الگو:صفحهٔ اصلی/مدخل برگزیده
پیامبر خاتم (ص) در "عام الفیل" (سالی که ابرهه برای خرابی خانه کعبه آمده بود) متولد شد. شیعیان تولد وی را هفدهم ربیع‌الاول روز جمعه و اهل تسنن دوازدهم ربیع‌الاول، روز دوشنبه می‌دانند. پدر حضرت، عبدالله بن عبدالمطلب و مادرش آمنه دختر وهب بن عبد مناف بن زهرة بن کلاب بن مره بود. کمتر از دو ماه از ازدواج عبدالله با آمنه نگذشت که عبدالله برای تجارت عازم شام شد و هنگام بازگشت از شام در یثرب نزد بنی نجار، دایی‌های خود بیمار شد و همانجا درگذشت، در حالی که آمنه باردار بود. آمنه نیز شش سال بعد از تولد فرزندش محمد (ص) در منطقه‌ای به نام "ابواء" از دنیا رفت.
اولین همسر پیامبر اکرم (ص)، حضرت خدیجه (س) بوده است و حضرت پس از ایشان همسران متعددی داشته است و این از ویژگی‌های خاص رسول خدا (ص) بوده که می‌توانسته بر خلاف دیگر مسلمانان، بیش از چهار زن دائم داشته باشد و علت این کار بیشتر برای تألیف قلوب قبایل مختلف بوده است.
در ۲۷ رجب جبرئیل (ع) بر پیامبر ظاهر شد و نخستین آیات قرآن را به ایشان ابلاغ کرد و بدین‌سان، رسالت حضرت محمد (ص) آغاز گشت. دعوت رسول اکرم (ص) دعوتی فراگیر و جهان‌شمول است. سیره‌نویسان، نخستین گروندگان به اسلام را حضرت خدیجه (س) و علی (ع) دانسته‌اند. دعوت به اسلام تا سه سال، پنهانی و پس از آن، آشکار شد. با علنی شدن دعوت به اسلام و گسترش آن در مکه، مشرکان کوشیدند مانع دعوت پیامبر (ص) شوند.
درست زمانی که کار دعوت در مکه و نواحی آن در ظاهر به بن بست رسیده بود گروهی از مردم یثرب در سال یازدهم بعثت به دیدار پیامبر شتافتند. محتوای آیین اسلام و قدرت نفوذ خاتم رسولان (ص)، به ایمان آوردن شش تن از خزرجیان در "عقبه" منی انجامید. در سال دوازدهم بعثت، از یثرب، دوازده تن مسلمان که از "اوس" و "خزرج" بودند، برای دیدار مجدد با حضرت به مکه رفتند و دعوت آن بزرگوار را که نویدبخش صداقت، صلح، آرامش و پرهیزگاری بود با این مفاد پذیرفتند. در سال سیزدهم هجرت، هنگام حج، هفتاد و سه مرد و دو زن در عقبه گرد آمدند. پیامبر (ص) همراه عمویش عباس بن عبدالمطلب با نمایندگان مدینه بر این پیمان بیعت کردند که با دشمن او دشمن و با دوست او دوست باشند که آن را "بیعه الحرب" نامیدند. با روند رو به رشد نفوذ اسلام در "یثرب" از یک سو و افزایش فشار و آزار مشرکان، خاتم انبیا (ص) جز ناتوانان، بیماران و محبوسان، تمام مسلمانان مکی و انصار مهاجر را از مکه به یثرب فرستاد.
قریش با اطلاع از ایجاد پایگاه در مدینه، درصدد قتل پیامبر (ص) برآمدند. پیامبر (ص) در شب عملی کردن توطئه، علی (ع) را در بستر خود خوابانید و خود با ابوبکر بن ابی‌قحافه در غار نزدیک مکه به نام "ثور" توقف و سپس به یثرب مهاجرت کرد. حضرت، روز دوشنبه ۱۲ ربیع‌الاول به قبا رسید. آن حضرت پس از چند روز توقف در محله قبا و با رسیدن حضرت علی (ع) راهی یثرب شد. وی ده سال بقیۀ عمر خود را در مدینه به عنوان پیشوای مردم و پیامبر قدرتمند و محبوب گذراند. در همین دوران بود که با مشرکان و منافقان جنگ‌های متعددی کرد. جنگ‌های آن حضرت، اغلب دفاعی و برای دفع تجاوز و حمله مشرکان بود. از جمله مشهورترین این نبردها عبارت است از: جنگ بدر، جنگ اُحد، جنگ احزاب، جنگ خیبر، جنگ مؤته، فتح مکه و جنگ حنین.
به نقل مشهور، پیامبر (ص) در ۲۸ صفر سال یازدهم هجری و پس از ۲۳ سال مجاهدت و سپری کردن فراز و نشیب‌های فراوان در راه دعوت به سوی حق، پس از چهارده روز بیماری و کسالت، رحلت فرمود.