امامت در فرق و مذاهب

نسخه‌ای که می‌بینید نسخه‌ای قدیمی از صفحه‌است که توسط Bahmani (بحث | مشارکت‌ها) در تاریخ ‏۷ دسامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۳:۵۳ ویرایش شده است. این نسخه ممکن است تفاوت‌های عمده‌ای با نسخهٔ فعلی بدارد.

اين مدخل از زیرشاخه‌های بحث امامت است. "امامت" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل امامت (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

امامت از دیدگاه مذاهب شيعی

امامت از دیدگاه امامیه

امامت از دیدگاه اسماعیلیه

امامت از دیدگاه زیدیه

امامت از دیدگاه غلات

امامت از دیدگاه اهل سنت

امامت از دیدگاه اهل حدیث

امامت از دیدگاه ظاهریه

امامت از دیدگاه اشاعره

امامت از دیدگاه ماتریدیه

امامت از دیدگاه معتزله

امامت از دیدگاه اباضیه

امامت از دیدگاه خوارج

امامت‌ نزد گروه‌های‌ گوناگون‌ خوارج (اهل‌ تحکیم‌)، از نظر مفهومی‌، کاملاً پیوسته‌ با حکومت‌ بوده‌، اما آنچه‌ امامت‌ خوارج (مُحَکِّمه‌) را از اهل سنت متمایز می‌ساخته‌، نوع‌ آرمان‌هایی‌ بوده‌ است‌ که‌ هر یک‌ در سایه امامت‌ دنبال‌ می‌کرده‌اند. مبنای‌ آرمان‌ امامت‌ در میان‌ محکمه‌ این است که تا با حساسیت‌، عملکرد امام در جامعه اسلامی را پی‌گیری‌ کنند و در صورت‌ مشاهده تخلفی‌ از جانب‌ او، واکنشی‌ مناسب‌ از خود نشان‌ دهند.

این‌ برداشت‌ محکمۀ نخستین‌ که‌ فرمان‌ و فرمانروایی‌ جز از آنِ خدا نیست‌ و هرگاه‌ فرمانروایی‌ از فرمان‌ خداوند سرپیچی‌ کرد، خلع‌ او واجب‌ می‌گردد و پیروی‌ از فرمانروای‌ "ظالم‌" و "فاسق‌" و "کافر" امری‌ برخلاف‌ دیانت‌ است‌، در سراسر تاریخ‌ سیاسی‌ محکمه‌، بر جوامع‌ آنان‌ سایه‌ افکنده‌ است‌. در حقیقت‌، همین‌ باور است‌ که‌ ستیز با قدرت‌های‌ مرکزی‌ در جهان‌ اسلام‌ را به‌ عنوان‌ یکی‌ از ویژگی‌های‌ عمومی فِرَق‌ محکمه‌ رقم‌ زده‌ و گروه‌های‌ گوناگون‌ ایشان‌ را در این‌ مسیر سوق‌ داده‌ است‌

از شرایطی که خوارج برای امام می‌شمارند این است که: الف) همگی‌ به‌ امامت‌ فاضل‌ قائل‌ بوده و امامت‌ مفضول‌ را انکار می‌کرده‌اند. در نگاه‌ آنان‌، افضل‌ برای‌ امامت‌ کسی‌ است‌ که‌ خود را برای‌ خروج‌ آماده‌ سازد و مردم‌ را به‌ جهاد فراخواند و چنین‌ کسی‌ احق‌ به‌ امامت‌ است‌. ب) در دید محکمه‌، امامت‌ منحصر به‌ خاندان‌ و قوم‌ ویژه‌ای‌ نیست‌ و مردم‌ از این‌ نظر برابرند. ج) اصل‌ در گزینش‌ امام نزد محکمه‌، شوراست‌، اما درباره اینکه‌ شورا با حضور چه‌ کسانی‌ و چندین‌ تن‌ محقق‌ می‌گردد، اختلاف‌ است‌، گاه‌ حتی‌ عدد دو مطرح‌ شده‌ است‌.

محکمه‌ امام را در صورت‌ تخطی‌ از حدود شریعت‌ مستوجب‌ خلع‌ و گاه‌ قتل‌ دانسته‌اند، بلکه‌ در عمل‌ نیز امامت‌های‌ تاریخی‌ ایشان‌ همواره‌ با نمونه‌هایی‌ از خلع‌ مواجه‌ بوده‌ است‌[۱].

منابع

پانویس

  1. انصاری، حسن، دانشنامه بزرگ اسلامی، ج ۱۰، ص ۳۹۱۰.]؛ عمید زنجانی، عباس علی، دانشنامه فقه سیاسی، ص۲۸۵ ـ ۲۸۶.