معاذ بن جبل
- این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
مقدمه
معاذ فرزند جبل بن عمرو، کنیه‌اش ابو عبدالرحمان اهل مدینه و از قبیله خزرج و یکی از اصحاب بزرگ پیامبر اسلام و عالم و فقیه و از ارادتمندان مخلص امیرالمؤمنین علی(ع) بود [۱].
او در هجده سالگی در عقبه دوم جزو گروه هفتاد نفری به محضر پیامبر خدا(ص) رسید و اسلام آورد و در جنگ بدر، اُحد، خندق و سایر جنگ‌های صدر اسلام شرکت نمود. رسول خدا(ص) میان او و عبدالله بن مسعود (و به قولی میان او و جعفر طیار)[۲] عقد اخوت و برادری منعقد نمود[۳].
وی مورد عنایت خاص رسول خدا(ص) بود، لذا هنگامی که به حضرت خبر دادند معاذ بن جبل به سبب بذل و بخشش زیاد مقروض و ورشکست شده، طلبکاران او را خواست و مشکل معاذ بن جبل را به نوعی حل کرد و سپس او را به حکومت یمن منصوب کرد، و هنگامی که معاذ بن جبل عازم یمن بود، حضرت دستورهایی به وی داد و در حق او این دعا را کرد: "امید است خداوند آنچه را از دست دادی، جبران کند و دین تو را ادا نماید"[۴]. این اتفاق در سنه نهم هجری واقع شد. او بقیه عمر پیامبر(ص) و ابتدای خلافت ابوبکر را در یمن بود و امارت و حکومت کرد [۵].[۶]
علم و فقاهت معاذ
در علم و فقاهت معاذ همین بس که وقتی رسول خدا(ص) پس از فتح مکه عازم حُنین بود، عتاب بن اسید را برای امامت جماعت و معاذ بن جبل را برای تعلیم اهالی مکه، به فقه و سنن اسلامی و تعلیم قرائت قرآن در مکه منصوب نمود[۷].
و نیز هنگامی که رسول خدا(ص) می‌خواست معاذ را به یمن اعزام نماید، نامه‌ای در تجلیل از معاذ به مردم آن دیار نوشت و چنین فرمود: "من شخصی را که از بهترین اهل من است به جانب شما فرستادم که از بهترین آنها به علم و دین آگاهی دارد[۸].[۹]
ارادت و علاقه معاذ به امیرالمؤمنین(ع)
معاذ از جمله کسانی است که نسبت به امیرالمؤمنین علی(ع) اظهار ارادت و علاقه می‌نمود و در زمرۀ اصحاب آن حضرت به شمار آمده است[۱۰].
ابن بطه از ابو صالح از ابو هریره نقل می‌کند: روزی معاذ بن جبل را دیدم در حالی که مرتباً به چهره و صورت علی بن ابی‌طالب(ع) نگاه می‌کرد، به او گفتم: تو خیلی زیاد به صورت علی(ع) می‌نگری، گویا او را هنوز ندیده‌ای؟ در پاسخ گفت: از رسول خدا(ص) شنیدم که می‌فرمود: "نگاه کردن به صورت علی بن ابی‌طالب عبادت است"[۱۱]؛
معاذ بن جبل با اعتقاد راسخ به اسلام و محبت به امیرالمؤمنین علی(ع) در زمان خلافت عمر بن خطاب سال هیجده هجری به جنگ رومیان رفت و در نواحی اردن در عمواس شام به مرض طاعون مبتلا شد و در سن ۳۸ سالگی درگذشت و در شام به خاک سپرده شد و قبل از وفات خودش در همان مکان، دو پسر و دو همسرش نیز به مرض طاعون درگذشتند، لذا وقتی از دنیا رفت از او فرزندی باقی نماند[۱۲].
درست است که معاذ بن جبل زمان حکومت امیرمؤمنان علی(ع) را درک نکرد؛ اما او در دل از دوستداران و ارادتمندان حضرت بود و از همین رو شیخ طوسی وی را از اصحاب علی(ع) به شمار آورده است[۱۳].[۱۴]
جستارهای وابسته
منابع
پانویس
- ↑ ر.ک: رجال طوسی، ص۵۹.
- ↑ ر.ک: اسدالغابه، ج۳، ص۵۸۴؛ طبقات الکبری، ج۳، ص۵۸۴.
- ↑ اسدالغابه، ج۳، ص۵۸۴؛ طبقات الکبری، ج۳، ص۵۸۴.
- ↑ لعل الله يجبرك و يؤدي عنك دينك
- ↑ طبقات الکبری، ج۳، ص۵۸۴.
- ↑ ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام علی، ج۲، ص۱۳۲۰.
- ↑ ر.ک: طبقات الکبری، ج۲، ص۱۳۷ و ۳۴۸.
- ↑ «إني قد بعثت إليكم من خير أهلي و إلى علمهم و إلى دينهم»؛ طبقات الکبری، ج۳، ص۵۸۵.
- ↑ ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام علی، ج۲، ص۱۳۲۰-۱۳۲۱.
- ↑ رجال طوسی، ص۵۹، ش۳۱.
- ↑ « اَلنَّظَرُ إِلَى عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ عِبَادَةٌ»؛ بحارالانوار، ج۳۸، ص۲۰۰.
- ↑ ر.ک: طبقات الکبری، ج۳، ص۵۸۸ و ۵۹۰؛ اسدالغابه، ج۴، ص۳۷۸؛ تهذیب التهذیب، ج۸، ص۲۲۰.
- ↑ رجال طوسی، ص۵۹، ش۳۱.
- ↑ ناظم‌زاده، سید اصغر، اصحاب امام علی، ج۲، ص۱۳۲۱-۱۳۲۲.