حدیث سفینه نوح

این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

حدیث سفینه نوح در حدیث | حدیث سفینه نوح در کلام اسلامی | حدیث سفینه نوح در گفتگوهای بین‌المذاهب

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل حدیث سفینه نوح (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

سفینه نوح و اهل بیت(ع)

• حدیث سفینۀ نوح حدیث مشهوری از پیامبر(ص) است که نقش خاندانش را در هدایت مردم مانند کشتی حضرت نوح (ع) بیان می‌فرماید. پیامبر خدا(ص) به روزها و روزگاری می‌اندیشد که مشعل فروزان حیاتش خاموش می‌شود، اما امت باید راه را ادامۀ دهند. در سخنی که به "حدیث سفینه" معروف است، می‌‌فرماید: «مَثَلُ أَهلِ بَیتِی فیکم مَثلُ سَفِینَةِ نُوحٍ»؛ مَن رَکبَها نَجَا، وَمَن تَخَلفَ عَنها هَلَک؛ مَثَل اهل بیتم در میان شما، همچون کشتی نوح است هر کس به آن در آید، نجات یابد و هر کس از آن بازماند، هلاک گردد». پس امت باید هشیار و بیدار باشد که تنها راه نجات، در آمدن به "سفینه" اهل بیت(ع) است و چنگ زدن به آموزه‌های آنان.

سفینه نوح عامل نجات در هر زمانی

• مراد از "سفینة نوح" همان کشتی مشهور حضرت نوح(ع) است. قرآن کریم فرموده است در زمان نوح(ع) طوفانی عظیم به پا شد و جهان را آب فرا گرفت و تنها کسانی جان به در بردند که به او ایمان آوردند و در کشتی نشستند. در طوفان نوح، هرکس از مؤمنان و نیز از حیوانات که سوار کشتی نوح شدند از آن طوفان عالمگیر که عذاب الهی بود نجات یافتند و هرکس که از آن جدا ماند حتّی پسر نوح غرق شد. کشتی نوح، سمبل نجات از گرداب‌ها و ایمنی در تلاطم طوفان‌هاست و گویا پیامبر از ورای حوادث، امواج مهلک و طوفان‌های سهمگین را می‌دید که امت اسلامی را دستخوش امواج و گرداب‌ها خواهد ساخت و بسیاری دچار این موج‌ها شده، غرق و گمراه خواهند گشت. بنابراین اهل بیت خویش را به عنوان کشتی نجات‌بخشی معرفی کرد تا امّت با تمسّک به ولایت و امامت آنان، تباه و گمراه نشوند. اینکه پیامبر(ص) نجات پناهندگان به اهل بیت(ع) را قطعی دانسته است، نشان از عصمت آنان دارد. این حدیث از بزرگترین منقبت‌های اهل بیت به شمار می‌رود که در کتب حدیث آمده است.

نشان دادن راه صحیح توسط حدیث

• روایت از یک‌سو گمراه بودن خطوط و افکار و راه‌های غیر اهل بیت را می‌رساند و از سویی دیگر راه درست و منتهی به ساحل امن و ایمان را؛ پس واجب است از این خاندان اطاعت شود و رهبری آنان پذیرفته گردد تا امت به سعادت برسد. مضمون حدیث در احادیث پیامبر و أئمه معصومین با عبارت‌های مختلف غیر از واژۀ سفینه با "فلک" هم که به همان معنی است ذکر شده است و از همۀ آنها معنای وجوب اطاعت از امامان معصوم(ع) و رها ساختن آنها موجب گمراهی و تباهی برمی‌آید. مثل فرمایش امام سجاد(ع) که فرمود: «ما کشتی‌های جاری در دریاهای طوفانی و امواج شدیدیم، هرکس بر این کشتی‌ها سوار شود آسوده گردد و هرکه آنها را ترک کند غرق می‌شود» و حدیث معروف «إِنَّ الْحُسَیْنَ مِصْبَاحُ الْهُدَی وَ سَفِینَةِ النَّجَاةِ» که به نجات‌بخش بودن کشتی حسینی در امواج حوادث و فتنه‌ها اشاره کرده است. این مضمون حتی در ادبیات نیز فراوان مطرح شده است. مثل:

«چه غم، دیوار امّت را که باشد چون تو پشتیبان چه بیم از موج بحر آن را که باشد نوح، کشتیبان»

سند حدیث سفینه

این حدیث را همه علمای اسلام پذیرفته‌اند و محدثین ثقه با اسناد و طرق معتبر آن را روایت کرده‌اند. شیعیان این حدیث را کنار احادیث غدیر، ثقلین، منزلت و مانند آن جای می‌دهند و از اخبار متواتر و قطعی می‌شمارند. بنابر اعتقاد شیعه، حدیث سفینه، گواهی می‌دهد پیامبر(ص) جانشینان خود را معرفی و تعیین کرده است. پیامبر(ص) در این حدیث از شمار امامان(ع) سخن نگفته است؛ ولی در احادیثی دیگر، شمار آنان را دوازده نفر دانسته است.

پرسش‌های وابسته

جستارهای وابسته

منابع

• محدثی، جواد، فرهنگ غدیر
• محمدی ری‌شهری، محمد، گزیده دانشنامه امیرالمؤمنین

پانویس

 با کلیک بر فلش ↑ به محل متن مرتبط با این پانویس منتقل می‌شوید: