امام نور

این مدخل از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود:

امام نور در قرآن - امام نور در حدیث - امام نور در کلام اسلامی

در این باره، تعداد بسیاری از پرسش‌های عمومی و مصداقی مرتبط، وجود دارند که در مدخل امام نور (پرسش) قابل دسترسی خواهند بود.

امام نور امام به معنای پیشوا و مقتدا و پیشرو است، هرکس که به او اقتدا کنند، یا انسانی که به سخن و عمل او اقتدا می‌کنند، یا کتابی است که مورد عمل قرار می‌گیرد، یا چیزی جز اینها، چه حق باشد، چه باطل..

مقدمه

• در معنای امام، پیشوایی یا الگویی نهفته است، چه در راه حق باشد یا باطل، در طاعت باشد یا معصیت. ازاین‌رو در قرآن کریم، هم از امامانی یاد شده که هدایتگر به راه حق و خداوند: وَجَعَلْنَا مِنْهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا لَمَّا صَبَرُوا وَكَانُوا بِآيَاتِنَا يُوقِنُونَ؛ وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَهْدُونَ بِأَمْرِنَا وَأَوْحَيْنَا إِلَيْهِمْ فِعْلَ الْخَيْرَاتِ وَإِقَامَ الصَّلاةِ وَإِيتَاء الزَّكَاةِ وَكَانُوا لَنَا عَابِدِينَ امام نور، هم از امامانی که دعوت‌کنندۀ به سوی آتش و "امام نار"اند: وَجَعَلْنَاهُمْ أَئِمَّةً يَدْعُونَ إِلَى النَّارِ. هم قرآن به اطاعت از اولی الأمری فرمان می‌دهد که در خطّ خدا و رسولند و امام هدایت‌اند، هم فرمان جهاد بر ضدّ ائمه کفر می‌دهد که پیمان شکنند: فَقَاتِلُواْ أَئِمَّةَ الْكُفْرِ. و هرگروهی پیشوایی دارند و در قیامت با پیشوای خود محشور می‌شوند: يَوْمَ نَدْعُو كُلَّ أُنَاسٍ بِإِمَامِهِمْ (...) امام صادق(ع) به نقل از نوشتۀ پدر بزرگوارشان، امامان را بر دو نوع می‌داند: امام هدایت و امام گمراهی و دلیل نوری و ناری بودن اینگونه پیشوایان را مقدم داشتن حکم و فرمان خدا بر حکم و فرمان خود و به عکس برمی‌شمارد و از ویژگی‌های پیشوای گمراهی، هوی‌پرستی و مخالفت با احکام خدا درقرآن کریم برمی‌شمارد: قرأت فی کتاب أبی: الأئمّة فی کتاب اللّه إمامان: إمام هدی و إمام ضلال، فأمّا أئمّة الهدی فیقدّمون أمر اللّه قبل أمرهم و حکم اللّه قبل حکمهم و امّا أئمّة الضّلال فإنّهم یقدّمون أمرهم قبل أمر اللّه و حکمهم قبل حکم اللّه، إتّباعا لأهوائهم و خلافا لما فی الکتاب و در سخن دیگری آن حضرت از دوگونه امام یاد می‌کند: برّ و فاجر که همان امام نور و نارند. امیر المؤمنین(ع) بهترین بندگان خدا را امام عدل می‌داند: إنّ افضل عباد اللّه إمام عادل... و بدترین مردم را نیز امام جائر می‌داند که هم خود گمراه است، هم دیگران را به گمراهی می‌کشاند: انّ شرّ النّاس عند اللّه إمام جائر ضلّ و ضلّ به و از ابلیس که در برابر فرمان خدا گردن‌کشی کرد و حاضر نشد برای آدم سجده کند، به عنوان "امام المتعصّبین" یاد می‌کند و در جای دیگر، پیشوای هدایت و پیشوای گمراهی را یکسان نمی‌داند: فإنّه لا سواء إمام الهدی و إمام الرّدی. در نگاه علی(ع) نیز امام نور و امام نار هست، خود را امام حق می‌داند و معاویه را امام باطل و گله‌مندانه از یارانش، می‌فرماید: ...بمعصیتکم إمامکم فی الحقّ و طاعتهم إمامهم فی الباطل با این وضع که سپاه شام در راه باطل خود متحدند و شما در راه حق خویش پراکنده، آنان در باطل، امام خود را پیروی می‌کنند و شما امام خود را در مسیر حق نافرمانی می‌کنید، بیم آن می‌رود که آنان غلبه کنند و قدرت را از شما بگیرند. در جای دیگر، پیش‌بینی می‌کند که با عهدشکنی‌ها و اختلافات، برخی از قدرت‌طلبان دورۀ تشکیل شورا، پیشوا و رهبر گمراهان و پیرو جاهلان باشند: ...حتّی یکون بعضکم أئمّة لأهل الضّلالة و شیعة لأهل الجهالة.

منابع

• محدثی، جواد، فرهنگ غدیر