مقدمه

﴿وَالتِّينِ وَالزَّيْتُونِ[۱]. معنای عام و مشهور تین و زیتون همان است که در المنجد آمده: «تین: التین (گیا): انجیر، درخت انجیر[۲] و الزیتون (گیا): زیتون، درخت زیتون». «از قتاده نقل شده: تین کوهی است که شهر دمشق بر آن است و زیتون کوهی که بیت المقدس بر آن بنا گردیده و عکرمه گوید: تین و زیتون هر دو نام کوهی است که در آن انجیر و زیتون می‌روید»[۳]. «رمز سوگند یاد کردن به این دو کوه زیتون و تین و به طور سینا آن است که این سه جا، خاستگاه و محل بعثت بسیاری از پیامبران بوده است»[۴]. «بعضی از مفسرین این دو سوگند ﴿وَالتِّينِ وَالزَّيْتُونِ را ناظر به کوه‌ها و یا سرزمین‌های فلسطین و شامات دانسته‌اند که سرزمین‌های رویش این دو گونه درخت در محل‌های عبادت و وحی پیامبر بوده است[۵]. بعضی از مفسرین گفته‌اند: مراد از کلمه «تین» (انجیر) و «زیتون» دو میوه معروف است... ولی بعضی دیگر گفته‌اند: منظور از تین، کوهستانی است که دمشق بر بلندی آن واقع شده و منظور از زیتون کوهستانی است که بیت المقدس بر بالای یکی از کوه‌هایش بنا شده و اطلاق نام دو میوه انجیر و زیتون بر این دو کوه شاید برای این بوده که این دو میوه در این منطقه می‌روید[۶].

درباره اینکه معنای تین و زیتون چیست مفسران نظرات بالا مختلفی آورده‌اند:

  1. شیخ طوسی و ابوالفتوح رازی از قول ابن زید، کعب الاحبار و قتاده آورده‌اند که مراد از تین مسجد دمشق است و مراد از زیتون مسجد بیت المقدس است، یعنی دو مسجد در شام[۷]
  2. زمخشری گوید: مراد از آنها دو کوه است در ارض مقدسه شام و بیت المقدس که به سریانی آنها را طور تینا و طور زیتا گویند؛ زیرا در آنها انجیر و زیتون می‌روید[۸].
  3. طبری آن را انجیر و زیتون خوراکی می‌داند....
  4. همچنین از قول ابن عباس گفته شده تین اسم مسجد حضرت نوح(ع) است که بر کوه جودی بنا شد و زیتون اسم بیت المقدس است و ضحاک گفته: تین مسجد الحرام و زیتون مسجدالاقصی است.

نتیجه بحث

اگر از نام دو میوه «انجیر» و «زیتون» به این نکته برسیم که انجیر و زیتون نام خاص دو مکان جغرافیایی هستند «تین» نام اختصاصی «شامات» خواهد بود و «زیتون» ...[۹]

منابع

پانویس

  1. «سوگند به انجیر و زیتون،» سوره تین، آیه ۱.
  2. المنجد، ج۱، ص۱۴۰.
  3. قاموس قرآن، ص۲۹۹.
  4. جواد محدثی، آشنایی با سوره‌ها، ص۹۶.
  5. طالقانی، پرتوی از قرآن، ص۱۶۳.
  6. ترجمه المیزان، ج۲۰، ص۵۴۰.
  7. ابوالفتوح رازی، ج۲۰، ص۳۲۸-۳۲۹.
  8. کشاف زمخشری، ج۴، ص۷۳۳.
  9. فرزانه، محرم، اماکن جغرافیایی در قرآن، ص ۳۸۹.