انتظار فرج در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی
این مدخل زیرشاخهٔ بحث امام مهدی است. انتظار ظهور امام مهدی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: انتظار فرج در حدیث - انتظار فرج در کلام اسلامی - انتظار فرج در معارف و سیره رضوی - انتظار فرج در فرهنگ و معارف انقلاب اسلامی - پرسش‌های مرتبطمعنای انتظار
همان طور که گفته شد موضوع مهدویت باید به عنوان دنباله نبوت و امامت و تکمیل کننده اهداف و کارکردهای ایشان لحاظ شود، از این روی حقیقت انتظار امام زمان(ع) نیز باید همسو با اهداف و کارکردهای ولایت تبیین شود. بر همین اساس مقام معظم رهبری با اشاره به اینکه در روایات ما انتظار فرج افضل اعمال معرفی شده است انتظار را یک عمل و فعالیت دانسته[۱] و به تبیین معنای صحیح و ناصحیح انتظار پرداخته‌اند. ایشان معتقدند معنای غلط انتظار پرهیز از مجاهدت و سکوت در برابر فساد است که این معنای غلط با ظهور انقلاب اسلامی ایران باطل یا کم‌رنگ شد. به نظر ایشان انتظار تنها نشستن و اشک ریختن و نیز گوشه‌گیری و انزوا نیست[۲].
ایشان در ادامه تبیین معنای صحیح انتظار می‌فرمایند معنای صحیح انتظار، قانع نشدن به وضع موجود است. یعنی باور به اینکه تلاش‌ها و خیرات مؤمنین کافی نیست. انسان مؤمن در امر بشریت گره‌های کوری می‌بیند که تنها با تلاش مؤمنین باز نمی‌شود. انسان منتظر نسبت به وضع موجود که در آن جهالت و ظلم حاکم شده و زمینه عبودیت انسان‌ها سلب شده معترض است[۳]. رهبر انقلاب بُعد دیگر انتظار را دلگرمی مؤمنین نسبت به آینده و حاکمیت تفکر توحیدی بر زندگی بشر می‌دانند[۴]. ایشان همچنین به حرکت همراه با شوق و امید به عنوان یکی دیگر از ابعاد انتظار اشاره کرده و می‌فرمایند انتظار به معنای اقدام در جهت استقرار حاکمیت توحید است که تشکیل نظام جمهوری اسلامی یکی از مقدمات این حرکت است. انتظار به معنای کمربستن و آماده بودن برای قیام حضرت حجت(ع) است[۵]. مقام معظم رهبری در ادامه به بیان اقسام انتظار می‌پردازند. ایشان معتقدند انتظار گاهی به معنای انتظار فرج نهایی و تشکیل حکومت مهدوی است و گاهی به معنای گشایش است. منتظر فرج بودن یعنی انسان بداند هر بن‌بستی در زندگی قابل گشودن است و ناامیدی و دست روی دست نهادن در تمام مراحل زندگی ناصحیح است[۶].[۷]
فواید و نتایج انتظار
رهبر معظم انقلاب انتظار را یکی از پربرکت‌ترین حالات انسان می‌دانند که در نتیجه آن مؤمنین در تاریک‌ترین ادوار زندگی بشر، اعتماد و امید به آینده می‌یابند. به اعتقاد ایشان انتظار به انسان تعلیم می‌دهد تا در راه خیر و صلاح مبارزه کند. بدون انتظار و امید، مبارزه معنی ندارد و اگر اطمینان به آینده نباشد، انتظار معنی ندارد. انتظار واقعی، با اطمینان و اعتماد ملازم است و نتیجه هر دو امید برای بشر است[۸]. رهبر معظم انقلاب با تأکید بر برکات انتظار معتقدند ملت ایران باید بیش از گذشته بر انتظار تکیه کند زیرا بشریت به روح انتظار و امیدی که در دل ملت ایران است محتاج است. ملت ایران به برکت این امید توانست کارهای بزرگی انجام دهد و ترویج این امید برای مظلومان جهان ضروری است[۹].[۱۰]
وظایف منتظران
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در ترسیم وظایف منتظران به روایتی اشاره می‌کنند که طبق آن، شیعیان در دوران غیبت همواره امتحان و غربال می‌شوند تا عده بسیار اندکی از ایشان باقی می‌ماند[۱۱]. ایشان مقصود از امتحان در این روایت را تلاش و زمینه‌سازی شیعیان برای تشکیل حکومت می‌دانند. منتظران واقعی اگر خود را سرباز امام عصر(ع) می‌دانند باید خود را برای مبارزه آماده سازند[۱۲]. به باور ایشان طبق نگاه جامع به دین و وظایف امام و مؤمنین، بزرگ‌ترین وظیفه منتظران امام زمان این است که از لحاظ معنوی، پیوندهای دینی، اعتقادی و عاطفی با مؤمنین و همچنین برای پنجه درافکندن با زورگویان، خود را آماده کنند. رهبر انقلاب بر همین مبنا منتظران حقیقی را رزمندگان اسلام در دوران دفاع مقدس می‌دانند و بر آنند کسانی که در مقابل خطر، انحراف و چرب و شیرین دنیا خود را می‌بازند و حاضر نیستند حرکتی انجام دهند که مطامع آنها را به خطر می‌اندازد، نمی‌توانند منتظر امام زمان محسوب شوند[۱۳]. گفتار هشتم: ولایت فقیه[۱۴] در دوران غیبت امام عصر(ع)، هدف تحقق جامعه توحیدی و ولایی کنار گذاشته نمی‌شود. در این زمان برای حاکم‌سازی ارزش‌های الهی نیازمند، ولایت (حکومت) کسی هستیم که بهتر از دیگران دین را می‌شناسد و در برابر خواسته‌های نفسانی ایستادگی می‌کند. با توجه به همین نکته، رهبر معظم انقلاب، ولایت فقیه را به معنای حکومت اسلام‌شناسان، صاحب‌نظران در اندیشه اسلامی، اندیشمندان اعتقادی و ایدئولوگ‌ها می‌دانند[۱۵]. به اعتقاد ایشان در شرایط فعلی، هیچ چیز برای بشریت مفیدتر، نجات‌بخش‌تر و ضروری‌تر از این نیست که حکومتی تشکیل شود که در رأس آن فردی عالم به دین، معنویات و خویشتن‌دار باشد. ولایت فقیه موضوعی نیست که بخواهیم مشروعیت آن را اثبات کنیم، چون جزو واضحات اسلام است. اصل ولایت فقیه را هیچ یک از فقهای اسلام از آغاز ظهور اسلام منکر نشده است[۱۶]. بر همین اساس، تشکیل حکومت در زمان غیبت از نظر علمای شیعه واجب بوده است نه فقط جایز[۱۷].[۱۸]
منابع
پانویس
- ↑ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در سالروز میلاد امام زمان(ع)، ۲۹/۶/۱۳۸۴.
- ↑ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در سالروز میلاد امام زمان(ع)، ۳۰/۷/۱۳۸۱ و بیانات در تاریخ ۱۱/۱۲/۱۳۶۹.
- ↑ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در تاریخ ۱۱/۱۲/۱۳۶۹ و ۲۷/۵/۱۳۸۷.
- ↑ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در تاریخ ۱۱/۱۲/۱۳۶۹.
- ↑ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در تاریخ ۱۱/۱۲/۱۳۶۹؛ بیانات در سالروز میلاد امام زمان(ع)، ۲/۵/۱۳۸۷.
- ↑ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در سالروز میلاد امام زمان(ع)، ۲۹/۶/۱۳۸۴.
- ↑ محمدی، عبدالله، مقاله «ولایت در منظومه فکری مقام معظم رهبری»، منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۲ ص ۲۰۲.
- ↑ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در سالروز میلاد امام زمان(ع)، ۲۲/۱۲/۱۳۶۸.
- ↑ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در سالروز میلاد امام زمان(ع)، ۱۱/۱۲/۱۳۶۹.
- ↑ محمدی، عبدالله، مقاله «ولایت در منظومه فکری مقام معظم رهبری»، منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۲ ص ۲۰۳.
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج۱، ص۸۲.
- ↑ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در جمع مردم قم، ۳۰/۱۱/۱۳۷۰.
- ↑ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در سالروز میلاد امام زمان(ع)، ۳۰/۷/۱۳۸۱.
- ↑ با توجه به اینکه زوایای سیاسی موضوع ولایت فقیه در دیگر مقالات این منظومه بحث می‌شود، در این نوشتار تنها به ضرورت و اهمیت ولایت فقیه از دیدگاه رهبر معظم انقلاب اشاره می‌گردد.
- ↑ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در تاریخ ۷/۲/۱۳۶۱.
- ↑ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در تاریخ ۲۵/۱۱/۱۳۷۵؛ ولایت و حکومت، ص۲۶۸.
- ↑ حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بیانات در تاریخ ۲۲/۱۱/۱۳۶۵.
- ↑ محمدی، عبدالله، مقاله «ولایت در منظومه فکری مقام معظم رهبری»، منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای ج۲ ص ۲۰۳.