امانت در لغت

معناشناسی

امانت ضد خیانت است^[۱] و از "ا ـ م ـ ن" به معنای آرامش، سکون و بر طرف شدن خوف و اضطراب^[۲] گرفته شده و به معنای تأمین امنیت حقی از حقوق به وسیله عهد، وصیت و مانند آن^[۳] یا به معنای حالتی است که انسان را به حفظ حقوق دیگران برانگیخته و او را از تضییع یا تصرف در آن باز می‌دارد^[۴]. کاربرد اسمی این واژه، ناظر بر امری است که مالکیّت اصلی آن متعلّق به دیگری است و به طور موقت، در اختیار امینی قرارگرفته و از بودن امانت نزد آن امین احساس آرامش حاصل می‌شود و ترس از دست رفتن یا ورود صدمه به امانت وجود ندارد^[۵]. این واژه بر اعیان نیز اطلاق شده و به مالی که در نزد دیگری به امانت سپرده شود امانت^[۶] و به شخص مورد اعتماد که امانت به او سپرده می‌شود "امین"^[۷]گویند^[۸].

بنابراین، در امانت چند اصل مورد توجه قرار می‌گیرد: امانت، امر با ارزشی در نظر مالک آن است؛ که خوف از دست رفتن و ضایع شدن در آن وجود دارد. امینِ بر امانت، می‌باید استعداد حفظ آن را داشته باشد و از ارزش آن آگاه باشد. امانت نزد امین موقت است و در نهایت باید به صاحب اصلی آن به صورت اولیه‌اش و بدون تصرّف در آن بازگردد. رابطه امین و امانت، رابطه ظرف و مظروف است و لذا هر مقدار که امانت با ارزش‌تر باشد، ظرف شریف‌تری را می‌طلبد^[۹].

ودیعه نیز به معنای امانت است؛ لکن تفاوت آن با امانت در این است که امانت عام بوده و به مواردی که مالی با قصد یا بدون قصد در اختیار دیگری قرار می‌گیرد اطلاق می‌شود؛ اما ودیعه خاص است و تنها امانتهایی را که با قصد و انشا در اختیار کسی قرار داده شود شامل است^[۱۰]، افزون بر این، ودیعه عقدی است که نیاز به ایجاب و قبول دارد و در متعاقدین شرایط عامه تکلیف شرط است^[۱۱]، برخلاف امانت که در همه موارد آن این امور لازم نیست^[۱۲].

پرسش مستقیم

امانت در لغت و اصطلاح به چه معناست؟ (پرسش)

منابع

پانویس

↑ لسان العرب، ج ۱، ص۲۲۳، «امن»؛ لغت‌نامه، ج ۲، ص۲۸۴۱.
↑ التحقیق، ج ۱، ص۱۵۰، «امن».
↑ المیزان، ج ۹، ص۵۴.
↑ التحریر والتنویر، ج ۸، ص۲۰۳.
↑ المصباح المنیر، ج۲، ص۲۴.
↑ مفردات، ص۹۰؛ التحقیق، ج ۱، ص۱۵۰، «امن».
↑ لسان العرب، ج‌۱، ص‌۲۲۳؛ فرهنگ معارف اسلامی، ج‌۱، ص‌۲۲۸.
↑ عبداللهی، حمیده، دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴، ص۲۴۶ - ۲۵۴.
↑ فیاض‌بخش، محمد تقی و محسنی، فرید، ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۲، ص ۱۰۲.
↑ التعريفات، ص۳۲۵.
↑ مصطلحات الفقه، ص۵۵۵.
↑ عبداللهی، حمیده، دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴، ص۲۴۶ - ۲۵۴.

[1] لسان العرب، ج ۱، ص۲۲۳، «امن»؛ لغت‌نامه، ج ۲، ص۲۸۴۱.

[2] التحقیق، ج ۱، ص۱۵۰، «امن».

[3] المیزان، ج ۹، ص۵۴.

[4] التحریر والتنویر، ج ۸، ص۲۰۳.

[5] المصباح المنیر، ج۲، ص۲۴.

[6] مفردات، ص۹۰؛ التحقیق، ج ۱، ص۱۵۰، «امن».

[7] لسان العرب، ج‌۱، ص‌۲۲۳؛ فرهنگ معارف اسلامی، ج‌۱، ص‌۲۲۸.

[8] عبداللهی، حمیده، دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴، ص۲۴۶ - ۲۵۴.

[9] فیاض‌بخش، محمد تقی و محسنی، فرید، ولایت و امامت از منظر عقل و نقل ج۲، ص ۱۰۲.

[10] التعريفات، ص۳۲۵.

[11] مصطلحات الفقه، ص۵۵۵.

[12] عبداللهی، حمیده، دائرةالمعارف قرآن کریم ج۴، ص۲۴۶ - ۲۵۴.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]