پیشینه مسأله امامت
اين مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:
در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل امامت (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.
مقدمه
- موضوع امامت از همان روزهای آغازین بعثت و دعوت علنی به دین اسلام مطرح شد[۱] اما بحث و گفتگو و نزاع در مسأله جانشینی پیامبر اکرم(ص)- به طور جدی و آشکار- بعد از ارتحال رسول خدا(ص) شدت گرفت. امام امیرالمؤمنین(ع) در نامه به اهل مصر بعد از تسبیح خداوند متعال و توصیف پیامبر اکرم(ص) می‌نویسد: «تَنَازَعَ الْمُسْلِمُونَ الْأَمْرَ مِنْ بَعْدِهِ»[۲]. هنگامی که آن حضرت که درود خدا بر او باد از جهان رفت مسلمانان درباره خلافت و امارت پس از او به نزاع برخاستند.
- نزاع پیرامون مسأله امامت به صورت جدی در تمام دوره‌ها ادامه داشته است و این خود شاهدی است بر اهتمام مسلمانان به موضوع امامت و جانشینی رسول خدا(ص)[۳].
- باتوجه به اهمیت ویژه امامت در معارف دینی، امامت پژوهی در بین دانشمندان امامیه سابقه قابل توجه یافته است. به گونه‌ای که- علاوه بر پرداختن به امامت در منابع تفسیری و حدیثی و تاریخی- از عصر امامان شیعه تاکنون تک نگاره‌های فراوانی نیز در این مسأله به رشته تحریر در آمده است[۴].
- ابن ندیم فهرست و نگار و کتاب شناس معروف، علی بن اسماعیل بن میثم تمار را نخستین فردی می‌داند که در باب امامت رساله‌ای نوشت و نام دو اثر از وی به نام‌های "الامامه" و "الاستحقاق" به میان می‌آورد. وی هشام بن حکم صحابی و شاگرد معروف امام صادق(ع) را از جمله دانشمندانی می‌داند که در امامت رساله‌های متعددی نگاشته است[۵]. ابو جعفر احمد بن حسین صقیل کوفی از یاران امام صادق(ع) و امام کاظم(ع) و نیز خلیل بن احمد فراهیدی از اصحاب امام ششم(ع) رساله‌ای در امامت نوشته‌اند[۶].
- شمار فراوانی از عالمان شیعی در محبث امامت به تالیف رساله‌های مستقل همت گماشته‌اند همانند رساله عصمت از سید مرتضی و رساله فرق بین نبی و امام از شیخ مفید. در طبقات بعد نیز از این شیوه در اهتمام به مسأله امامت دیده می‌شود و آثار ارزشمند خواجه طوسی و علامه حلی. در طبقات بعد نیز از این شیوه درا هتمام به مسأله امامت دیده می‌شود و آثار ارزشمند خواجه طوسی و علامه حلی و در دوره‌های بعد تالیفات میر سید حامد حسین و علامه امینی را می‌توان به عنوان نمونه‌ای از تراث علمی شیعه در موضوع امامت نام برد[۷]
منابع
پانویس
- ↑ ر.ک: امامت خاصه، حدیث الانذار.
- ↑ نهج البلاغه، نامه ۶۲.
- ↑ شهرستانی در ملل و نحل می‌گوید: و أعظم خلاف بين الأمّة خلاف الإمامة إذ ما سلّ سيف في الإسلام على قاعدة دينيّة مثل ما سلّ على الإمامة في كلّ زمان...؛ الملل و النحل، ج ۱، ص ۳۱.
- ↑ ر.ک: معجم ما کتب عن الرسول و اهل البیت که فهرستی از ۱۳۰۵۹ اثر درباره امامت به دست می‌دهد. و امامت پژوهی، ص ۲۲.
- ↑ ر.ک: الفهرست، ص ۳۲۷ (فن ۲، مقاله ۵).
- ↑ ر.ک: الذریعه الی تصانیف الشیعه، ج ۱۵، ص ۲۷۳ و، ج ۲۰، ص ۳۹۰.
- ↑ زهادت، عبدالمجید، معارف و عقاید ۵ ج۱؛ ج5، ص18-19.