نامه‌های امیرالمؤمنین

مقدمه

علاوه‌بر آنچه در مدخل سخنان علی و نهج البلاغه یاد شده است، گفتنی است که نامه‌های حضرت علی(ع) که عمدتا مربوط به دوران خلافت اوست، بیش از ۷۹ نامه‌ای است که در نهج البلاغه آمده، یا ۸۹ نامه‌ای که در جلد اول "معادن الحکمه" نقل شده است. پژوهش‌های استاد محمّد باقر محمودی در کتاب "نهج السعاده"، شمار آنها را به ۱۸۲ نامه رسانده که در جلد ۴ و ۵ از این کتاب ده‌جلدی، درج شده است. مخاطبان این نامه‌ها یا اهالی مصر و بصره و برخی شهرهایند، یا والیان و کارگزاران و قاضیان و فرماندهان سپاه منصوب از طرف آن حضرت، یا معاویه و برخی دشمنان یا دوستان و اصحاب. بعد سیاسی حکومت حضرت علی(ع) را از این نامه‌ها و حکم‌ها و وصایای مکتوب بهتر و بیشتر می‌توان شناخت^[۱]^[۲]