بحث:حجاب

پوشش زن

به باور برخی از اندیشوران، اصطلاح متعارف حجاب، دستاورد عرف امروز جامعه بوده و در روایات و منابع فقهی از واژه «ستر» استفاده شده است که در زبان فارسی از آن به پوشش تعبیر می‌شود.

پوشش و حجاب زن، به اسلام و ملت‌های مسلمان اختصاص نداشته و در بین ادیان و ملت‌های دیگر نیز رواج داشته است؛ گروهی از صاحب‌نظران، تاریخچه پیدایش حجاب را قرن سیزدهم پیش از میلاد و در میان اقوام آشوری می‌دانند؛ ولی حجاب در بین آنها، نماد تفاوت طبقاتی به شمار می‌رفت. نمونه شناخته شده پذیرش حجاب در جوامع باستان نیز، جامعه ایران پیش از اسلام است؛ به طوری که مرد و زن در نقوش و مجسمه‌های به دست آمده از اقوم آریایی، تنها به خاطر تفاوت در پوشش سرشان، از هم متمایز می‌‌شوند؛ به گزارش ویل دورانت، در عصر داریوش، پرده‌پوشی در زنان رواج داشته و زن هخامنشی اجازه مراوده با مردان را نداشته است؛ همچنین در آیین یهود به لزوم پوشش سر، پرهیز از تشبه به مردان و برعکس، خودداری از تبرّج، خودآرایی و بلند سخن گفتن توجه شده است؛ در عهد قدیم نیز آمده است که در عصر حضرت سلیمان(ع)، زنان افزون بر پوشش بدن، برقع (روبند) می‌بستند و همین سنت در زمان ابراهیم(ع) نیز رواج داشته است؛ در انجیل نیز، دستورهایی درباره رعایت وقار و پوشاندن سر، به ویژه در مراسم عبادی آمده است؛ ولی به نظر می‌رسد که در مسیحیت پوشش سر بیشتر با مراسم مذهبی پیوند داشته و نشان قداست بوده است؛ چنان که پولس به زنان سفارش کرده بود تا در کلیسا روسری به سر کنند؛ همچنین روسری، بخشی از پوشش مذهبی راهبه‌های کلیسای کاتولیک به شمار می‌رفت.

در این میان اندیشمندان مسلمان با الهام از آیات قرآن و گزاره‌های تاریخی پیرامون آن، رواج سنت حجاب را مربوط به عصر نبوی دانسته‌اند؛ بلاذری نیز در انساب الاشراف، به واجب شدن حجاب در ماه ذی قعده سال پنجم هجری و یا پیش از آن در مکه اشاره نموده است؛ هر چند بر اساس شأن نزول آیه ۲۶ سوره اعراف، مبنی بر منع طواف در حال برهنگی، لزوم پوشش قسمت‌های دیگر بدن در سال‌های نخست بعثت نازل شد؛ تا جایی که می‌توان - چنان که جرجی زیدان معتقد است - پیشینه حجاب در این سرزمین را پیش از ظهور اسلام دانست؛ بر این اساس، ادعای ورود فرهنگ حجاب از ایران و یا قوم یهود به جوامع عربی مسلمان فرضیه‌ای درست نیست.

دین اسلام بی‌آنکه مبتکر سنت حجاب باشد، حدودی را برای آن معین نموده است؛ البته حکم حجاب رفته رفته به مسلمانان اعلام شد و آیه ۵۳ سوره احزاب - که در ذی قعده سال پنجم هجرت نازل گردید - نخستین آیه درباره وجوب حجاب همسران پیامبر(ص) بود که به مؤمنان فرمان داد تا از پس پرده با ایشان سخن بگویند؛ پس از آن در آیه ۵۹ سوره یادشده، خداوند دستور داد تا زنان مؤمن نیز، خود را با جلباب (ملحفه یا چادر) بپوشانند و در آیات ۳۰ و ۳۱ سوره نور، خداوند، زنان و مردان را به پاک‌دامنی دعوت فرموده و از زنان می‌خواهد که زینت‌های خود را پنهان نموده و با کناره‌های روسری و مقنعه روی سینه خود را بپوشانند؛ روایات بسیاری نیز، در تفسیر این آیه و چگونگی حجاب زن در دست است؛ این روایات در منابع فقهی بازتاب یافته و محور بحث فقیهان قرار گرفته‌اند.