سوره هود
این مدخل زیرشاخهٔ بحث سوره است. سوره هود از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: سوره هود در علوم قرآنی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
هود (ع) نام یکی از پیامبران است. علاوه بر یادی که از هود (پیامبر قوم عاد) در آیات ۵۰ تا ۶۰ این سوره شده، چون داستان حضرت هود (ع) در این سوره آمده، به اسم آن پیامبر بزرگ نامیده شده است.
این سوره همانطور که از آغاز و انجامش و از زمینه‌ای که همه آیاتش دارد بر می‌آید در این مقام است که غرض آیات قرآنی را با همه کثرت و تشتتی که در آنها است بیان نموده از مضامین همه آنها خلاصه‌گیری کند.
و خاطر نشان می‌سازد که اساس و جان تمامی معارف مختلفی که آیات قرآنی متضمن آن است یک حقیقت است. اگر قرآن کریم سخن از معارف الهی دارد و اگر در باره فضایل اخلاقی سخن می‌گوید و اگر احکامی در باره کلیات عبادات و معاملات و سیاسات و ولایت‌ها تشریع می‌کند و اگر از اوصاف خلایقی از قبیل: عرش، کرسی، لوح، قلم، آسمان، زمین، فرشتگان، جن، شیطان‌ها، گیاهان، حیوانات و انسان سخن به میان می‌آورد، و اگر در باره آغاز خلقت و انجام آن حرف می‌زند و بازگشت همه را نخست به سوی فنا و سپس به سوی خدای سبحان می‌داند و خبر از روز قیامت و قبل از قیامت، یعنی از عالم قبر و برزخ می‌دهد و از روزی خبر می‌دهد که همه برای رب العالمین و به امر او بپا می‌خیزند، و همه در عرصه‌ای جمع گشته سؤال و بازخواست و حساب و سنجش و گواهی گواهان را می‌بینند، و در آخر بین همه آنان داوری شده گروهی به بهشت و جمعی به دوزخ می‌روند، بهشت و دوزخی که دارای درجات و درکاتی هستند، و نیز اگر بین هر انسانی و بین عمل او، و نیز بین عمل او و سعادت و شقاوت او، و نعمت و نقمت او، و درجه و درکه او، و متعلقات عمل او از قبیل وعده و وعید و انذار و تبشیر از راه موعظه و مجادله حسنه و حکمت رابطه برقرار دانسته و در باره آن رابطه‌ها سخن می‌گوید، همه اینها بر آن یک حقیقت تکیه دارد و آن حقیقت چون روح در تمامی آن معارف جریان یافته و آن یک حقیقت، اصل و همه اینها شاخه و برگ آنند، آن حقیقت، زیر بنا و همه اینها که دین خدا را تشکیل می‌دهند بر آن پایه بنا نهاده شده‌اند، و آن یک حقیقت عبارت است از توحید حق تعالی، البته توحیدی که اسلام و قرآن معرفی کرده، و آن اینست که انسان معتقد باشد به اینکه خدای تعالی رب همه اشیای عالم است و غیر از خدای تعالی در همه عالم ربی وجود ندارد، و اینکه انسان به تمام معنای کلمه تسلیم او شود و حق ربوبیت او را اداء کند و دلش جز برای او خاشع نگشته، بدنش جز در برابر او خضوع نکند، خضوع و خشوعش تنها در برابر او- جل جلاله- باشد.
و این توحید، اصلی است که با همه اجمالی که دارد متضمن تمامی تفاصیل و جزئیات معانی قرآنی است، چه معارفش و چه شرایعش. و به عبارتی اصلی است که اگر شکافته شود همان تفاصیل می‌شود، و اگر آن تفاصیل فشرده شود به این اصل واحد برگشت می‌کند.
بدین‌سان، این سوره همه معارف قرآنی را نخست در چهار آیه اولش به طور اجمال ذکر نموده، سپس در طول سوره به تفصیل آن می‌پردازد، البته آن تفصیل را در قالب انذار و تبشیر ریخته، انذار و تبشیری که با ذکر سنت جاری خدا در بندگان و ایراد اخبار امت‌های گذشته و داستان اقوام نوح و هود و صالح و لوط و شعیب و موسی، و سرنوشتی که استکبار از پذیرفتن دعوت الهی و نیز افساد در زمین و اسراف در این فساد انگیزی دارد صورت گرفته، و نیز به توصیف وعده‌های الهی برای مؤمنین و صاحبان اعمال صالح و توصیف تهدیدهایی که خدا به طبقه کفار و تکذیب گران آیاتش داده پرداخته و در خلال این مسائل امور دیگری از معارف الهی راجع به توحید، نبوت و معاد نیز خاطر نشان شده است.
ویژگی‌های سوره هود
- این سوره ۱۲۳ آیه به عدد کوفی، ۱۲۲ آیه به عدد شامی، ۱۲۱ آیه به عدد مکی و بصری، ۱۷۱۵ یا ۱۹۴۸ کلمه و ۷۵۱۳، ۷۶۰۵ یا ۷۸۲۰ حرف دارد.
- در ترتیب نزول، پنجاه و دومین سوره و در مصحف شریف یازدهمین سوره است.
- پس از سوره یونس و پیش از سوره یوسف در مکه نازل شده و مکی است؛ مگر آیات ۱۲، ۱۷ و ۱۱۴ که در مدینه نازل شدند.
- پنجمین سوره‌ای است که با حروف مقطعه آغاز شده است.
- سه یا چهار آیه منسوخ دارد.
مطالب سوره هود
- سرگذشت پیامبران الهی: نوح، هود، صالح، لوط، ابراهیم و موسی (ع)؛
- مبارزه با فساد و انحراف؛
- اثبات حقانیت وحی و قرآن؛
- اسرار طبیعت و خلقت؛
- ابتلا و آزمایش انسان[۱].[۲]
فضیلت سوره هود
در فضیلت سوره هود از نبی مکرم اسلام (ص) نقل شده که: «هرکه سوره هود را قرائت کند ده برابر تعداد کسانی که به حضرت نوح ایمان آورده‌اند یا تکذیبش کرده‌اند و نیز به تعداد موافقان و مخالفان حضرت هود، صالح، شعیب، لوط، ابراهیم و موسی به او پاداش داده خواهد شد و چنین کسی در رستاخیز سعادتمند خواهد بود».
امام باقر (ع) نیز فرموده‌اند: «هر که این سوره را در هر جمعه قرائت نماید، روز قیامت در زمره پیامبران مبعوث خواهد شد و گناهانش به او شناسانده نخواهد شد».
در احادیث، آثار و برکاتی برای این سوره ذکر شده است، مثل: افزایش نیروی بدنی، جلوگیری از خطرات دریایی، و برآورده شدن حاجات[۳].[۴]
منابع
پانویس
- ↑ سخاوی، علی بن محمد، ۵۵۸-۶۴۳ق. ،جمال القراء و کمال الاقراء، جلد۱،صفحه ۴۴۱؛ طباطبایی، محمد حسین، ۱۲۸۱ - ۱۳۶۰،المیزان فی تفسیر القرآن، جلد۱۰،صفحه ۱۳۴؛ هاشم زاده هریسی، هاشم، ۱۳۱۷ -شناخت سوره‌های قرآن، صفحه ۲۴۶و۱۹۰؛ شیخ عثمان، حسن، حق التلاوة، جلد۹،صفحه ۳؛ رامیار، محمود، ۱۳۰۱ - ۱۳۶۳،تاریخ قرآن، صفحه ۵۸۴؛ سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، ۸۴۹ - ۹۱۱ق. ،الاتقان فی علوم القرآن، جلد۱،صفحه ۴۱؛ زرکشی، محمد بن بهادر، ۷۴۵ - ۷۹۴ق، البرهان فی علوم القرآن(باحاشیه)، جلد۱،صفحه ۱۹۳؛ جمعی از محققان، علوم القرآن عندالمفسرین، جلد۱،صفحه ۳۱۶
- ↑ فرهنگ نامه علوم قرآنی، ص:۳۱۷۴.
- ↑ ابن بابویه، محمد بن علی، ثواب الاعمال، صفحه ۱۰۶؛ طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القران، جلد۵، صفحه ۲۳۹؛ نوری، حسین بن محمد تقی، مستدرک الوسائل ومستنبط المسائل، جلد۴،صفحه ۳۴۱؛ متقی، علی بن حسام الدین، کنزالعمال، جلد۱،صفحه ۵۷۳
- ↑ فرهنگ نامه علوم قرآنی، ص:۳۵۹۶.