ایکه در قرآن
این مدخل زیرشاخهٔ بحث ایکه است. ایکه از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ایکه در قرآن - پرسش مرتبط نداردمقدمه
- ﴿وَإِنْ كَانَ أَصْحَابُ الْأَيْكَةِ لَظَالِمِينَ﴾[۱].
- ﴿كَذَّبَ أَصْحَابُ الْأَيْكَةِ الْمُرْسَلِينَ﴾[۲].
- ﴿وَثَمُودُ وَقَوْمُ لُوطٍ وَأَصْحَابُ الْأَيْكَةِ أُولَئِكَ الْأَحْزَابُ﴾[۳].
- ﴿وَأَصْحَابُ الْأَيْكَةِ وَقَوْمُ تُبَّعٍ كُلٌّ كَذَّبَ الرُّسُلَ فَحَقَّ وَعِيدِ﴾[۴].
ایک: جنگل، بیشه، نی‌زار، اهل لغت آن را به درختان بسیار و پیچیده معنی کرده‌اند[۵] الایک (گیا): درختان انبوه و پرپشت و زیاد، بیشه. الایکه: یک بیشه[۶]ایکه به معنی بیشه[۷] سیوطی در «الاتقان»[۸] می‌نویسد: الیکه. ولیکه. ولیکه، به فتح لام: کشور قوم شعیب است، و دومی: نام شهر آنها و اولی نام ناحیه آن می‌باشد. همو در الاتقان[۹] نوشته: «ابن عساکر در تاریخ خود از عبدالله بن عمر و مرفوعاً آورده که: قوم مدین و اصحاب الایکه دو امت هستند که خداوند شعیب را به سوی آنان فرستاد.
«بعضی از اهل تفسیر، اصحاب ایکه را همان قوم مدین شناخته و برخی آنان را قوم و دیگری دانسته‌اند که شعیب(ع) برایشان نیز رسالت داشته است. ولی در آیات ۱۷۶ و ۱۷۷ سوره شعرا آمده است که «اصحاب ایکه پیامبران را دروغگو انگاشتند، آنگاه که شعیب به آنان گفت آیا پروا نمی‌کنید؟» و لذا می‌توان نتیجه گرفت که اصحاب ایک قومی بوده‌اند که شعیب پیامبر آنان بوده است. از سوی دیگر آیه ۸۵ سوره اعراف و آیه ۸۴ سوره هود به روشنی می‌گوید که شعیب پیامبر سرزمین یا قوم مدین بوده است. سرزمین این قوم را در شبه جزیره سینا یا نزدیکی آن و در حاشیه بحر قلزم دانسته‌اند»[۱۰]. «در قرآن مجید این قوم قوم شعیب(ع) به وصف ظلم متصف گردیده‌اند و در ردیف اقوام دیگری که پیغمبران را تکذیب کرده‌اند به شمار رفته‌اند. حضرت شعیب(ع) آنان را پند می‌دهد و به تقوی و پرهیزکاری دعوت می‌کند لکن آنان او را دروغگو می‌پندارند و بالاخره عذاب نازل شده و هلاک می‌گردند»[۱۱] «روزی هوا به شدت داغ شد، چنان که اهل شهر به صحرا روی آورند آوردند. در آنجا ابری پدید آمد و همگان در سایه‌اش پناه گرفتند. به یکباره از ابر (ظله) آتشی بارید و همه - مگر معدودی که به شعیب ایمان آورده بودند- در کام کشید»[۱۲]. «نام شعیب پیامبر قریب به ده بار در قرآن کریم در سوره‌های عنکبوت، اعراف، شعرا و هود آمده است»[۱۳].
در کتب عهد قدیم چندین بار از «ایلا یا ایله و یا ایلوت» نام برده شده است که در ساحل شرقی دریای قلزم واقع بوده و اسرائیلیان هنگام خروج از مصر از این شهر گذشته‌اند و حضرت داوود آن را مسخر کرده و در زمان حضرت سلیمان آباد شده است. مفسرین اسلامی قصه «اصحاب سبت» را مربوط به قریه ایله می‌دانند و قریه ایله را نزدیک به مدین نشان می‌دهند، لکن از اصحاب سبت در کتاب عهد عتیق اثری نیست و قریه ایله از جهت نقضقوانین «سبت» در آن کتب اثری ندارد. چون قریه ایله نزدیک به مدینه است و در لغت عبری معنی اصلی ایله، درختان بوده و این نام به صورت‌های گوناگون نیز در آمده است، می‌توان حدس زد که اصحاب ایکه مردم ناحیه ایله‌اند که دوران ترقی و انحطاط را پیاپی دیده‌اند»[۱۴].
نزدیکی ایکه با ایله ناخودآگاه ذهن انسان را متوجه شاخه شرقی دریای قلزم یعنی خلیج عقبه می‌کنند در اینجا مدین، ایله و معان با هم همسایگی دارند. «معان» نام جدید نام قدیمی مدین می‌باشد؛ لذا نتیجه این می‌شود که اصحاب ایکه در همین محدوده جغرافیایی ساکن بوده‌اند.[۱۵]
منابع
پانویس
- ↑ «و «اصحاب ایکه» به راستی ستمگر بودند» سوره حجر، آیه ۷۸.
- ↑ ««اصحاب ایکه» پیامبران را دروغگو شمردند» سوره شعراء، آیه ۱۷۶.
- ↑ «و ثمود و قوم لوط و «اصحاب ایکه» همان گروه‌ها (ی شکست خورده) بودند» سوره ص، آیه ۱۳.
- ↑ «و اصحاب ایکه و قوم تبّع همگی پیامبران را دروغزن خواندند آنگاه بیم دادن من (بر آنان) به حقیقت پیوست» سوره ق، آیه ۱۴.
- ↑ قاموس قرآن، ج۱، ص۱۰۱؛ دایرة المعارف تشیع، ج۲، ص۹؛ دانشنامه قرآن، ج۲، ص۲۳۴.
- ↑ المنجد، ص۴۵.
- ↑ محمدرسول کیانی، اعلام قرآن، ص۲۳.
- ↑ الاتقان، ص۵۴۲.
- ↑ الاتقان، ص۴۴.
- ↑ دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ۲۳۴؛ و ر.ک: قاموس قرآن، ص۱۵۲، ج۱.
- ↑ محمدرسول کیانی، اعلام قرآن، ص۲۳.
- ↑ اطلاعات قرآنی، ص۹۲.
- ↑ شهباز آزادمهر، تاریخ انبیاء.
- ↑ محمد خزائلی، اعلام قرآن، ص۱۴۴.
- ↑ فرزانه، محرم، اماکن جغرافیایی در قرآن، ص ۲۷۰.