ادهم بن محرز باهلی
این مدخل زیرشاخهٔ بحث دشمنان امیرمؤمنان است. ادهم بن محرز باهلی از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: ادهم بن محرز باهلی در تاریخ اسلامی - پرسش مرتبط ندارد| ادهم بن محرز باهلی | |
|---|---|
 تصویر قدیمی شهر حمص | |
| نام کامل | ادهم بن محرز باهلی |
| جنسیت | مرد |
| کنیه | ابو مالک |
| از قبیله | باهله |
| پدر | محرز |
| درگذشت | ۸۶ هجری |
| از اصحاب | |
مقدمه
ادهم بن محرز باهلی، کنیه ایشان «ابو مالک» و از قبیله باهله از قیس بن عیلان است[۱] باهلی منسوب به باهله، دختر اعصر بن سعد بن قیس بن عیلان بن مضر است[۲].
ادهم از معمرین است. ابن حجر[۳] وی را در شمار کسانی که جاهلیت و اسلام را درک کرده‌اند، آورده و گفته است او تا زمان عبد الملک بن مروان[۴] زنده و پیر و سپید مو گشته بود. این در حالی است که ادهم گفته است: نخستین مسلمانی بودم که پس از فتح حمص در آنجا متولد شدم[۵].
در روایت دیگری از ادهم نقل شده است که گفت: من نخستین کسی بودم که در فتح حمص با پرچم خویش وارد آنجا شدم و اولین شخصی بودم که در حمص مردی از مشرکان را کشتم[۶]. گزارش اخیر، تأیید سخنان ابن حجر در مخضرم بودن ادهم است، اما با گزارش‌هایی که بر نقش او در دوران بنی امیه دلالت دارد و خواهد آمد، سازگار نیست. داستان از این قرار است که پدرش در فتح حمص بوده و خودش آنجا متولد شده و این دو خبر باهم درآمیخته است.
ادهم به نقل از پدرش محرز می‌گوید: در سال چهاردهم در فتح حمص شرکت کردم[۷]. ابن حجر[۸] نیز در شرح حال پدر ادهم گفته است: کسی که نخستین بار پرچم اسلام را وارد حمص کرد، محرز ـ پدر ادهم ـ بود. نقل خبر شرکت پدر در فتح حمص از سوی پسر، سبب اشتباه کسانی شده است که شرکت در فتح حمص را به ادهم نسبت داده‌اند. افزون بر این، زنده بودن او تا سال ۱۳۴ هجری، شاهد مناسبی بر تابعی بودن اوست. تولد ادهم در سال فتح حمص و اینکه در زمان عبدالملک شصت سال داشته، شاهدی بر تابعی بودن اوست.
ادهم از رجال معروف دولت اموی بود و در وقایع مهم عصر حاکمیت بنی امیه نقش قابل توجهی داشت. او در جنگ صفین در لشکر معاویه بود و با شمر بن ذی الجوشن هماوردی کرد[۹]. در سال ۶۵ هجری، جزء پنج فرماندهی بود که از طرف شام برای مقابله با توابین، همراه عبید الله بن زیاد عازم «عین الورده» شد[۱۰] و پس از کشتار توابین، خبر پیروزی اهل شام را[۱۱] همراه سر سلیمان بن صرد خزاعی و مسیب بن نجبه فزاری برای عبدالملک بن مروان آورد[۱۲].
ادهم به شدت دشمن امام علی (ع) و به این خصلت مشهور بود[۱۳]. تاریخ مردن او معلوم نیست، اما یعقوبی در حوادث سال ۱۳۱ هجری گفته است: قحطبة بن شبیب، پس از شکست دادن عامر بن ضباره مری در اصفهان، رهسپار نهاوند شد و ادهم بن محرز باهلی را نیز که با جماعتی از یارانش در آنجا بودند، مغلوب ساخت[۱۴].
در سال ۱۳۴ هجری نیز هنگامی که ابوالعباس سفاح به رقه رفت و خواست «رافقه» را بنا نهد، ادهم بن محرز باهلی نقشه آن را برای او ترسیم کرد[۱۵]. بر پایه این دو نقل، باید ادهم تا سال ۱۳۴ هجری زنده باشد. ممکن است ادهم را به دلیل خدمت به دو دولت اموی و عباسی مخضرم گفته باشند.
شیخ طوسی او را در شمار کسانی که از امام علی (ع) روایت دارند، آورده است و همین، سبب اشتباه برخی گشته و او را از اصحاب امام علی (ع)شمرده‌اند[۱۶]؛ در حالی که او نه تنها از اصحاب امام علی (ع) نیست، بلکه عثمانی است و آثار تاریخی، به همراهی او با معاویه و آل امیه و دشمنان اهل بیت (ع) تصریح دارد[۱۷].
منابع
پانویس
- ↑ خلیفة ابن خیاط، ص۹۴؛ ابن حزم، ص۲۴۷.
- ↑ ابن عساکر، ج۲۴، ص۵۶؛ سمعانی، ج۱، ص۲۷۵.
- ↑ ابن حجر، ج۱، ص۳۳۱.
- ↑ ابن حجر، ص۶۵-۸۴.
- ↑ ابن عساکر، ج۷، ص۴۶۴؛ صفدی، ج۸، ص۳۲۰.
- ↑ ابن عساکر، ج۷، ص۴۶۵.
- ↑ ابن عساکر، ج۵۷، ص۷۹ و ج۴۱، ص۱۳۰؛ ابن حجر، ج۵، ص۱۰۴.
- ↑ ابن حجر، ج۶، ص۲۱۹.
- ↑ منقری، ص۲۶۸؛ طبری، ج۵، ص۲۸؛ ابن عساکر، ج۷، ص۴۶۴.
- ↑ بلاذری، ج۶، ص۲۷۰؛ مسعودی، ج۳، ص۹۴؛ طبری، ج۵، ص۵۹۴ و ۶۰۲.
- ↑ ثقفی، ج۲، ص۷۷۵؛ طبری، ج۵، ص۶۰.
- ↑ ابن سعد، ج۴، ص۲۲۰ و ج۶، ص۲۴۱.
- ↑ یاقوت حموی، ج۲، ص۳۰۳.
- ↑ یعقوبی، ج۲، ص۳۴۳.
- ↑ یعقوبی، ج۲، ص۳۵۸.
- ↑ خویی، ج۳، ص۱۷۷.
- ↑ محمدی، رمضان، مقاله «ادهم بن محرز باهلی»، دانشنامه سیره نبوی ج۲، ص۲۳-۲۴.