امام حسین در زمان خلفای سه‌گانه
این مدخل زیرشاخهٔ بحث سرگذشت زندگی امام حسین است. امام حسین در زمان خلفای سه‌گانه از چند منظر متفاوت، بررسی می‌شود: امام حسین در زمان خلفای سه‌گانه در حدیث - امام حسین در زمان خلفای سه‌گانه در تاریخ اسلامی - امام حسین در زمان خلفای سه‌گانه در معارف و سیره حسینی - پرسش مرتبط نداردمقدمه
امام حسین(ع) به سبب شخصیت ممتاز و نسب برجسته‌اش، در زمان خلفای سه‌گانه مورد احترام دستگاه خلافت بود، تا آنجا که انتقادات سخت آن حضرت را با بردباری تحمل می‌کردند و سعی در حفظ حرمت وی داشتند. در برخی از کتب اهل سنت آمده است که: روزی خلیفه دوم بر منبر، خطابه می‌خواند که حسین(ع) خطاب به وی فرمود: «از منبر پدرم فرود آی و بر منبر پدر خویش بنشین!». عمر با خونسردی پاسخ داد: «پدرم که منبری ندارد!». آنگاه حسین(ع) را در کنار خویش نشاند (و به او اظهار محبت کرد)[۱]. همین ماجرا با تفاوت‌هایی در کتب شیعه نیز نقل شده است[۲]. در زمان عثمان نیز، در چند ماجرا حضور امام حسین(ع) ثبت شده است که هر کدام به گونه‌ای نشان احترام و عظمت آن حضرت میان عموم مسلمانان و مراعات حریم آن حضرت از سوی دستگاه حاکمیت بود. امام حسین(ع) همراه پدر بزرگوارش امیرمؤمنان(ع) و برادر ارجمندش امام حسن(ع) در مسیر هدایت مسلمین و دفاع از مظلومان حضور سازنده‌ای داشت و گاه خشم خلیفه سوم را بر می‌انگیخت، ولی به هر حال، از روی ناچاری حرمتش را مراعات می‌کردند.
در ماجرای بدرقه ابوذر- آن هنگام که عثمان وی را به سرزمین ربذه تبعید کرد و همگان را از بدرقه و همراهی ابوذر ممنوع ساخت - امام حسین(ع) همراه پدر و برادرش در مراسم بدرقه حاضر شدند و سخنانی با این مضمون برای تقویت ابوذر و تسلای خاطر وی بیان کرد؛ فرمود: «عموجان! خداوند تواناست که این اوضاع را دگرگون سازد و هر روز در کار تازه‌ای است. این گروه دنیای خویش را از تو دریغ داشتند و تو دین خود را از (دستبرد) آنان بازداشتی! پس چقدر تو از دنیای آنان بی‌نیازی؛ ولی آنان به دین تو سخت نیازمندند، صبر پیشه کن! چراکه خیر در صبر و شکیبایی است و شکیبایی نشانه شخصیت است»[۳]. امام حسین(ع) به وظیفه خویش- بدون توجه به تهدیدات مخالفان- عمل می‌کرد و در عین حال مورد تعرض دستگاه خلافت قرار نمی‌گرفت، آن‌گونه که ابوذر و عمار و عبدالله بن مسعود، مورد تعرض و ضرب و شتم عثمان و عمال وی قرار گرفتند؛ زیرا افکار عمومی سخت با این کار مخالف بود.[۴]
حوادث دوران خلفا
هنوز هفت بهار از عمر حسین بن علی نگذشته بود که وی با حوادث ناگوار و جان کاهی چون رحلت پیامبر، جریان سقیفه بنی ساعده و تصرف ناحق و ظالمانه خلافت و زعامت اسلامی، غصب فدک، حمله به خانه پدرش علی و ضرب و توهین به مادرش حضرت زهرا و در نهایت شهادت آن بزرگوار و گستاخی به امیرالمؤمنین که برای گرفتن بیعت اجباری از آن حضرت و در نهایت تهدید به کشتن در صورت عدم بیعت با خلیفه،[۵] روبه رو شد. امام حسین در حدود ۲۵ سال خلافت سه خلیفه اول، که شاهد و ناظر انحراف خلافت اسلامی از مسیر حقیقی خود بود، در برابر این کج روی، سکوت نکرد و از مواضع پدر بزرگوارش حمایت و پیروی کرد.[۶]
امام حسین در زمان ابوبکر
امام حسین در زمان عثمان
امام حسین در زمان عمر
منابع
پانویس
- ↑ کنز العمال، ج۱۳، ص۶۵۴، حدیث شماره ۳۷۶۶۲. شبیه همین اعتراض از امام حسین(ع) نسبت به ابوبکر و تأثر ابوبکر از سخنان وی نیز نقل شده است. (مستدرک الوسائل، ج۱۵، ص۱۶۵، ح۳).
- ↑ احتجاج طبرسی، ج۱، ص۲۹۲؛ امالی طوسی، ج۲، ص۳۱۳.
- ↑ «يَا عَمَّاهْ إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى قَادِرٌ أَنْ يُغَيِّرَ مَا تَرَى وَ هُوَ كُلَّ يَوْمٍ فِي شَأْنٍ إِنَّ الْقَوْمَ مَنَعُوكَ دُنْيَاهُمْ وَ مَنَعْتَهُمْ دِينَكَ فَمَا أَغْنَاكَ عَمَّا مَنَعُوكَ وَ مَا أَحْوَجَهُمْ إِلَى مَا مَنَعْتَهُمْ فَعَلَيْكَ بِالصَّبْرِ فَإِنَّ الْخَيْرَ فِي الصَّبْرِ وَ الصَّبْرَ مِنَ الْكَرَمِ»؛ (کافی، ج۸، ص۲۰۷؛ شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج۸، ص۱۳۱).
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، عاشورا ریشه‌ها انگیزه‌ها رویدادها پیامدها ص ۴۳.
- ↑ دینوری، ابن قتیبه، الامامه و السیاسة، تحقیق علی شیری، ج۱، ص۳۰؛ طبری، محمد بن جریر، تاریخ الامم و الملوک، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۳، ص۲۰۲؛ سلیم بن قیس، کتاب سلیم بن قیس الهلالی، تحقیق محمد باقر انصاری زنجانی، ص۱۵۷؛ معتزلی، ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج۲، ص۶۰؛ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، ج۲۸، ص۲۹۸-۳۰۱ ح۴۸.
- ↑ پیشوایی، مهدی، مقتل جامع سیدالشهداء ج۱ ص ۱۵۷-۱۶۰.