عفان بن مسلم بن عبدالله

موضوع مرتبط ندارد - مدخل مرتبط ندارد - پرسش مرتبط ندارد

مقدمه

عفّان مولای زید بن ثابت انصاری، از اهالی بصره و ساکنِ بغداد و از بزرگانِ محدّثانِ آن دیار به شمار می‌‌رود. او از دانشمندان معاصر مأمون خلیفه عباسی بود که در مناقشه کلامی معروف، بر اعتقاد خویش، یعنی (قِدَم قرآن) پای فشرد و در برابر نظر مأمون ایستادگی کرد و تسلیم فشار و قطع حقوق ماهیانه‌اش از ناحیه خلیفه نشد. وی با آنکه تهی دست بود با پیش نهاد مبلغ ده هزار دینار رشوه برای صرف نظر کردن از جرح وتعدیل شخصی، مقاومت کرد و گفت: (هرگز حقّ کسی را ضایع نمی‌کنم).

عفان با چهار تن از ائمه اهل بیت(ع) ؛ یعنی امام صادق، امام کاظم، امام رضا، امام جواد(ع) معاصر بود، امّا از هیچ کدام روایت نقل نکرده است.

وی از راویان طبقه دهم و مورد توثیق و ستایش بسیاری از دانشمندان اهل سنّت مانند: عجلی، یحیی بن معین، ابن مدائنی، شعبه، یعقوب بن شیبه، احمد بن حنبل، ابو حاتم رازی، عبدالرحمن بن خراش بخاری، مسلم، ابن حبّان، ابن قانع، ابن سعد، ذهبی و ابن حجر است، امّا در منابع رجالی شیعی نام او به چشم نمی‌خورد، امّا روایات او در منابع شیعی مانند کفایة الاثر، امالی شیخ مفید و بحار الانوار و در منابع روایی اهل سنت، مانند: صحاح سته، و مسند احمد آمده است.

او در این منابع از ابان بن یزید عطار، اسماعیل بن علیة، حماد بن زید، حماد بن سلمه، سلیم بن حیان، سلیمان بن کثیر، شعبة بن حجاج، یحیی بن زراره، یحیی بن سعید قطان و گروهی دیگر روایت کرده است. و کسانی چون: بخاری، ابراهیم بن اسحاق، ابراهیم بن یعقوب جوزجانی، احمد بن حنبل، احمد بن سنان، احمد بن صالح مصری، احمد بن ملاعب، اسحاق بن حسن حربی، احمد بن یحیی بن جابر بلاذری، ابو زرعة دمشقی و ابوزرعه رازی از او روایت کرده‌اند. وی با چند واسطه از رسول خدا(ص) روایت می‌‌کند که آن حضرت بر قومی گذشت در حالی که آنان شمشیرها را برهنه به یک دیگر می‌‌دادند، فرمود: (هر گاه یکی از شما بخواهد شمشیری به برادرش بدهد آن را پیچیده یا غلاف کرده بدهد .

عفّان با سه واسطه از عایشه روایت می‌‌کند که شنیدم پیامبر(ص) فرمود: (در قیامت کسانی را از نزدیک شدن به من در کنار حوض کوثر منع کنند می‌‌گویم: خدایا! اینان اصحاب من هستند خطاب می‌‌آید نمی‌دانی که پس از تو چه کارهایی انجام دادند آنان همواره بر جاهلیّتِ گذشته خویش بودند. وی حدیث غدیر را نیز با چهار واسطه از رسول خدا(ص) روایت کرده است.

عفّان در روز پنج شنبه هیجدهم ماه ربیع الآخر سال ۲۲۰ ه. ق. در ۸۵ سالگی در بغداد وفات یافت و عاصم بن علی بن عاصم (م ۲۲۱ ه. ق.) بر وی نماز خواند.

منابع

1. عزیزی، رستگار، بیات، راویان مشترک