مسجد الحرام در معارف مهدویت

این مدخل زیرشاخهٔ بحث مسجد الحرام است. مسجد الحرام از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: مسجد الحرام در قرآن - مسجد الحرام در معارف مهدویت - پرسش مرتبط ندارد

مسجد الحرام در فرهنگ‌نامه مهدویت

از مهم‏ترین مسجدهای روی زمین، مسجد الحرام است. این مسجد که محیط بر کعبه و قبله‏‌گاه مسلمانان است، بین مسلمین از جایگاه ویژه‏‌ای برخوردار است. این مسجد در طول تاریخ بعثت پیامبران الهی نیز از قداست و عظمت ویژه‌‏ای برخوردار بوده است. و به نیکی از آن پاسداری می‌‏کرده‌‏اند.

از آنجا که آغاز رسالت پیامبر اکرم (ص) از آن‏جا بوده و نیز همه مسلمانان به طرف آن نماز می‌‏گزارند، همچنان در نگاه مسلمین دارای عظمت است؛ به ویژه آن‏که در برخی روایات، محل آغاز ظهور حضرت مهدی (ع)‏ یاد شده است. امام صادق (ع) در این‏ باره فرمود: «همانا قائم، آن‏گاه که خروج کند، به مسجد الحرام داخل شده، در حالی که رو به کعبه کرده است به مقام تکیه می‏‌زند و ....».

مسجد الحرام در موعودنامه

مسجدی که در مکه واقع شده و کعبه در آن است. امام صادق (ع) فرمود: هنگام که قائم (ع) بپا خیزد، مسجد الحرام را به حدود اصلی آن باز می‌گرداند و مقام ابراهیم را به جایگاه نخستین آن انتقال می‌دهد. می‌دانیم که مسجد الحرام پس از رحلت پیامبر (ص) تاکنون بارها گسترش داده شده و از هر سو بر آن افزوده شده است؛ اما با همه این‌ها باز هم به وضعیت اصلی خویش و نقطه‌ای که ابراهیم (ع) برای آن خطکشی کرد، نرسیده است. چرا که پایه‌ها و حدود اصلی آن از "حزوره" یا نقطه‌ای می‌باشد که میان "صفا" و "مروه" است.

این مطلب را از امام صادق (ع) آورده‌اند که: در پاسخ فردی که از حدود مسجد الحرام می‌پرسید و می‌گفت: "آیا آن‌چه را به مسجد الحرام افزوده‌اند، جزو آن است یا نه‌؟" فرمود: "آری! همه جزو مسجد الحرام است و با همه این افزودن‌ها به مساحت آن، هنوز به آن نقشه خطی که ابراهیم و اسماعیل برای مسجد ترسیم کردند، نرسیده است". و فرمود: ابراهیم (ع) در مکه میان "حزوره" تا نقطه‌ای که محل‌ وسیعی است، خطکشی کرده و این خطکشی و نقشه، حدود مسجد است. و نیز حسین بن نعیم از امام صادق (ع) در مورد نماز خواندن در قسمت‌های جدیدی از مسجد الحرام را میان صفا و مروه، تعیین کردند و مردم پیش از این تا صفا طواف می‌کردند....

مرحوم فیض کاشانی در مورد جمله امام صادق (ع) که می‌فرماید: «فَكَانَ النَّاسُ يَحُجُّونَ مِنَ الْمَسْجِدِ إِلَى الصَّفَا». یا بنا بر نسخه دیگری «"يَحُجُّونَ مِنْ مَسْجِدِ الصَّفَا"». دو احتمال می‌دهد: نخست این‌که: ممکن است منظور این باشد که مردم تا صفا طواف می‌کردند. دوم این‌که: از مسجد احرام می‌بستند.

به‌ هرحال خلاصه این روایات، بیانگر این نکته است که مسجد الحرام در اصل، بسیار بزرگ‌تر از مسجد الحرامی است که اکنون می‌نگریم و هنگامی که امام مهدی (ع) ظهور نماید، دیوار احاطه کننده مسجد را عقب می‌کشد و دیواری بر جایگاه اصلی آن، همان نقطه‌ای که ابراهیم و اسماعیل آن را برای مسجد الحرام خط‌کشی کردند، بنیاد می‌کند و این کار، طواف بر گرد خانه دوست را برای عاشقان آسان می‌سازد؛ به‌ویژه که شمار زائران بیت الله نیز در عصر درخشان آن گرامی، به ده‌ها میلیون نفر می‌رسد.

مسجد الحرام در فرهنگنامه آخرالزمان

مسجدی در شهر مکه که قبله مسلمانان، کعبه، در آن قرار دارد، این شهر زادگاه پیامبر اسلام (ص) و محل ولادت امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب (ع) است، از زمان پیامبران گذشته تا زمان حضرت محمد مصطفی (ص) و اوصیای ایشان، کعبه همیشه مورد توجه بوده است. با قرار گرفتن کعبه به عنوان قبله مسلمانان و مراسم حج که همه ساله در آن برگذار می‌‌شود، این مسجد جلوه‌ای خاص در جهان پیدا نموده است. در آخرالزمان نیز حضرت مهدی، منجی آخرالزمان، از همین مسجد قیام جهانی خود را آغاز خواهد کرد. یاران حضرت به طور معجزه‌آسا و با طی‌الارض در یک شب در این مسجد گرد هم آمده و با ایشان بیعت می‌‌نمایند. البته از تحولاتی که در آخرالزمان پیش می‌‌آید، مسجد الحرام نیز مستثنی نبوده و شاهد خرابی‌ها و بازسازی‌های فراوان شده است. حضرت قائم (ع) پس از قیام این مسجد را به حالت اولیه بر خواهد گرداند.

امام صادق (ع) فرمود: هرگاه حضرت قائم اهل بیت (ع) قیام نماید، خانه خدا و مسجد رسول الله و مسجد کوفه را به صورت بنای اصلی و ابتدایی آن بنا خواهد کرد.

پرسش مستقیم

• آیا امام مهدی بعد از ظهور مسجد الحرام و مسجد النبی را تغییر خواهد داد؟ (پرسش)

منابع

1. سلیمیان، خدامراد، فرهنگ‌نامه مهدویت
2. مجتبی تونه‌ای، موعودنامه
3. حیدرزاده، عباس، فرهنگنامه آخرالزمان.