تفسیر روح البیان (کتاب)
| تفسیر روح البیان | |
|---|---|
 | |
| زبان | عربی |
| نویسنده | اسماعیل حقی بروسوی |
| ناشر | انتشارات دارال‍ف‍ک‍ر |
| محل نشر | بیروت، لبنان |
| سال نشر | ۱۴۱۴ ق ش |
| تعداد جلد | ۱۰ |
| فهرست جلدها | جلد اول، جلد دوم، جلد سوم، جلد چهارم، جلد پنجم، جلد ششم، جلد هفتم، جلد هشتم، جلد نهم، جلد دهم |
تفسیر روح البیان کتابی است به زبان عربی که مشتمل بر تأویل و تفسیر قرآن کریم می‌باشد. این کتاب اثر اسماعیل حقی بروسوی است و انتشارات دارال‍ف‍ک‍ر انتشار آن را به عهده داشته است.[۱]
دربارهٔ کتاب
تفسیر «روح البیان فی تفسیر القرآن» به زبان عربی نوشته اسماعیل حقی بُرسَوی عارف و صوفی بزرگ و از مفسران نامدار ترکیه و حنفی مذهب می‌باشد که در شهر «آیدوس» ترکیه چشم به جهان گشود و پس از آن در قسطنطنیه سُکنا گزید و به «بروسه (بورسای)» انتقال یافت. او از پیروان طریقه «خلوتیه» بود و به همین جهت به «تکفورطاغ» تبعید شد و آزار فراوانی دید و سپس به «بروسه» بازگشت و در سال ۱۱۲۷ق در همان جا از دنیا رفت.
آثار او به زبان ترکی و عربی متعدد است که از آن جمله: همین تفسیر «روح البیان فی تفسیر القرآن»، «الرسالة الخلیلة» و «الاربعون حدیثاً» را می‌توان نام برد[۲]. منابع عمده این مفسر «تفسیر فخر رازی»، «الکشاف زمخشری»، «انوار التنزیل بیضاوی» و شماری از کتب متفرقه اخلاقی و تاریخی و حدیثی است که در ضمن بیان مطالب خویش از آنها نام می‌برد و در عین حال کمتر از آثار تفسیری عرفانی و صوفیانه یاد می‌کند.
از ویژگی‌های مهم این اثر، نقل اشعار شاعرانی چون مولوی، سعدی، سنایی و حافظ در ضمن تفسیر آیات است. او نخست در تفسیر «استعاذه» بحثی عارفانه دارد و نکات ادبی را همراه با پندهای اخلاقی و عرفانی با بیانی رسا توضیح می‌دهد و علاوه بر شواهد شعری اشعار عرب، از شاعران فارسی‌زبان هم در اوج بیان مسائل اخلاقی و عرفانی به خوبی استفاده می‌کند. بیان عرفانی پرجاذبه او خواننده را سخت تحت تأثیر قرار می‌دهد ولی در عین حال تصریحی به نام فرقه‌های صوفیه ندارد و چندان در وادی تأویلات هم نمی‌افتد. در مسائل آیات الاحکام همچون فقیهی مسلط به بحث میپردازد و آراء گوناگون را نقل می‌کند و در نهایت نظر ابوحنیفه را ترجیح می‌دهد.
تفسیر او از بیان نکات بلاغی، اصولی و نحوی هم خالی نیست و از تفاسیر گذشتگان، بیش از همه از تفسیر کبیر فخر رازی نام می‌برد. این تفسیر هرچند به عنوان تفسیر عرفانی شناخته می‌شود اما صبغه عرفانی آن به غلظت تفاسیری چون «تفسیر قشیری»، «کشف الاسرار میبدی» و «تفسیر ابن عربی» نیست بلکه تا حدودی به دیگر تفاسیر غیر عرفانی نزدیک است. امتیاز این اثر به «بیان مسائل اخلاقی و جاذبه‌های سلوکی آن» است. «التقاط اشعار فارسی و عربی» در لابه لای نثر روان عربی آن، از دیگر برجستگی‌های این تفسیر می‌باشد[۳][۴]
فهرست کتاب
در این مورد اطلاعاتی در دست نیست.
دربارهٔ پدیدآورنده
پانویس
- ↑ کتابخانه مدرسه فقاهت
- ↑ الاعلام، ج۱، ص۳۱۳.
- ↑ روح البیان، اسماعیل حقی، تصحیح احمد عزو عنایه، بیروت، داراحیاء التراث العربی، ۱۴۲۱ق.
- ↑ کوشا، محمد علی، مقاله «تفسیر روح البیان»، دانشنامه معاصر قرآن کریم.
- ↑ دانشنامه بزرگ اسلامی، ج8، ص:3482.