سوره مؤمنون در علوم قرآنی

این مدخل از زیرشاخه‌های سوره مؤمنون است. "سوره مؤمنون" از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

سوره مؤمنون در علوم قرآنی

مقدمه

خداوند در یازده آیه اول این سوره، صفات مؤمنان از قبیل: خشوع در نماز، اِعراض از لغو، پرداخت زکات، حفظ عفت و امانتداری را بیان می‌کند و سپس به خلقت انسان، نعمت‌های خدا، دعوت انبیا و معاد می‌پردازد. به مناسبت ذکر اوصاف مؤمنان در این سوره و ذکر واژه ﴿الْمُؤْمِنُونَ ﴾ در آیه نخست، نام سوره را «مؤمنون» نهاده‌اند. و به مناسبت کلمه آغازین سوره، به آن سوره ﴿قَدْ أَفْلَحَ ﴾ هم گفته می‌شود.

مضمون این سوره دعوت به ایمان به خدا و روز قیامت است و فرق‌های میان مؤمنان و کفار شمرده شده است. صفات پسندیده و فضایی که در مؤمنان و رذائل اخلاقی و اعمال زشتی که در کفار هست ذکر شده و به دنبالش مژده‌ها و بیم‌ها داده که بیم‌های آن متضمن ذکر عذاب آخرت و بلاهای دنیایی است. بلاهایی که امت‌های گذشته را به خاطر تکذیب دعوت حق از بین برد و منقرض ساخت. و از دوران نوح(ع) گرفته از هر امتی نمونه‌ای ذکر کرده، تا به عیسی(ع) رسیده است. گفته شده: سیاق آیات این سوره شهادت می‌دهد که این سوره مکی است‌

ویژگی‌های سوره مؤمنون

1. دارای ۱۱۸ آیه به عدد کوفی، ۱۱۹ آیه به عدد قاریان دیگر، ۱۸۴۰ کلمه و ۴۸۰۲ حرف است.
2. در ترتیب نزول، هفتاد و چهارمین و در مصحف شریف بیست و سومین سوره است.
3. پس از سوره انبیا و پیش از سوره سجده در مکه و پیش از هجرت نازل شد. برخی تنها آیه ۴ را که درباره تشریع زکات است مدنی دانسته‌اند؛ ولی در پاسخ می‌توان گفت اصل تشریع زکات، در مکه بوده است؛ هرچند دستور جمع آوری و سایر احکام آن در مدینه قانونگذاری شد.
4. گفته‌اند دو آیه منسوخ دارد.
5. از نظر کمّیّت، از سُوَر مئین و اندکی کمتر از نیم جزء قرآن است.

مطالب مهم سوره مؤمنون

1. اوصاف مؤمنان و نشانه‌های ایمان؛
2. آفرینش انسان؛
3. داستان کشتی حضرت نوح(ع)؛
4. داستان حضرت موسی و هارون(ع) و فرعون؛
5. بیان برخی از نعمت‌های الهی؛
6. معاد و مسئله حساب و میزان.

منابع

1. فرهنگ‌نامه علوم قرآنی

پانویس