محمد بن جعفر دیباج
آشنایی اجمالی
محمد بن جعفر صادق، فرزند امام صادق (ع) عابد و پارسا که همه عمر را یک روز در میان روزه میگرفت. او بعد از شهادت پدرش، ادعای امامت نمود و مردم را به امامت خویش فراخواند. کنیه او ابو جعفر بود و بسیار مورد اطمینان و مورد احترام مردم بود. زمانی که امام جعفر صادق (ع) به شهادت رسیدند، گروهی از مردم، به اتفاق فرزندان محمد، به سرکردگی حسین بن حسن افطس، به او اصرار کردند که از مقام و موقعیت خویش استفاده کرده و قیام نماید و ادعای امامت کند. اصرارها چنان زیاد بود که محمد بن جعفر، قیام کرد و ادعای امامت نمود و دیگران نیز او را حمایت کردند و بسیاری از مردم حجاز با او به امارت بیعت کردند.
امام رضا(ع) به طور صریح به او فرمود: «ای عمو، پدر و برادر خود (امام صادق و امام کاظم(ع)) را با این اقدام تکذیب مکن». اما او گوش مکرد و در جنگ با عیسی جلودی مغلوب شد؛ به گونهای که مجبور شد همچون عباسیان لباس سیاه بپوشد و درخواست امان کرده، گفتههای پیشین خود را تکذیب کند و حکومت را مخصوص عباسیان اعلام دارد[۱]. جلودی او را به مرو نزد مأمون فرستاد و مأمون او را تکریم بسیار کرد[۲].[۳]
محمد بن جعفر دیباج در شعبان سال ۲۰۳ هجری قمری، در گرگان درگذشت. گویند که مأمون بر جنازه او نماز خواند. او را به خاطر زیبایی و جمال به دیباجه (دیبا: ابریشم رنگین) ملقب کردهاند[۴].[۵]
واکنش امام رضا(ع) به قیامهای یاد شده نشان میدهد که ایشان با شناخت کافی از قوا و تحرکات دشمن و شرایط فرهنگی و مذهبی عموم مسلمانان، این قیامها را عقیم میدانسته و معتقد بود خیزشهای آنان تنها سبب ریخته شدن خون علویان و محرومیتهای بیشتر شیعیان از جهت سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و حتی فرهنگی خواهد بود[۶].[۷]
جستارهای وابسته
منابع
پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تاریخ اسلام بخش دوم ج۲
محمدی، حسین، رضانامه
تهامی، سید غلام رضا، فرهنگ اعلام تاریخ اسلام ج۱
پانویس
- ↑ اربلی، کشف الغمه، ج۳، ص۹۳.
- ↑ خیرالدین زرکلی، الأعلام، ج۶، ص۶۹.
- ↑ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تاریخ اسلام بخش دوم ج۲ ص ۹۱؛ تهامی، سید غلام رضا، فرهنگ اعلام تاریخ اسلام ج۱ ص۱۹۲.
- ↑ تاریخ بغداد، ج۲، ص۱۱۳-۱۱۵.
- ↑ محمدی، حسین، رضانامه ص۶۳۷.
- ↑ برای نمونه، ر.ک: صدوق، عیون اخبار الرضا(ع)، ج۱، ص۲۲۴.
- ↑ پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تاریخ اسلام بخش دوم ج۲ ص ۹۱.