تلب بن ثعلبه تمیمی
مقدمه
مشهور شرح حال نگاران او را تلب بن ثعلبة بن ربیعة بن عطیة بن أخیف بن کعب از تیره عنبر از قبیله تمیم گفته‌اند[۱]. اما ابن سعد[۲] او را چنین نسب داده است: تلب بن زید بن عبدالله بن عمرو بن عمیرة عنبری تمیمی. نام او را «ثلب»[۳]، «تلد» [۴] و «بلث»[۵] نیز آورده‌اند که ناشی از تصحیف و یا تلفظ غلط تلب بوده است[۶]. به دلیل نام خاص وی، بردیجی از او در اسماء مفرده[۷] یاد کرده است. افزون بر صحابه‌نگاران اهل سنت، از شیعیان، طوسی[۸] و دیگران به تبع او[۹] وی را در شمار اصحاب رسول خدا(ص) دانسته‌اند.
تلب در بصره ساکن شد[۱۰] و در این شهر نسلی از او باقی مانده است[۱۱]. در کنیه او به «ابوهلقام» [۱۲] یا «ابو ملقام» اختلاف است[۱۳]، اما بیشتر منابع، ابوملقام گفته‌اند. به نقل از یحیی بن معین، وی از شاعران عصر جاهلی بوده است[۱۴]. گفته‌اند: او به همراه نمایندگان تمیم بود که رسول خدا(ص) را با فریاد از خانه‌اش فرا می‌خواند [۱۵].
فرزندش ملقام می‌گوید: پدرش نزد رسول خدا(ص) رفت و گفت: ای رسول خدا، برای من استغفار کن و حضرت سه بار برای او طلب بخشش و رحمت کرد[۱۶]. همچنین وی می‌گوید: همراه پیامبر بودیم و از ایشان سخنی که (خوردن) حشرات زمین را تحریم کند، نشنیدم[۱۷]. این مطلب موضوعی برای گفتگوی فقهای اهل سنت[۱۸] و شیعه[۱۹] شده است. وی از آن حضرت نقل کرده است که مهمانی سه روز و بیشتر از آن، صدقه است[۲۰]. وی می‌گوید: مردی سهم بنده‌اش را آزاد کرد و رسول خدا(ص) ضمانت آن را به عهده نگرفت[۲۱] و نیز گوید: اگر برای رسول خدا(ص) مهمانی می‌آمد، غذا را در کاسه‌ای بزرگ قرار می‌داد، به طوری که هر کس کم غذا می‌خورد و هرکس بسیار، از آن، سیر می‌شد[۲۲]. وی روایات دیگری نیز از رسول خدا(ص) نقل کرده است[۲۳].
فرزندش ملقام راوی اوست[۲۴] و از او پسر برادرش غالب بن حجره[۲۵] و نواده‌اش «ام‌عبدالله» دختر ملقام روایت کرده‌اند[۲۶].[۲۷].[۲۸]
منابع
پانویس
- ↑ خلیفة بن خیاط، ص۸۶ و ۳۰۴؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۷۳؛ ابن ماکولا، ج۱، ص۲۶.
- ↑ ابن سعد، ج۷، ص۳۰.
- ↑ بخاری، ج۲، ص۱۵۸؛ ابن ماکولا، ج۱، ص۵۱۴؛ ابن اثیر، ج۱، ص۴۲۴.
- ↑ خویی، ج۴، ص۴۷۰.
- ↑ ابن ماکولا، ج۱، ص۵۱۴.
- ↑ ابن اثیر، ج۱، ص۴۲۴.
- ↑ بردیجی، ص۷۳
- ↑ طوسی، ص۲۹.
- ↑ ر.ک: تفرشی، ج۱، ص۳۰۶؛ خویی، ج۴، ص۴۷۰.
- ↑ ابن حبان، ج۳، ص۴۲ و ج۷، ص۲۸۱.
- ↑ ابن حجر، تهذیب، ج۱۰، ص۲۶۲.
- ↑ ابن سعد، ج۷، ص۳۰؛ ابن اثیر، ج۱، ص۴۲۴؛ مزی، ج۲۸، ص۴۸۳.
- ↑ ابن عبدالبر، الاستیعاب، ج۱، ص۲۷۳؛ مزی، ج۴، ص۳۱۹؛ ابن حجر، الاصابه، ج۷، ص۳۱۶.
- ↑ ابن ماکولا، ج۱، ص۵۱۴.
- ↑ ابن سعد، ج۷، ص۳۰.
- ↑ بخاری، ج۲، ص۱۵۸ و ج۷، ص۱۷؛ ابونعیم، ج۱، ص۴۶۱؛ ابن عبدالبر، ج۱، ص۲۷۳.
- ↑ طبرانی، ج۲، ص۶۳؛ مزی، ج۴، ص۳۲۰؛ ابن اثیر، ج۱، ص۴۲۴.
- ↑ ابن عبدالبر، النمهید، ج۱۵، ص۱۷۸؛ شوکانی، ج۸، ص۲۸۶.
- ↑ نجفی، ج۳۶، ص۲۹۶.
- ↑ ابونعیم، ج۱، ص۴۶۱.
- ↑ ابن قانع، ج۱، ص۱۱۲؛ ابونعیم، ج۱، ص۴۶۱؛ مزی، ج۴، ص۳۲۰.
- ↑ بخاری، ج۷، ص۱۷.
- ↑ ر.ک: ابن اثیر، نهایه، ج۲، ص۸۶.
- ↑ ابن ابی حاتم، ج۲، ص۴۴۸؛ ابن قانع، ج۱، ص۱۱۱؛ مزی، ج۴، ص۳۱۹.
- ↑ بخاری، ج۷، ص۱۰۰؛ ابن حبان، ج۷، ص۳۰۹؛ ابن ابی حاتم، ج۷، ص۴۹.
- ↑ مزی، ج۲۸، ص۴۸۳؛ ابن حجر، تهذیب، ج۱۰، ص۲۶۲.
- ↑ مآخذ: ابن ابی حاتم / الجرح و التعدیل + ابن اثیر / اسد الغابه + ابن حجر / الأصابه + أبن عبدالبر / الاستیعاب + ابن قانع / معجم الصحابه + ابن ماکولا/ الإکمال + ابونعیم / معرفة الصحابه + بخاری / التاریخ الکبیر + خلیفة بن خیاط / الطبقات + طبرانی/ المعجم الکبیر + ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله (م ۴۶۳)، التمهید، تحقیق مصطفی ابن احمد علوی و محمد عبدالکبیر البکری، مغرب، وزارة امور الأوقاف، ۱۳۸۷؛ شوکانی، محمد بن علی (م ۱۲۵۵)، نیل الأوطار من أحادیث سید الأخبار، بیروت، دارالجیل، ۱۹۷۳م؛ طوسی، محمد بن حسن (م ۴۶۰)، رجال الطوسی، تحقیق جواد القیومی الاصفهانی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین، ۱۴۱۵.
- ↑ مرادی‌نسب، حسین، مقاله «تلب بن ثعلبه تمیمی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص ۲۷۹-۲۸۰.