمده، بیماری امام علی (ع) در کوفه بود و ابوفضاله در کوفه برای عیادت خدمت او رسید[۹]، اما از روایت پیشین که فرمود: رسول خدا (ص) وعده امارت داد، برمی‌آید که این دیدار در کوفه و زمان فرمانروایی آن حضرت نبوده است؛ چنانکه برخی تصریح کرده‌اند امام علی (ع) در ینبع مریض شده است[۱۰]. برخی او را از شهود امام علی (ع) در مناشده‌ای دانسته‌اند که برای اثبات جانشینی خود در غدیر خم، در رحبه کوفه انجام داد[۱۱]. ابوفضاله در جنگ صفین در رکاب امام علی (ع) به شهادت رسید[۱۲]. وی از امام علی (ع) روایت دارد[۱۳][۱۴]
ثابت بن عبید انصاری
به گفته ابن عبدالبر[۱۵] او در بدر با رسول خدا (ص) و در صفین کنار امیرمؤمنان علی (ع) بود و در همین نبرد به شهادت رسید. این «ثابت» غیر از ثابت بن عبید انصاری تابعی، مولای زید بن ثابت است[۱۶].[۱۷]
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ ر. ک. ابن حزم، جمهرة انساب العرب، ص۱۷۵؛ سمعانی، الانساب، ج۲، ص۳۳۰.
- ↑ شیخ طوسی، رجال، ص۵۹.
- ↑ شیخ طوسی، رجال، ص۵۹؛ نیز ر. ک. علامه حلی، خلاصة الاقوال، ص۸۵؛ ابن داود، رجال، ص۵۹.
- ↑ شیخ طوسی، رجال، ص۵۹؛ ابن داود، رجال، ص۵۹؛ خویی، معجم رجال الحدیث، ج۴، ص۲۸۹.
- ↑ ابن عبد البر، الاستیعاب، ج۱، ص۲۰۴؛ ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۲۷۳؛ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۵۰۸.
- ↑ احمد بن حنبل، ج۱، ص۱۰۲؛ ابونعیم، معرفة الصحابه، ج۶، ص۲۹۸۵؛ ابن ابی حاتم، ج۷، ص۷۷؛ ابن حجر، ج۷، ص۲۶۷.
- ↑ دهی در طرف راست رضوی برای مسافری که از مدینه به دریا می‌رود، که به بن حسن بن علی بن ابی طالب (ع) متعلق بوده و چشمه‌های آب شیرین دارد؛ ر. ک: یاقوت حموی، ج۵، ص۴۵۰.
- ↑ ابن ابی عاصم، ج۱، ص۱۴۵؛ احمد بن حنبل، ج۱، ص۱۰۲؛ ابن عبدالبر، ج۴، ص۲۹۲؛ ابن حبان، ج۵، ص۲۹۶.
- ↑ علی بن یوسف حلی، ص۲۳۷؛ مجلسی، ج۴۲، ص۱۹۵.
- ↑ ابن عساکر، ج۴۲، ص۵۴۸؛ ابن اثیر، ج۵، ص۲۷۳؛ ابونعیم، ذکر اخبار، ج۲، ص۲۱۲؛ حسکانی، ج۲، ص۴۳۷.
- ↑ ابن اثیر، ج۳، ص۳۰۷ و ج۵، ص۲۰۵.
- ↑ بخاری، التاریخ الصغیر، ج۱، ص۱۰۴؛ احمد بن حنبل، ج۱، ص۱۰۲؛ ابن ابی عاصم، ج۱، ص۱۴۵؛ ابن ابی حاتم، ج۹، ص۴۲۵؛ ذهبی، ج۲، ص۱۹۳.
- ↑ بخاری، التاریخ الکبیر، ج۷، ص۱۲۵.
- ↑ محمدی، رمضان، مقاله «ابوفضاله انصاری»، دانشنامه سیره نبوی ج۱، ص:۴۷۰.
- ↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۲۷۹ و از او ابن اثیر، اسد الغابه، ج۱، ص۴۴۸؛ ابن حجر، الاصابه، ج۱، ص۵۰۸.
- ↑ ر. ک: ابن سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص۲۱، ج۵، ص۶ و ج۶، ص۲۹۸.
- ↑ حسینیان مقدم، حسین، مقاله «ثابت بن عبید انصاری»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص: ۳۰۰.